تالاب میانکاله

میانکاله در منتهی الیه جنوب شرقی دریای مازندران و در دوازده کیلومتری شمال شهر بهشهر واقع شد. مساحت آن بیش از شصت و هشت هزار هکتار بوده و ارتفاع آن بین 15 تا 28 متر کمتر از سطح آب های آزاد است. میانکاله از سال 1348 به عنوان منطقه حفاظت شده تعیین شد. یکی از دلایل اهمیت میانکاله این است که در تمام سواحل جنوبی دریای خزر هیچ منطقه ای جز آن وجود ندارد که محیط طبیعی آن در وضعیتی نسبتا دست نخورده باقی مانده باشد. تمامی سواحل دیگر به طور گسترده با ساخت و سازهای انسانی همچون جاده، شهر و روستا و کارخانه ها دگرگون شده اند.

سلامتی نسبی میانکاله موجب شده تا منطقه افزون بر پرندگان مهاجر، محل تخم گذاری و زیستگاه اصلی بسیاری از ماهیان دریای خزر نیز باشد به ویژه کپورف کفال و ماهیان خاویاری. میانکاله در گذشته از طبیعتی بسیار باشکوه تر و غنی تر از امروز برخوردار بود و افزون بر پرندگان پرشمار، یکی از بهترین زیستگاه های پستانداران بزرگ ایران از جمله ببر خزر نیز به شمار می رفت. ظل السلطان، پسر ارشد ناصرالدین شاه تنها در یکی از قشون کشی های خود به میانکاله برای سرکوب دزدان و راهزنان که در این منطقه و جزایر آشوراده پناه گرفته بودند، از شکار 35 ببر، 18 پلنگ، 150 مرال (گوزن بزرگ)، هزار قرقاول، 62 گاو و گاومیش وحشی و تعداد زیادی شوکا (گوزن کوچک) خبر می دهد.

امروزه مدتهاست که نسل تمامی این جانداران به جز قرقاول منقرض شده و یکی از دلایل آن نیز همین کشتار عجیب ظل السلطان و سپاهیانش بوده است. البته، دلیل اصلی از بین رفتن پستانداران بزرگ در میانکاله را باید قطع ارتباط این منطقه با سواحل مازندران بر اثر ساخت شهرها و جاده ها دانست، چرا که این منطقه نمی تواند جمعیت پایداری از پستانداران بزرگی چون گوزن و پلنگ را در خود جای دهد. امروزه از بین پستانداران تنها شغال، روباه معمولی، جوجه تیغی، گربه جنگلی، گراز، گربه وحشی، خرگوش صحرایی، تشی، خفاش، جوندگان کوچک، فک دریای خزر و نیز اسب های وحشی در این منطقه باقی مانده که نسل برخی از همین جانوران هم در تهدید است.

از پرندگان مهاجر که شهرت میانکاله بیشتر از جهت آنهاست، فلامینگوی بال قرمز، انواع مرغابی، غاز وحشی، قوی فریادکش، مرغ سقای پاخاکستری، فلامینگو، عروس غاز، غاز پازرد، طاووسک، چنگر و مرگونس سفید، گیلانشاه، چوب پا، قار، حواصیل، باکلان، پرلا، خوتکا، زنبورخوار، کاکایی، پرستوی دریایی، فالاروپ، سنقر تالابی، بحری، عقاب دریایی دم سفید و طاووسک هست. از مهمترین پرندگان بومی میانکاله هم قرقاول خزری، دراج، پیغوی کوچک و چرخ ریسک دم دراز را میتوان نام برد.

در مجموع 207 گونه گیاهی از 46 تیره در میانکاله شناسایی شده که 17 گونه آن از درختان و درختچه ها هستند. گیاهان میانکاله با توجه به شرایط خاک منطقه بیشتر از گیاهان آب زی، شن دوست و شورپسند به شمار می روند. جنگل بزرگی از انار وحشی و بوته های تمشک هم در منطقه دیده می شود که غذا و محل لانه سازی پرندگان منطقه را فراهم می کند. سازیل، ازگیل، داغداغان، سیاه تلو، سپیدار، علف شور، جگن و علف هفت بند از دیگر گیاهان این منطقه است.