طاق بستان (طاق وسان)

طاق بستان در لغت نامه فارسی به معنی قوس باغ یا قوس ساخته شده از سنگ هست. این اثر تاریخی سایتی با مجموعه ای از سنگهای بزرگ دوران امپراطوری ساسانی بوده که در قرن چهارم میلادی حک شده اند. طاق بستان حوضه ای سنگی است و مراسم تجلیل از اردشیر دوم، شاپور دوم، شاپور سوم و خسرو دوم و همچنین صحنه های شکار خسرو دوم را نشان می دهد. این نمونه ارزشمند از هنر ساسانی در قلب کوههای زاگرس واقع شده و تقریبا 1700 سال باد و باران را متحمل شده است. طاق بستان به یک پارک باستان شناسی تبدیل شده و دارای اطلاعاتی از اواخر سلطنت ساسانیان بر ایران است.

کنده کاری های این بنا، بخشی از بهترین و زیباترین نمونه های مجسمه سازی ایران زمین بوده و شامل مجسمه اردشیر دوم (383-379) و شاپور سوم (383 تا 388) و دیگر نمادهای ساسانی بر مبنای گرایش های مذهبی، شکوه، افتخار، روحیه مبارزه، جشن، شادی هست که همگی به زیبایی و شکوه تمام می درخشند. به خاطر زلزله های اخیر در طاق بزرگ و طاق کوچک ترکهایی ایجاد شده و جمع شدن خزه ها در این ترک ها سبب محو شدن قسمتی از حکاکی شد. این روند با نفوذ آب همراه بوده و همین امر باستان شناسان را به فکر مرمت انداخته است.

نخستین بخش طاق بستان و به نوعی قدیمی ترین آن مراسم تاجگذاری اردشیر دوم توسط پیشینیانش یا اهورامزداست. در این تصویر حیرت انگیز، شاه با لباس زرق و برق دار شاهانه خود و با بدنی به صورت تمام رخ و صورت سه رخ در کنار اهورامزدا مشاهده می شود. شاه ساسانی، چهره ای مردانه با ریش مجعد و موهایی انبوه دارد و در زیر پای او که نماد خواری و خفت هست، شاه در بند کشیده شده روم قرار دارد. نقش دیگر این سنگ نگاره، خداوند میترا بوده که بر گل لوتوس ایستاده است. او محافظ سوگندها به شمار می رود و شاهد این پیمان است. اعتقادات محلی و داستان عامیانه فارسی، این صحنه را به عنوان پیروزی نخست پادشاهان ساسانی در برابر آخرین پادشاه سلسله پارت تفسیر می کنند.

قوس کوچکتر در قسمت بالای دیوار و پشت دو کتیبه پهلوی قرار دارد و دو شخصیت سلطنتی با نامهای شاپور دوم (شاپور بزرگ) و پسرش شاپور سوم را نمایش می دهد. اندازه فضای این بخش 6 × 5 × 3.6 متر بوده و بر طبق متون کهن در دوران سلطنت شاپور سوم ساخته شده است. در این بخش از طاق بستان، شاپور دوم در سمت راست و شاپور سوم در سمت چپ قرار دارد و دستان آنها روی یک شمشیر بوده که به سمت پایین است.

سه شخصیت در دیوار عقب ایوان بزرگ، معمولا به عنوان نماینده خسرو پرویز در کنار اهورامزدا و آناهیتا هستند. دو شخصیت حضور یافته گاهی اوقات به عنوان خدایان اهورامزدا و آناهیتا و گاه به عنوان یک کشیش و یک زادبوم به شمار می روند. یکی از برجسته ترین حوادث در داخل بزرگترین ایوان، رقص پادشاه ساسانی خسرو دوم (591-628 ق) بر روی شبیدیز بوده و در این تصویر، اسب و سوار در زره های نبرد دیده می شوند. درخت زندگی یا به عبارتی درخت مقدس در این بخش از طاق بستان خودنمایی می کند که باشکوه و دیدنی هست. دیوار غربی طاق بستان از بخشهای مهم طاق بزرگ هست که تصویر گراز و دیگر حیوانات در این دیواره به صورت انیمیشن پشت سر هم حجاری شد بطوریکه حتی برخی آن را اولین انیمیشن ایرانی می دانند. شما در تصاویر این قسمت گرازی را در حال فرار با عضلات محکم و ماهیچه های قوی خواهید دید.

در دیوار سمت راست و چپ قوس تصویری از شکار پادشاه وجود دارد. از زمان کوروش بزرگ تا انتهای دوره ساسانی، شکار یکی از فعالیت های مورد علاقه پادشاهان ایران بود. بنابراین، صحنه های شکار اغلب در بخش های مهم بناها مشاهده می شوند. دو صحنه شکار در دو سمت قوس وجود دارند. یکی از صحنه ها، صحنه شکار قورباغه را نشان می دهد و دیگری صحنه شکار گوزن. پنج فیل رام شده در حالت تعظیم در این بخش نشان داده می شوند و در اطراف، نوازندگان زن مورد علاقه شاه حضور دارند. صحنه های شکار سلطنتی یکی از باشکوه ترین صحنه های تاریخ ایران به شمار می روند. اگر علاقمندید که هر چه بیشتر درباره جاذبه های دیدنی کرمانشاه نظیر طاق بستان بدانید، می توانید سری به راهنمای سفر به کرمانشاه زده و حسابی کسب اطلاعات کنید.