چشمه علی دامغان

چشمه علی یک تفریحگاه بسیار باصفا و دیدنی بوده که در استان سمنان و شهرستان دامغان واقع گردیده است. دوره ساخت این بنای تاریخی به زمان قاجار باز می گردد. خوشبختانه، این بنای تاریخی در فهرست آثار ملی ثبت گردید. بنابراین، توانسته تا از تخریب در امان بماند. همانطور که گفتیم دیرینگی این بنا به عصر پادشاهان قاجار باز می گردد و آقا محمد خان و فتحعلی شاه از افراد بسیار تاثیرگذار در ساخت این بنا بوده اند. چشمه علی در مسیر دامغان رود قرار گرفته و دارای 50 چشمه است که بخشی از آب آن یعنی حدود 30 میلیون متر مکعب در سال به دشت دامغان جاری می شود. البته قابل ذکر است که این رودخانه جزو رودخانه های فصلی محسوب می شود.

این رودخانه از دره های جنوبی شاهکوه در گرگان سرچشمه می گیرد و در انتها به دشت کویر ختم می شود. نکته مهمی که در مورد چشمه علی وجود دارد، این است که این منطقه جزو مناطق نمونه گردشگری ملی محسوب می شود و این امر در سال 1386 توسط هیئت وزیران به تصویب رسید. امروزه، افراد بسیاری از سراسر ایران و حتی دیگر کشورها خودشان را به این مکان تاریخی و مذهبی می رسانند تا بتوانند لحظاتی را در این مناطق زیبا ودیدنی سپری کنند.

خوشبختانه، در این زمینه مسئولان مربوطه امکانات رفاهی و گردشگری بسیاری را برای این مسافران فراهم کرده اند. از جمله این امکانات رفاهی میتوان به ایجاد سوئیت و کلبه، سوپرمارکت ها، پارکینگ های اختصاصی، فروشگاه های مخصوص لباس های سنتی، رستوران هایی که غذاهای سنتی در آنجا طبخ می شوند و شهربازی برای سرگرمی کودکان اشاره کرد. بنای چشمه علی متشکل از دو بخش هست: بخش اول این بنا دارای پایه سنگی بوده و نکته جالبی که وجود دارد، این است که این قسمت از بنا در داخل آب ساخته شده و در آن قرار دارد. این امر بسیار جالب و شگفت انگیزی است. بخش دوم هم عمارت قراولخانه بوده که نوع معماری به کار رفته در آن مربوط به دوره صفویه بوده و ساختمان آن از خشت ساخته شد.

قابل ذکر است که چشمه علی دو دریاچه دارد: یک دریاچه در شمال و دریاچه دیگر در ناحیه جنوبی این عمارت. تقریبا میتوان گفت مقدار زیادی از آب چشمه علی از دریاچه ای که در ناحیه شمالی آن قرار گرفته، خارج می گردد. قراولخانه جایگاهی است که معمولا در بیشتر ساختمان های تاریخی علی الخصوص ارگ ها و قلعه ها وجود داشته و در زمینه های مختلفی از جمله جایگاه نگهداری ارابه و اسب ها، محلی برای نگهداری اسلحه قراول ها و یا مکانی برای استراحت قراول ها مورد استفاده قرار می گرفت.

اگر بخواهیم در مورد قراولخانه کمی بیشتر توضیح دهیم، باید بگوییم که در واقع یک کلبه کوچک بوده که در مسیر ورودی به شهر قرار داشت و آن دسته از افرادی که قصد داشتند محصولات کشاورزی خود را به شهر وارد کنند، باید عوارض پرداخت می کردند و نگهبانان در این قراولخانه ها وظیفه داشتند تا عوارض را از این افراد بگیرند. نگهبانان قراولخانه معمولاً دو نفر بودند که از مأمورین دولت محسوب می شدند و از اداره دارایی می آمدند و به صورت شیفتی شب و روز در قراول خانه نگهبانی می دادند.

دو سوی این عمارت زیبا در آب قرار گرفته و در دوره قاجاریان به عنوان نشیمنگاه مورد استفاده قرار می گرفت. در قسمت بالایی این عمارت معماری خاصی با طراحی ویژه و منحصر بفردی به کار رفته که به دوره صفویه باز می گردد. طبق مطالعات انجام شده، در سال 1348 نوع معماری به کار رفته در ساخت بنای اصلی این عمارت را به دوره صفویه نسبت می دهند. چشمه علی دارای مناظر طبیعی بسیار منحصر بفرد و زیبایی بوده و از طرفی به عنوان منبعی برای تامین آب مصرفی مردمان شهر دامغان مورد استفاده قرار می گیرد.

طبق روایات و داستان هایی که وجود دارند، مردم بومی منطقه این چشمه را به حضرت علی علیه السلام نسبت می دهند و براساس روایات، در سال 1217 به تقویم هجری قمری این چشمه وقف امام عصرمان یعنی امام زمان عجل الله شد. در واقع، چشمه علی علاوه بر اینکه یک مکان گردشگری و تفریحی محسوب می شود، یک مکان مذهبی هم است.