کلیسای سنت استپانوس

کلیسای استپانوس مقدس دومین کلیسای مهم ارمنی های ایران است. این بنا در استان آذربایجان شرقی، در 17 کیلومتری غرب شهر جلفا و در فاصله 3 کیلومتری کرانه جنوبی رودخانه ارس واقع شد. این کلیسا در سده نهم میلادی ساخته شده است ولی به علت زلزله دچار آسیب های جدی شده بود که در دوران صفویه مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت. این اثر در تاریخ 15 اسفند 1341 با شماره 429 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. کلیسای استپانوس مقدس مورد احترام تمام مسیحیان و کم و بیش تمامی ادیان است اما در واقع به کلیسای حواری ارمنی تعلق دارد. در یک روز از سال، هزاران نفر از ارمنیان در این نقطه گردهم می آیند تا ضمن زیارت، مراسم و مناسک خاص خود را به جای آورند.

سنت استپانوس برگرفته شده از نام استپانوس، شهید اول راه مسیحیت است و در اغلب کشورهای جهان کلیساهای متعددی با همین نام دیده می شود. همچنین، به دلیل متروکه بودن محل، به خارابا کلیسا نیز شهرت دارد. این کلیسا در محوطه ای محصور از درختان و دره سرسبزی واقع شده و حصار سنگی که بنا را احاطه نموده، بارویی است بلند با هفت برج نگهبانی و پنج پشت استوانه ای سنگی مانند دژهای مستحکم دوره ساسانی و قرون اولیه اسلام. دروازه این بارو در وسط دیوار غربی تعبیه شده و دارای دری چوبی و آهن کوبی شده است.

در پایه های طرفین و طاق جناغی آن هم سنگ تراش با حجاری های ظریف بکار رفته و نقش برجسته ای از مریم و کودکی عیسی در پیشانی طاق نمای آن به چشم می خورد. بر روی دیوارهای خارجی کلیسا نقش برجسته های زیبایی قرار دارد که از جمله آنها میتوان سنگسار شدن استپانوس مقدس در ضلع شرقی، مصلوب شدن مسیح در ضلع غربی و عروج مسیح را نام برد. این کلیسا دارای سه ساختمان اصلی و مشخص و همچنین قسمت های فرعی مختلفی است. سه قسمت اصلی هم عبارتند از نمازخانه اصلی، اجاق دانیال، برج ناقوس.