باغ پهلوان پور

باغ پهلوان پور مربوط به اواخر دوره قاجار بوده و در مهریز، محله مزویر آباد استان یزد واقع شده است. این اثر در تاریخ 7 مهر 1381 با شماره 6334 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. باغ پهلوان پور مهریز به دلیل روان بودن آب از داخل آن از گذشته دارای جاذبه خاصی بوده است. این آب از قنات مشهور به حسن آباد سرچشمه می گیرد و قنات نیز در فهرست آثار جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. آب قنات حسن آباد درختان چناری را که در حاشیه آن روییده اند، سیراب می کند.

باغ دارای 16 حقابه است که هر 12 روز یکبار به آن متعلق می گیرد. زمان هر حقابه هم بین 10 الی 11 دقیقه است که به آن سبو گفته می شود. دو طرف جوی اصلی باغ پهلوان پور درختان تنومند و سالخورده چنار قرار دارند. درختان مثمر باغ نیز شامل انار، بادام و خرمالو بوده و کاشت این درختان با توجه به گرمای زیاد استان یزد، نمایانگر آب و هوای متفاوت نسبتا خنک این منطقه است. باغ پهلوان پور از لحاظ معماری نمایانگر تغییرات سبک باغسازی کهن ایرانی به سمت و سوی باغسازی رایج امروزی هست.

این باغ شامل یک مجموعه ورودی، ساختمان کوشک یا شربتخانه، بنای زمستانخانه، بنای سرایداری، حمام و آشپزخانه است. سبک معماری آن ترکیبی از معماری کوشکی و حیاط مرکزی بوده که کوشک اصلی در مرکز آکس اصلی باغ قرار دارد و مسیر عبوری آب در باغ نیز از این محور است. علاوه بر این محور اصلی، آب در یک محور دیگر نیز جریان دارد و باغ آرایی حول این دو محور به وجهی زیبا صورت گرفته است به این معنا که درختان نظام ساز باغ در حاشیه این دو خیابان کاشته شده اند.

مجموعه ورودی باغ شامل برج اصطبل و کاهدان است که در حال حاضر به موزه مردم شناسی تبدیل شد. تزئینات برج همانند تزئینات دوره زندیه است اگرچه تاریخ احداث تمامی این سه بنای ذکر شده مربوط به دوره قاجار هست. زیباترین بنای باغ کوشک یا شربتخانه بوده که در آکس اصلی ترین مسیر باغ واقع گردیده است. ساخت کوشک به دوره قاجار مربوط می شود و در سه سطح (دو و نیم طبقه) طراحی شده است. بخش داخلی کوشک هم شامل تالار حوضخانه و گوشوارها هست.

بنای معروف دیگر که در مجموعه وجود دارد، بنای زمستانخانه است که ساخت آن به دوره پهلوی اول مربوط می شود. از آن جهت به زمستانخانه مشهور است که جهت آن با توجه به اقلیم منطقه، بنا را برای استفاده در زمستان مناسب می ساخت. این بنا در یک طبقه ساخته شده و اتاق های نشیمن، پستو، طنبی و مطبخ را شامل می شود. در حال حاضر، سوئیت های اقامتی باغ در این بخش قرار دارند. این باغ از دارایی های شادروان بازرگان و پهلوان مهریزی «علی پهلوان پور» بوده که توسط میراث فرهنگی استان یزد خریداری و تعمیر و مرمت گردیده است.

در کنار کوشک آشپزخانه هم حمام و انباری قرار داشته که حمام اخیرا بوسیله حفاری از زیر خاک بیرون آورده شده است. بنای مشهور به سرایداری که محل سکونت و کارگاه خدمه باغ بوده ، در جبهه شمالی باغ قرار دارد. اگر دوست دارید که هر چه بیشتر با دیدنی های مهریز نظیر باغ پهلوان پور آشنا گردید، می توانید سری به راهنمای سفر به مهریز زده و حسابی کسب اطلاعات کنید.