نقش رستم

نقش رستم مجموعه ای است باستانی در روستای زنگی آباد واقع در شمال شهر مرودشت که تاریخ سه دوره ایران باستان را در حافظه اش به یادگار دارد. از خدایان ایلامی گرفته تا آرامگاه پادشاهان هخامنشی و نقش برجسته های پادشاهان ساسانی که همگی در نقش رستم گنجانده شده و تبدیل به گنجینه ای ارزشمندشده اند، گنجینه ای که ساعت ها ارزش بازدید دارد و بازدید کنندگان را به تامل وا می دارد. این مجموعه در فاصله 6 کیلومتری از تخت جمشید قرار گرفته و همواره مورد توجه بوده است.

در نقش رستم چه می بینیم؟

در نقش رستم، آثار دوره های عیلامی، هخامنشی و دوران ساسانی را می توانید ببینید. علاوه بر این، آرامگاه چند پادشاه بزرگ هخامنشی مثل داریوش و خشایارشا، اردشیر اول و داریوش دوم در نقش رستم قرار دارد. جدای از این ها، نقش های برجسته ی بسیار زیبایی از دوران تاجگذاری اردشیر بابکان و پیروزی شاپور اول به امپراطور رم هم به چشم می خورد.
در مورد آرامگاه ها باید گفت که درهای ورودی آرامگاه، مربع شکل است. این درها در دوران باستان بوسیله ی سنگ های بزرگی که در پشت در قرار می گرفته است، قفل می شده اند و در واقع مهر و موم می شده اند. همه چیز این 2 آرامگاه حتی شکل ظاهری آنها شبیه هم هست و و تنها تفاوتشان در کتیبه ای است که در بالای آرامگاه کوروش کبیر وجود دارد و در آرامگاه خشایارشا نه. این کتیبه به خط میخی نوشته شده است و گفته می شود که در آن، داریوش بزرگ اهورامزدا را ستایش می کند و درباره ی اندیشه های خود صحبت می کند. داخل آرامگاه داریوش، 9 تابوت سنگی وجود دارد که محل دفن این پادشاه، ملکه و بقیه ی بستگان او است.

محوطه تاریخی نقش رستم؛ گنجینه ای از تاریخ ایران

قدیمی ترین نقش موجود در نقش رستم مربوط به دوره عیلام است که نقش دو ایزد و ایزدبانو و شاه و ملکه به تصویر کشیده شده اما بعد ها در دوره ساسانی، بهرام دوم بخش هایی از آن را پاک کرد و نقش خود و درباریانش را به جای آن تراشید. کعبه زرتشت بنای سنگی و بُرج مانند موجود در این محوطه است که به احتمال زیاد در دوره هخامنشی ساخته شده و کاربرد آن تاکنون مشخص نشده است؛ بر سه گوشه این بنا دو کتیبه از شاپور اول و کرتیر نوشته شده است که از نظر تاریخی ارزش زیادی دارند. چهار آرامگاه دخمه ای در سینه کوه رحمت کنده شده اند که متعلق به داریوش بزرگ، خشایارشا، اردشیر یکم و داریوش دوم هستند که همه آن ها از ویژگی های یکسانی برخوردارند.
از میان پادشاهان ساسانی، اردشیر بابکان نخستین کسی است که در این محوطه، سنگ نگاره ای تراشید وی در حال دریافت حلقه قدرت از دست اهورامزد به نقش کشیده شده است. سپس شاهان ساسانی صحنه های تاجگذاری شان یا شرح نبردها و افتخاراتشان را بر سینه کوه نقش کردند. اینکه اردشیر و پسرش شاپور دوم نقش برجسته هایی را در کنار نقش برجسته های همتایان هخامنشی خود در نقش رستم تراشیدند، احتمالاً نشان از راهکردی فرهنگی و سیاسی در تقلید از گذشته داشته است.
وقتی بر سکوی تخت جمشید قرار بگیریم، حسین کوه را به خوبی می بینیم که به صورت سه صخره بزرگ سر بر هوا کشیده است، به همین دلیل در گذشته به آن سه گنبدان می گفته اند. حسین کوه و محوطه نقش رستم در بین مردم محلی به کوه حاجی آباد، کوه استخر یا کوه نِفِشت معروف است ولی کتزیاس از آن با نام کوه دوگنبدان یاد می کند و می گوید: «کالبد پادشاهان ایران را به پارس برده، در کوه دو گنبدان به درون آرامگاه می گذاشتند. داریوش فرمان داد تا در کوه دوگنبدان آرامگاهی درآوردند. این کار چنان که خواسته وی بود، انجام شد.»
احتمالاً سنگ نگاره های شاهان ساسانی، که یادآور و تداعی کننده جنگ ها و پیروزی های رستم پهلوان بزرگ شاهنامه بود، باعث شد تا ایرانیان این سنگ تراشی ها را که چیرگی پهلوانان بر دشمنان را نشان می داد، نقش رستم بنامند. سازه های پاسارگاد و نقش رستم از دیدگاه معماری نیز اهمیت دارند و بعدها خود الگویی برای ساخت سازه هایی چون نیایشگاه نورآباد شدند.
نقش رستم از مکان های دیدنی و تاریخی و همین طور مهم ترین و زیباترین آثار باستانی ایران است و بازدید از آن بر هر ایرانی واجب می باشد. آرامگاه چند تن از پادشاهان هخامنشی چون داریوش بزرگ و خشایارشا، نقش برجسته هایی از وقایع مهم دوران ساسانیان از جمله تاجگذاری اردشیر بابکان و پیروزی شاپور اول بر امپراتوران روم، بنایی موسوم به کعبه زرتشت و نقش برجسته ویران شده ای از دوران عیلامیان که همگی در این منطقه قرار گرفته و از دیدنی های مهم کشور ایران و همین طور استان فارس شناخته می شوند.