باغ موزه هرندی

در حدود سال 1290 قمری، محمدرضا خان عدل السلطان که یکی از صاحب منصبان نظامی کرمان بود، اقدام به احداث باغی تفریحی خارج از حصار شهر کرمان کرد. مساحت این باغ 25 هزار متر مربع هست. این باغ در سال 1313 شمسی به مبلغ 40 هزار تومان به ابوالقاسم هرندی که یکی از تجار مطرح کرمان بود، فروخته شد. این مجموعه به دلیل توقف چند روزه رضا شاه در مسیر سفر تبعیدش مورد توجه قرار گرفت و در سال 1354 توسط مالک باغ به وزارت فرهنگ و هنر اهدا شد. باغ هرندی مدتی نیز به عنوان ساختمان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردش گری کرمان مورد استفاده قرار گرفت و در حال حاضر طبقه همکف ساختمان موجود در آن به عنوان موزه سازهای سنتی و طبقه اول آن به عنوان موزه باستان شناسی مورد بازدید علاقمندان قرار می گیرد. این اثر در تاریخ 18 آذر 1354 با شماره 1170 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

نقشه ساختمان مرکزی باغ (ساختمان فعلی موزه) را پسر عدل السلطان، دکتر مرتضی قلی اسفندیاری که بین سالهای 1285 تا 1305 در فرانسه مشغول به تحصیل بود، تهیه و برای پدرش فرستاد. در واقع این بنا براساس نقشه ای فرنگی و ساختاری تلفیقی با ویژگی های معماری ایرانی بنا گردیده و ساختمانهای جانبی به آن اضافه شد (ساختمان خدمه، حمام، اصطبل و گاوگرد). مجموعه باغ هرندی که در زمان احداث در خارج از حصار شهر کرمان قرار داشت، تمامی ویژگی های یک باغ عمارت ایرانی را دارا بوده است. اصول باغ سازی این مجموعه براساس طرحهای هندسی مربع و مستطیل و به صورت نوارهای متصل شکل گرفته که معمولا در هنر باغ سازی ایرانی این شیوه مرسوم بود.

ساختمان مرکزی این باغ در دو طبقه و در قسمت شمالی باغ و در کنار آبنماهای مختلف بنا شده و مساحت تقریبی زیربنای آن حدود 2000 مترمربع است و دارای اتاقهایی از جمله بهارخواب بوده و در طبقه زیرین ساختمان هم یک سالن جهت استراحت وجود داشته است (معروف به تنبلخانه). در طبقه بالا هم تعداد زیادی تخت جهت پذیرایی از مهمان ها موجود بوده و در این طبقه دو ایوان سرپوشیده نیز دیده می شود. آب رسانی درختان این باغ از چاه و گاوگرد باغ صورت می گرفته است. گاوگرد که در قسمت جنوبی و انتهای باغ و نزدیک استخر قرار دارد، دارای محور اصلی چوبی بوده که آب حاصل از این چاه پس از جمع آوری در استخر، جهت آبیاری باغ مورد استفاده قرار می گرفت.

درختان باغ اکثرا در قسمت جنوبی آن قرار داشته اند. درختان اصلی در گذشته در حاشیه مسیرها و درختان میوه مثل انار و انگور در کرت های اکثرا مستطیلی شکل کاشته شده بودند. از درختان قدیمی باغ درختان کاج و تعدادی درخت انار اکنون موجود هستند و امروزه گیاهان زینتی مثل گل رز و گلهای یک ساله در بخش های مختلف آن کاشته می شوند. درختان انجیر، توت، سیب، زرشک و گلابی هم در این باغ وجود داشته اند. موزه سازهای سنتی کرمان در سال 1381 افتتاح شده و در آن سازهایی از قبیل قیچک، سنتور، قانون، رباب و عود که از جمله کارهای هنرمندانه اساتیدی چون یحیی، نریمان و سعود بوده، به نمایش گذاشته شده است. به گفته مسئول موزه ساز باغ هرندی، هدف اصلی از ایجاد این موزه آشنا نمودن بازدید کنندگان با سازهای بومی و سنتی ایران و همسایگان کشور ایران است که موسیقی آنان با موسیقی کشور ما قرابت و نزدیکی بسیار دارد.

هدف از ایجاد موزه باستان شناسی هم معرفی تمدن های کهن و باستانی استان کرمان و ارتباط تاریخی آنها با محوطه های تاریخی همجوار است. در این موزه آثار تاریخی از تمدن های شهداد، حوزه فرهنگی هلیل رود، دوره تاریخی استان کرمان و بخش اسلامی به نمایش درآمد. اشیاء سفالی، مهره های سنگی و درفش فلزی از جمله اشیایی است که در بخش تمدن شهداد این موزه بچشم میخورد. همچنین آثار به نمایش گذاشته شده از دوره تاریخی جازموریان که متعلق به دوره هخامنشیان بوده هم شامل جام های سفالین، بشقاب، کوزه، قمقمه و ریتون های منتهی به سر جانورانی چون اسب، قوچ و گاو است.