این قلعه یا دژ از اصلی ترین ارکان مجموعه سمیران می باشد که بر روی یک تپه مرتفع سنگی واقع شده است . آسانترین راه دسترسی به قلعه از جانب شمال است و رود قزل اوزن از ضلع جنوبی این قلعه می گذرد. بر اساس شواهد تاریخی و نوشته های محققان، بنای اولیه قلعه سمیران احتمالا به دوران قبل از اسلام بر می گردد و در دوره اسلامی علی الخصوص قرون 5-6 هجری از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده است؛ و همواره بعنوان کانون توجه حکومتهای مختلف اسلامی قرار گرفته و پس از طی دورانی پر فراز و نشیب تا اواخر قرن نهم هجری به حیات خود ادامه داده است. عناصر معماری این بنا، شامل هسته اصلی قلعه یا تمام دیوار اول و همچنین بقایای دیوار دوم است . قدمت بنا و کاربرد آن به عنوان قلعه دفاعی باعث شده تا در طی دوران های مختلف ، خسارتهای قابل ملاحظه ای را متحمل شود.مصالح بکار رفته در بنا عمدتاً سنگ (طبیعی) ، چوب، ملاط گچ و روکش ساروج است. هسته اصلی قلعه در نمای شمالی شامل دو برج از برجهای توکار می باشد. ارتفاع دیوار برجها نزدیک به 15 متر است. آنچه بیش از همه در ساخت این قلعه مورد توجه قرار گرفته، کاربری نظامی و دفاعی آن بوده است .