کاخ نیاوران

یکی از جاذبه های گردشگری بی مثالی که در شهر تهران جای دارد و همیشه مورد توجه و علاقه گردشگران داخلی و خارجی قرار می گیرد، کاخ نیاوران هست؛ مجموعه ای فرهنگی تاریخی که می تواند بخشی از برنامه تهرانگردی شما را به خود اختصاص داده و برای برگزاری اردوهای دانش آموزی و دانشجویی هم ایده آل باشد. اگر تمایل دارید که با جاذبه های دیدنی پایتخت مثل کاخ نیاوران بیش از پیش آشنا گردید، پیشنهاد می کنیم که به راهنمای سفر به تهران سری زده و خود را آماده تهرانگردی نمایید.

کاخ نیاوران کجاست؟

• آدرس کاخ نیاوران: تهران، میدان شهید باهنر (نیاوران)
• شماره تلفن کاخ نیاوران: 02122282012
• وبسایت کاخ نیاوران: https://niavaranmu.ir/

چگونه خود را به کاخ نیاوران برسانیم؟

اگر تصمیم دارید که از خودروی شخصی بهره ببرید، بایستی به اتوبان صدر رفته و از خروجی کامرانیه، به سمت نیاوران حرکت نمایید. وقتی به خیابان باهنر رسیدید، ادامه مسیر در جهت شرق شما را به میدان نیاوران می برد. کاخ نیاوران در شمال این میدان جای گرفته است. راه دیگر هم بزرگراه امام علی هست. شما در جهت جنوب به شمال بزرگراه امام علی به خروجی اتوبان ارتش رسیده و سپس، مسیرتان را تا خیابان موحد دانش ادامه می دهید. در نهایت، وارد خیابان پاسداران شده و در جهت شمال خیابان حرکت می کنید تا به میدان نیاوران برسید.

اگر هم قصد دارید که از سیستم حمل و نقل عمومی بهره ببرید، می توانید از مترو یا اتوبوس استفاده کنید. برای مترو، نخست خط یک را انتخاب نموده و تا آخرین ایستگاه یعنی ایستگاه تجریش به مسیرتان ادامه دهید. سپس، از قطار پیاده شده و در میدان قدس از تاکسی ها بهره ببرید و به کاخ نیاوران برسید. برای اتوبوس نیز بایستی خط بی آر تی در مسیر راه آهن تا تجریش را انتخاب کرده و راهی کاخ نیاوران شوید. البته، اتوبوس ها از تمامی نقاط تهران می توانند شما را به میدان تجریش برسانند ولی خط مذکور راحت ترین راه به شمار می رود.

ساعات بازدید از کاخ نیاوران

• نمیه اول سال از ساعت 9 صبح تا 19
• نیمه دوم سال از ساعت 8 صبح تا 17

قیمت بلیت کاخ نیاوران

• هزینه ورودی باغ: 30000 تومان
• هزینه بلیت کاخ اختصاصی نیاوران: 30000 تومان
• هزینه بلیت موزه جهان نما: 20000 تومان
• هزینه بلیت کوشک احمد شاهی: 20000 تومان
• هزینه بلیت کتابخانه اختصاصی: 20000 تومان

در ضمن، از 11 اردیبهشت 1403 هم تهیه بلیت کاخ نیاوران تهران فقط به صورت اینترنتی صورت می گیرد.

معرفی کاخ نیاوران

مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران یکی از مراکز تاریخی در شهر تهران است که تعداد زیادی کاخ و موزه را در خود داشته و در منطقه نیاوران قرار دارد. این مجموعه به دستور ناصرالدین شاه قاجار و در 1267 هجری قمری در منطقه نیاوران که در شمال دارالسلطنه تهران و نزدیک دارآباد بوده، ساخته شده است. وی دستور داد تا مجموعه قصرهایی را بسازند تا بتواند در تعطیلات تابستان از گرمای شهر در آن منطقه استراحت کند. به لحاظ تاریخی قدمت بناهای این مجموعه به دوره های قاجار و پهلوی بر می گردد. مجموعه در باغ بزرگی به مساحت حدود 11 هکتار در شمال تهران قرار گرفته و زیبایی و جذابیت طبیعی و تاریخی فراوانی دارد.

معرفی موزه ها و بخشهای دیگر مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران

تالار آبی کاخ نیاوران

تالار آبی در ضلع شمالی کاخ اختصاصی نیاوران جای داشته و دورتادور آن را تابلوهای کاشی کاری هفت رنگ احاطه کرده اند. تابلوهای کاشی کاری هفت رنگ این بخش در گذر زمان آسیب های بسیاری دیده اند اما همچنان زیبا و دیدنی هستند. این بخش از کاخ نیاوران 350 متر مربع وسعت داشته و در آن دو تابلوی کوبلن قدیمی فرانسوی دیده می شوند. این تالار در سال 1978 میلادی میزبان جشن سال نو با حضور جیمی کارتر، رئیس جمهور آمریکا بوده است. در ضمن، امروزه در تالار آبی کاخ نیاوران نمایشگاه های لباس هم برگزار می گردند.

کاخ صاحبقرانیه و موزه حوضخانه

کاخ صاحبقرانیه، کاخی در تهران است که در سال 1229 خورشیدی و به دستور ناصرالدین شاه قاجار بنیان شد و مکان پادشاهی وی گردید. پس از پایان حکومت قاجار و براندازی آن توسط رضا شاه، این مکان به عنوان دفتر کار محمدرضا پهلوی مورد استفاده قرار گرفت. مجموعه قهوه تلخ به کارگردانی مهران مدیری، سریال تلویزیونی کوچک جنگلی و فیلم های سینمایی شازده احتجاب، سلطان صاحبقران، دلشدگان و کمال الملک هم در این کاخ فیلمبرداری شده اند.

در قسمت زیرزمین کاخ صاحبقرانیه، موزه حوضخانه دیده شده که در آن قلمدان ها و آثار خوشنویسی و نقاشی هنرمندان ایرانی جای دارند. تزئینات معماری داخلی حوضخانه و تابلوهای معروف نقاشی هم آن را به یکی از دیدنی ترین قسمت های کاخ نیاوران بدل کرده اند. متاسفانه به دلیل مطالعات آسیب شناسی، فعلا امکان بازدید از موزه حوضخانه وجود ندارد.

کوشک احمد شاهی

کوشک احمد شاهی در کاخ نیاوران قرار دارد. این جاذبه در کنار کاخ اصلی که محل اقامت خانواده محمدرضا پهلوی بوده و کاخ صاحبقرانیه که قدیمی ترین بنای موجود در این مجموعه است، در اواخر دوره قاجار به عنوان خوابگاه ییلاقی احمد شاه قاجار با مساحت 800 متر و در دو طبقه ساخته شد. این کوشک محل اقامت رضا پهلوی تا پیش از انقلاب بوده است. در این بنا اشیای نفیسی از جنس برنز، نقره، عاج، چوب، هدایای روسای کشورهای گوناگون، مدال ها و نشان ها و تابلوهای نگارگری در معرض تماشا قرار گرفته اند. تعدادی فسیل حیوانی و گیاهی، قطعاتی از سنگ های معدنی تزئینی و قطعه سنگی از کره ماه که از طرف ریچارد نیکسون به رضا پهلوی هدیه داده شده بود هم در ویترینی در این سالن نگهداری می شوند.

طبقه دوم این بنا نیز از یک هال مرکزی و ایوان گسترده چهار طرفه تشکیل شده است. از سالن مرکزی این طبقه به عنوان اتاق موسیقی استفاده میشد و در چهار طرف آن هم قفسه های چوبی ویترین دار نصب شده اند. این ایوان از 26 ستون مدور با نمایه گچی و شش ستون با مقطع مربع قطور با نمای آجری تشکیل گشت. بعد از انقلاب 1357 ایران، این بنا تحت نگهداری و تعمیر قرار گرفت و بخش پائین دیواره های آن مرمت شد. در اردیبهشت سال 1379 و هم زمان با هفته میراث فرهنگی هم افتتاح گردید.

موزه جهان نما

موزه جهان نما موزه ای است که در گوشه جنوب غربی کاخ نیاوران و در ضلع غربی کاخ صاحبقرانیه قرار دارد. موزه جهان نما در سال 1355 خورشیدی و در محوطه مجموعه کاخ های نیاوران ساخته شد تا میزبان هدایایی که به فرح پهلوی اهدا می شدند یا آثار هنری که وی از کشورهای مختلف خریداری میکرد، باشد. در سقف تالار میانی این موزه، نقاشی روی چوب با نقوش گل و مرغ شیراز هم به چشم می خورد. این موزه در بهمن سال 1376 گشایش یافت.

کتابخانه اختصاصی نیاوران

کتابخانه اختصاصی نیاوران یا کتابخانه اختصاصی فرح پهلوی همجوار با کاخ نیاوران با مساحت تقریبی 770 متر مربع در سال 1355 در دو طبقه و یک زیرزمین احداث شد. این ساختمان که طراحی داخلی آن توسط عبدالعزیز فرمانفرمائیان به انجام رسیده، دارای ویژگی های متمایزی در نوع معماری و ساختار سازه هست. ساختار این سازه براساس الگوی رایج معماری مدرن در دهه پنجاه خورشیدی به همراه ترکیب هوشمندانه ای از شیشه و حجم های سنگی شکل گرفت. وجود پیانو و لوازم صوتی هم در این مجموعه حکایت از استفاده فضا به عنوان اتاق موسیقی دارد. آثار هنری نظیر مبلمان ها، مجسمه ها، تابلوهای نقاشی که در چیدمان اندرونی استفاده شده اند هم موجب شده تا فضا بیشتر حالت موزه ای به خود بگیرد.

در کتابخانه اختصاصی فرح پهلوی بیش از 23000 جلد کتاب با 16000 عنوان نگهداری می شود. این کتاب ها مشتمل بر آثار فارسی، تالیف های فرهنگی، ادبی، اجتماعی، گزارش ها و آمار و آثار خارجی شامل دائرة المعارف ها، دوره های تخصصی هنر، باستان شناسی و منابع تمدن و هنر ملل است. در این بین هم سه گروه کتاب های مربوط به تاریخ ایران، ادبیات فرانسه و هنر نقاشی از تعداد بیشتری برخوردار هستند.

موزه خودروهای اختصاصی کاخ نیاوران

موزه خودروهای اختصاصی کاخ نیاوران در انبار اسبق کاخ موزه نیاوران تهران واقع شده و در آن میتوان با تعدادی از خودروهای مورد استفاده خاندان سلطنتی، موتورسیکلت فرزندان خردسال پهلوی و همچنین تعدادی ماکت اتومبیل مواجه شد. موزه خودرو در بخش شمال غربی مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران قرار داشته و درهای آن جهت بازدید عموم مردم در تیر سال 1391 گشوده شد. شایان ذکر است که موزه خودروی نیاوران دارای مساحتی حدودا 200 متر مربع هست.

باغ موزه کتیبه ها

در بخش شرقی مجموعه نیاوران، شما با طیف گسترده ای از کتیبه های سنگی ادوار تاریخی مختلف روبرو می شوید. باغ موزه کتیبه های نیاوران برای علاقمندان به تاریخ قطعا جذاب بوده و دارای 43 مولاژ متعلق به دوره های مختلف است. از جمله این کتیبه ها میتوان به کتیبه های شاپور و اردشیر در نقش رستم، کتیبه شاپور یکم در نقش رجب، کتیبه کرتیر در نقش رجب و...اشاره داشت که در کنارشان ترجمه هر یک نیز دیده می شود.

تاریخچه کاخ نیاوران

داستان پیدایش نیاوران به آنجا بر می گردد که فتحعلی شاه قاجار برای گذراندن اوقات فراغت خود در فصل تابستان، دستور ساخت تفرجگاهی خارج از محدوده شهر تهران را صادر کرد و مردان وی نیز به دنبال یک مکان خوش آب و هوا در حوالی شهر تهران می گشتند تا اینکه بالاخره در نزدیکی روستایی به اسم گرده به یا گرده وی مکان مورد نظرشان را که نیزاری بیش نبود، پیدا کردند و در آن شروع به ساخت باغی زیبا و باصفا نمودند. از آنجایی که این باغ در زمین نیزارها ساخته شده بود تا مدتها به آن باغ نی آوران گفته میشد تا اینکه در گذر زمان کلمه نیاوران بر سر زبان اهالی قدیم تهران افتاد و آنان این مکان را با این نام خطاب کردند.

کاخ موزه نیاوران تهران که در آن زمان از وسعت و شکوه فعلیش برخوردار نبود، پس از روی کار آمدن شاه بعدی قاجار یعنی محمد شاه دستخوش تغییرات زیادی نشد و تنها در آن یک بنای ساده و کوچک ساخته شد. با به سلطنت رسیدن ناصرالدین شاه، کاخ نیاوران دارای یکی از دیدنی ترین و مدرن ترین عمارت های ایران یعنی کاخ صاحبقرانیه گشت و پس آن نیز تا روزهای پایانی حکومت قاجار در ایران یک بنای دیگر تحت عنوان کوشک احمد شاهی نیز در آن ساخته شد و بعد از آنان نوبت به خاندان پهلوی رسید که به تخت پادشاهی تکیه زنند.

پهلوی اول یعنی رضا خان خیلی به باغ نیاوران علاقه ای نشان نداد و در دوران حکومت خود نیز حرمسرایی که شاهان قجر برای خود در این باغ ایجاد کرده بودند را از بین برد و تنها قصد استفاده از باغ نیاوران که دیگر تقریبا دارای بناها و فضای سبز چشم نوازی نیز شده بود، جهت برگزاری مراسم عروسی ولیعهد خود یعنی محمدرضا شاه با همسرش فوزیه را داشت که آن هم بدلیل سردی بیش از حد هوا کنسل و در مکان دیگری برگزار شد. پس از پهلوی اول نوبت به پهلوی دوم رسید که برعکس پدرش علاقه وافری به کاخ نیاوران تهران داشت و خیلی زود تصمیم گرفت با تخریب بخش های کم وسعت و ساخت یک عمارت بزرگ و باشکوه، از این باغ به عنوان محل سکونت و زندگی خود استفاده نماید.

وی تا آخرین روزهای حضور خود در ایران در کاخ نیاوران سکونت داشت. با سقوط پهلوی و پیروزی انقلاب ایران، مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران در سال 1357 از سوی نیروهای انقلابی تصاحب گشت و سپس با گذشت سه سال یعنی در سال 1360، مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی واگذار شد و سرانجام برای نخستین بار در سال 1365 نیز با کاربری موزه درب های آن جهت بازدید عموم مردم گشوده شدند.

با فرا رسیدن سال 1368 و احساس نیاز به آموزش های بیشتر و تحقیقات گسترده تر در حوزه های فرهنگی تهران و ایران، مدرسه آموزش عالی میراث فرهنگی بجای مدرسه اختصاصی کاخ نیاوران ساخته شد و پس از گذشت حدودا یکسال، جهت اقامت محصلان این مدرسه یک فضای جانبی به عنوان خوابگاه پسران در همین محدوده در نظر گرفته شد. با گذشت زمان، بخشهای دیگری از مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران نیز جهت بازدید و استقبال مردم آماده شدند که از جمله این بخشها میتوان به موزه جهان نما در سال 1376، کاخ صاحبقرانیه در سال 1377 و همچنین کوشک احمد شاهی در سال 1379 اشاره داشت. کاخ موزه نیاوران با تمام محتویات جذاب و ارزشمند خود در ششم خرداد سال 1377 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

معماری کاخ نیاوران

این بنا با مساحتی در حدود 9000 متر مربع در دو طبقه و یک نیم طبقه احداث و در ابتدا به عنوان محلی برای پذیرایی میهمانان خارجی در نظر گرفته شد اما پس از پایان ساخت به محل سکونت محمدرضا پهلوی و خانواده اش اختصاص یافت. کاخ نیاوران را محسن فروغی طراحی کرد. همچنین، گچ بری توسط استاد عبداللهی، آینه کاری توسط استاد علی اصغر، کاشی کاری نمای خارجی توسط استاد ابراهیم کاظم پور و سنگ کاری های نفیس کاخ هم توسط شرکت سنگبری میکا به مدیریت حسن کارگر انجام گشت.

طبقه همکف این بنا شامل سرسرای بزرگی است که کلیه اتاق ها در اطراف آن شکل گرفته اند. از آن اتاق ها میتوان به سینمای اختصاصی، اتاق غذاخوری، سالن پذیرایی، اتاق انتظار و راهروهای فرعی و همچنین تالار آبی اشاره کرد. در نیم طبقه این بنا نیز اتاق کار، اتاق کنفرانس، دفتر منشی فرح دیبا و اتاق خواب لیلا و اتاق ندیمه او قرار دارد. در طبقه سوم اتاق خواب و استراحتگاه نیمروزی محمدرضا پهلوی، اتاق آرایش و لباس فرح دیبا و همچنین اتاق های فرزندان شاه و ندیمه هایشان دیده می شوند.

لباس های مجلسی و نفیس فرح که در سالهای گذشته در اتاق خواب شاه و شهبانو در کنار لباس نظامی شاه وجود داشتند، هم اکنون دیده نمی شوند. مجموعه ای نفیس هم از تابلوهای نقاشی هنرمندان ایرانی و خارجی، ظروف چینی کارخانه های سور فرانسه و رزنتال آلمان و اشیای تزئینی و همچنین مجموعه فرش های نفیس ایرانی زینت بخش این فضاها بوده اند.