معبد آناهیتا

معبد آناهیتا، بنایی تاریخی در شهر کنگاور در استان کرمانشاه هست. این اثر در تاریخ 24 شهریور 1310 و با شماره 31 به عنوان یکی از نخستین آثار ملی ایران و در سال 1385 نیز در فهرست موقت میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. این بنا دومین بنای سنگی بزرگ کشور پس از تخت جمشید بوده و کاربری و حتی قدمت دقیق این بنای تاریخی هنوز به صورت قطعی مشخص نشده است. این بنا بر روی تپه ای طبیعی با حداکثر ارتفاع 32 متر نسبت به زمین های اطراف ساخته شده و در گوشه شمال غرب آن هم امامزاده و مسجدی برپاست.

عده ای معتقدند که این بنا تنها برای شکار و تفریح بوده و تعدادی دیگر هم آن را دسکره می نامند و می گویند پادشاهان معدودی از میهمانان خود را در این مکان می پذیرفته اند و البته گاهی نیز برای خوشگذرانی و شکار مورد استفاده قرار می گرفت همانند دسکره جبلیه کرمان، هارونیه طوس و خواجه ربیع مشهد و با خشک شدن باغ و بوستان پیرامونشان به مرور چیزی جز یک ویرانه از آنها باقی نمانده است. همچنین، برخی این بنا را یک پرستشگاه دانسته اند و گفته اند که معبدی برای پرستش آناهیتا، فرشته و نگهبان آب، فراوانی، زیبایی و باروری بوده که در نزد ایرانیان دارای مقام بلند و ارجمندی بوده است.

معبد آناهیتا با 6/4 هکتار وسعت بنایی چهار ضلعی مستطیل شکل در اندازه های 209 در 244 متر است که بر فراز تخت سنگ کم ارتفاع سیلیس آتشفشانی قرار دارد. پرستشگاه آناهیتا همچون بناهایی که بر بلندی ساخته شده اند، از شیوه سکوسازی (صفه سازی) متأثر است که در ایران باب بوده و در دوره های پسین نیز بناهای مهم پرستشگاهی و برخی بناهای حکومتی روی سکو بنا می شده اند. بر فراز این اثر تاریخی هم ردیفی از ستون های سنگی برپا بوده که ارتفاع هر ستون 5.42 متر است. ورودی بنا به وسیله پلکان دو طرفه در جبهه جنوبی تعبیه شده و در جبهه شمال خاوری نیز پلکان یک طرفه راه دسترسی به این مکان را ممکن ساخته است.

براساس پژوهش های انجام شده بر روی سنگ های معادن اطراف، سنگ های این بنا از معادن مختلف و از جمله معدن های اله دانه، باغ ملی، چهل مران، قوره جیل، رستم آباد و هلال احمر مورد استخراج و استفاده قرار گرفته اند.