کودکان و موزه

موزه ها امروزه در دنیا تنها مکان هایی آرام و ساکت و مرده نیستند، موزه ها تعریف دیگری پیدا کرده اند و تبدیل به مکان هایی پویا و زنده فضایی مناسب برای آموزش و بروز خلاقیت شده اند. یکی از اصلی ترین مخاطبان موزه ها کودکان هستند و در دنیا موزه های بسیاری با نگاهی علمی و تخصصی فضایی برای آگاهی و آموزش کودکان در محیط موزه فراهم می کنند. در ایران هم معدود موزه هایی هستند که می شود نگاه تخصصی و علمی مدیران آن ها را به مقوله ارتباط کودکان با موزه را در اداره کردن موزه به خوبی مشاهده کرد. از جمله مهمترین این موزه ها موزه ملی ملک است که در بخش های مختلف خود کودکان را به عنوان مهمترین مخاطبان موزه مدنظر قرار داده، اما در موزه های دیگر متاسفانه همچنان مشکلاتی در زمینه ارتباط کودکان با موزه وجود دارد. یک مربی کودک اشاره ای به مشکلات مربوط به زیرنویس اشیا در موزه ها کرده و تجربه او را در موزه می توانید در ادامه مطلب مطالعه کنید:

«سال گذشته با بچه های کلاس چهارم ابتدایی در قالب یک اردوی فرهنگی به موزه رفتیم. بچه ها وارد موزه شدند و قرار شد که از یک سمت، آثار موزه را تماشا کنیم. بازدید ما شروع شد. بچه ها یکی یکی آثار را نگاه می کردند و بعضاً توضیحاتی که برای هر اثر نوشته شده بود را می خواندند و پیش می رفتند. در همین حین و بین یکی از بچه ها گفت: خانم زیر این اثر نوشته شده صفوی یا قاجار. این یعنی چی؟ مگه بین دوره صفوی و قاجار، دوره های دیگری وجود نداشته؟ سؤال درستی بود برایم جالب بود که چطور چنین توضیح ناشیانه ای توجه یک بچه دبستانی را به خود جلب کرده اما مسئولین موزه آن را نادیده گرفته اند؟ در همین فکر بودم که این بار یکی دیگر از بچه ها سؤال پرسید، او گفت: خانم زیر این اثر نوشته هزاره دوم قبل از میلاد این یعنی چه؟ این بار سعی کردم تا حدودی در مورد این عبارت به او توضیح بدهم. سوال های دیگری هم در این بازدید برای بچه ها پیش آمده بود؛ چیزهایی مثل اینکه خانم تپه حصار یا سیلک کجاست؟

بعد از بازدید با خودم فکر می کردم با اینکه در بیشتر موزه های ایران اغلب تنها ابزاری که می تواند در مورد آثار موزه اطلاعاتی در اختیار بازدیدکننده بگذارد، زیرنویس آثار هستند اما گویا این ابزار نتوانسته به خوبی با مخاطب خود ارتباط برقرار کند و انگار فقط به چیزی شبیه به رفع تکلیف برای موزه ها تبدیل شده، چرا که در تهیه متن آن دقت کافی به کاربرده نمی شود، البته این موضوع مشکلی است که برای مخاطب کودک و نوجوان بیشتر هم خودنمایی می کند، زیرنویس های موجود در اغلب موزه ها با عبارات علمی نامأنوس و کلی برای کودکان جالب نیستند و نمی توانند او را به درک درستی از یک اثر برسانند.

مشکلی که به نظر می رسد برای رفع آن باید حرکت جدیدی در موزه ها شکل گیرد، چیزی که همراهی مدیر موزه ها و فعالان حوزه کودک را نیاز دارد. توجه به نکاتی چون نوع محتوا، فرم نگارش متن، فونت و رنگ زیرنویس آثار از جمله مواردی هستند که باید در تهیه یک زیرنویس مناسب خصوصاً برای کودکان مورد توجه قرار گیرد. باید پذیرفت که زیرنویس آثار موزه در نوبه خود یک رسانه هستند و برای اینکه مخاطب کودک که بخشی از مخاطبین یک موزه هستند، بتواند از این رسانه بهره مند شود، باید نکاتی که در نگارش یک کتاب کودک لحاظ می شود، در تهیه یک زیرنویس هم مورد توجه قرار گیرد. چیزهایی مثل انتخاب نثر روان، تعداد کلمات و توجه به علایق کودک از جمله این موارد هستند.

نویسنده یک زیرنویس ضمن اشراف به ادبیات کودک باید تا حدی نسبت به اثری که برایش زیرنویس می نویسد، آگاهی داشته باشد. یک نویسنده زیرنویس می تواند با انتخاب کلماتی که به ذائقه کودک نزدیک است، توجه وی را به بخش تاریخی یا هنری جلب و آن را برایش جذاب تر کند. مطمئن باشیم که رعایت این نکات کیفیت بازدید از موزه را برای کودکان تاحد زیادی بالا خواهد برد. در پایان می خواستم این پیام را به همه موزه ها بدهم که با بازنویسی زیرنویس آثار و مناسب سازی آن برای کودکان می توانند به این بخش از مخاطب هم گوشه چشمی داشته باشند و به یک موزه دوستدار کودک تبدیل شوند.»

منبع: کتابک