بازی و اسباب بازی جزئی جدایی ناپذیر از میراث ملموس و ناملموس است

ایرنا/ براساس آخرین خبر و گزارش های واصله، بازی و اسباب بازی جزئی جدایی ناپذیر از میراث ملموس و ناملموس است.

حدود دو هفته پیش خبری مبنی بر رمزگشایی و تولید اسباب بازی باستانی شهر سوخته برای نخستین بار توسط سام جلوه (میثم جلوه مقدم) پژوهشگر منتشر شد، بازسازی نسخه هیجان انگیز بازی فکری محبوب مردمان جنوب شرق ایران باستان در عصر مفرغ که به چهار هزار و 600 سال پیش بر می گردد.

نسخه اصلی این بازی باستانی از گور شماره 731 در قبرستان باستانی شهر سوخته سیستان کشف که از روی آن چند نسخه محدود آن به تولید رسیده است؛ یک نسخه از این بازی به وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اهدا شده و نسخه های دیگر این بازی در اختیار موزه ملی ایران، پژوهشگاه میراث فرهنگی و موزه های این استان و شهر سوخته است.

مهدیه بُد درباره اهمیت بازی ها و اسباب بازی ها در فرهنگ و تمدن باستانی ایران اظهار داشت: بازی و اسباب بازی جزئی جدایی ناپذیر از میراث ملموس و ناملموس ماست، در سالهای گذشته برخی بازی ها و اسباب بازی های باستانی در طرح های پژوهش و کاوش پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری رمزگشایی شده است اما برای کاربردی سازی آن متولیان این حوزه از بخش دولتی و خصوصی باید بیایند تا این بازی ها و ابزارهای آن را احیا و بازسازی و کاربردی کنند.

معاون فناوری و کاربردی سازی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری به کشف ابزارهای بازی در کاوش های «شهر سوخته» اشاره کرد و گفت: پس از کاوش ها، برخی بازی ها شناسایی و طراحی و برخی هم محدود تولید شده اند و اما هنوز سفارشی سازی نشده اند، اما تعدادی هم فقط ماکت سازی شده اند، اما جامعه هیچ کدام از این بازی ها را نمی شناسد، رسانه ها باید کمک کنند تا جامعه با هنر نیاکان و گذشتگان ما در حوزه سرگرمی و بازی آشنا شود بعد به معرفی محصولات کاربردی هم بپردازد. استارتاپ ها و دانش بنیان ها برای کاربردی سازی پژوهش ها و کاوش ها در زمینه بازی های باستانی می توانند کمک کنند.

وی افزود: در دو سال اخیر برخی بازی های مختلف طراحی و تولید شده که محتوای میراث فرهنگی دارد، بازی هایی که کودکان را با ظرافت خاص و غیرمستقیم در محیط میراثی قرار می دهد، بچه ها در این بازی ها مثلا با گلاب گیری کاشان یا معماری تخت جمشید، اسامی اساطیر و شخصیت های شاهنامه، تاریخچه فرش بافی و سفالگری آشنا می شوند، اما مشکل اینجاست که این بازی ها باید فراگیر و عمومی سازی شود و در دسترس قرار بگیرد.

بُد خاطرنشان کرد: در بسیاری از موزه های جهان حتی برای جذب مخاطب بیرون موزه سناریو و بازی طراحی می کنند، اتفاقا ورود به موزه را برنده شدن در یک بازی از پیش طراحی شده قرار می دهند، حتی فکر کردن به این ایده ها هم برای مخاطب جذاب است، کلی رویداد هیجان انگیز و کلی مخاطب جذب می کنند، تعداد زیادی استارتاپ وارد رقابت ایده پردازی می شوند که قطعا چرخه اقتصاد دیجیتال و اقتصاد فرهنگ را هم به حرکت در می آورد.

معاون فناوری پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با تاکید بر ضرورت مخاطب شناسی در موزه داری و میراث فرهنگی توضیح داد: اتفاقا وقتی کودکان مخاطب موزه و میراث فرهنگی باشند باید جذابیت هنگام ورود و جذابیت بعد از خروج آنها از موزه را ارزیابی کنیم، آیا الان بچه های ما بعد از خروج از موزه هیجان زده هستند و درباره آثار و خاطرات خود از موزه چند روز حرف می زنند؟ نه اصلا؛ اتفاقا انگار در موزه روز خسته کننده ای داشتند، پس نتیجه اینکه خطا از ماست که میراث را به جهان فناوری پیوند نزدیم.

بُد بر اهمیت حفظ و معرفی بنیان های هویتی جامعه تاکید کرد و گفت: نسلی که اکنون با آن روبرو هستیم کنجکاوتر، باهوش تر، پرسشگرتر و منطقی تر از همه ادوار نسلی جامعه ما است، اگر پاسخ بگیرد که چرا باید بماند و وطنش را محافظت کند و بسازد قطعا جبهه اول حفاظت از میهن است و قطعا می ماند. البته ما به جز مهاجرت فیزیکی و مرز جغرافیایی با چالش احساس غریبگی با فرهنگ و هویت ایرانی هم مواجهیم، کوچکترین کاری که بتواند میراث ملموس و ناملموس کشورمان را به کودکان و نوجوانان درست و جذاب معرفی کند، باعث خواهد شد تا حفاظت از هویت ملی ما تا چندین نسل و چندین قرن تضمین شود.

بُد اظهار داشت: اگر کمی خلاقیت همراه با تصویرسازی و مستندسازی، چاشنی فعالیت های سنگین حوزه میراث مانند کاوش های باستانی بکنیم، داستان تغییر می کند، ما در روایتگری مشکل داریم، اگر بتوانیم بازی تعریف کنیم، قصه پردازی کنیم حتی یک کاوش باستانی در یک گور تاریخی برای همه، حتی کودکان جذاب خواهد بود، منتهی ما فقط سراغ داده و تحلیل و ستانده برای مخاطب نخبه دانشگاهی می رویم فقط به مقاله های علمی، پژوهشی، سخنرانی و کنفرانس فکر می کنیم و معمولا کاوش ها در همان لایه باقی می ماند و بعد گله می کنیم چرا کودکان ما شهر سوخته را نمی شناسند، چرا نمی دانند چغازنبیل و سازه های آبی شوشتر و نقش رستم کجاست، آیین های دینی و اجتماعی و فرهنگی ما چه کاربردها و آثاری داشتند.

معاون فناوری و کاربردی سازی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری تاکید کرد: باید رویکردها و تفکرات دو دهه پیش درباره معرفی میراث فرهنگی را کنار بگذاریم، الان عصر هوش مصنوعی و متاورس است، دیگر با انیمیشن های سیاه و سفید دو بعدی نمیتوان بچه ها را جذب کرد، طراحی و تولید محتوای دیجیتال و کاربردی جذاب که هر لحظه هم در حال تغییر و تحول است، باید وارد حوزه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شوند، گروه هدف اول هم باید کودکان و نوجوانان باشند، قطعا فناوری به معرفی پیشینه سرزمین و هنر نیاکان ما به نسل جدید و حفظ میراث برای نسل های آینده کمک می کند.

بُد گفت: اگر جامعه این همه شگفتی و اعجاز را که در کاوش های باستانی است -که گاها به دلیل ماموریت که ما می رویم، می بینیم- از نزدیک ببیند، اینکه نیاکان ما چه هنری و مهارتی در زیست اجتماعی و فرهنگی داشتند، چگونه بلد بودند خود را با طبیعت خشن و سخت پیرامون خود وفق دهند و تمدن خلق کنند، اینکه با هنر خلاق خود چگونه سرآمد تاریخ بشری بودند، و اکنون این داشته های ارزشمند به آنها به ارث رسیده است، احساس غرور می کنند، حالشان خوب خواهد شد، به راحتی از این سرزمین دل نمی کنند که بروند، اتفاقا محکم و استوار در برابر تخریب آثار تاریخی و محیط زیستی ایستادگی می کنند.

معاون فناوری و کاربردی سازی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری تاکید کرد: همه تلاش ما این است که در کنار پژوهشگران و اساتید دانشگاه و مرمتگران که نخبگان این حوزه هستند و در پژوهشگاه فعالیت می کنند، فعالان حوزه فناوری و استارتاپ ها هم به سمت حوزه میراث فرهنگی و گردشگری جذب شوند؛ وقتی محصولی خلاق و فناورانه در حوزه میراث فرهنگی تولید می شود به جهانیان و به مردم خودمان یادآوری خواهد شد «ما کهن ترین تمدن جهانیم» البته آنان که در جهان باید بدانند، می دانند، گاهی سر تعظیم فرود می آورند گاهی هم سکوت می کنند، اما جرات انکار ندارند، ما باید تکلیف را با خودمان مشخص کنیم که این شکوه و افتخار را هرگز فراموش نکنیم و جلوی تخریب آن را بگیریم.