قدیمی ترین اثر تاریخی بر جای مانده بر سطح شهر زنجان، کاروانسرای سنگی است که طبق متون تاریخی یکی از سه کاروانسرایی است که در دوران اقتدار و حکومت صفویان در این خطه ساخته شده است. کاروانسرای سنگی به عنوان یک اثر عام المنفعه در محاوره روزمره مردم به داش کاروانسراسی معروف است و در خارج از بافت قدیمی شهر

این کاروانسرا داخل روستا و در نزدیکی تپه ای تاریخی به نام قبرستان قرار گرفته و در اطراف آن خانه های روستایی قرار دارد. کاروانسرای قدیمی و زیبای نیک پی که از آثار دوره صفوی به شمار می آید، در روزگار بر پایی خود اهمیت و عضمت زیادی داشته است. این کاروانسرا که از نوع کاوران سراهای 4 ایوانی است، از آجرها

کاروانسراهای موجود در بازار زنجان مجموعه ای شگفت انگیز در طراحی و معماری با استفاده از سبک های گوناگون و متنوع در احداث بناهای خشتی و آجری دوران صفویه و قاجاریه ست. سراها در بازار زنجان از اجزای مهم این مجموعه هستند که محل استقرار کاروانهای تجاری از تمامی نقاط ایران بوده. سرای مشهدی علی یکی از سراها

این قلعه یا دژ از اصلی ترین ارکان مجموعه سمیران می باشد که بر روی یک تپه مرتفع سنگی واقع شده است . آسانترین راه دسترسی به قلعه از جانب شمال است و رود قزل اوزن از ضلع جنوبی این قلعه می گذرد. بر اساس شواهد تاریخی و نوشته های محققان، بنای اولیه قلعه سمیران احتمالا به دوران قبل از اسلام بر می گردد و در

سرچم در 80 کیلومتری محور زنجان- میانه در ساحل رودخانه زنجان چای، مشرف به جاده قدیم تبریز واقع است. بررسی آثار و بقایای این کاروانسرا نشان می دهد که طرح معماری آن از نوع کاروانسراهای چهارایوانی، شامل صحن مرکزی و حجره های شاه نشین بوده است. در چهار گوشه این کاروانسرا حداقل چهار برج تعبیه شده بود که ام

این سرا را می شه، یکی از فنی ترین سراها در مجموعه بازار دانست که از بعد اقلیمی، کارکردهای مناسبی رو از خود بروز می ده و کمترین اتلاف حرارتی رو چه در زمستان و چه در تابستان داره و این به خاطر طراحی معماری ویژه این سراست. این سرا قدمتی در حدود 200 سال داره، 4 در داره، که یکی به خیابان سعدی جنوبی، دیگ

این سرا، یکی از سراهای بازار تاریخی شهر زنجانه.

سرای حاج شعبان، برگرفته از معماری دوره قاجاریه، که در راسته اصلی بازار بالا قرار داره به سال 1254 ه.ق و در دوران فتحعلی شاه قاجار احداث شده، که به سرای سوخته هم معروفه، به دلیل اینکه تا به امروز سه بار طعمه حریق شده. گفته می شه، اولین بار در سال 1331 در این سرا انبار باروت وجود داشته که منفجر شده و

سرای بهجت یکی از سراهای مهم در راسته بازار بالای زنجانه، که به نام دختر سازنده آن بنا مشهوره و مابین سرای مشهدی علی و ناصریه قرار گرفته. با توجه به اینکه این سرا در سال 1345 ه ق ساخته شده از لحاظ معماری تفاوت چندانی با بازار زنجان نداره و تنها مشخصه آن استفاده از قوس های مازه داری ست که در این سرا ب

عمارت ذوالفقاری یک بنای تاریخی که هنر دست قاجاریان است و معماری گوتیک اروپایی را به رخ می کشد.