بررسی ویژگی ها و کاربرد قرص کلر و آب اکسیژنه در ضدعفونی و گندزدایی

قرص کلر و آب اکسیژنه از ترکیبات شیمیایی بسیار پرکاربرد در ضدعفونی آب استخر و تمیز کردن سطوح مختلف هستند که در این مطلب به بررسی ویژگی ها، خواص و کاربردهای آن ها می پردازیم.

قرص کلر

قرص کلر به عنوان جایگزینی برای روش های سنتی کلرزنی استفاده می شود. با استفاده از این قرص ها می توان کلر را با دقت و ایمنی به آب اضافه نمود. استفاده از کلر به عنوان یکی از مهم ترین پیشرفت های بهداشت عمومی در قرن بیستم دارای چندین مزیت مهم است؛ قدرت میکروب کشی، خواص ضد عفونی کننده، کنترل طعم و بو و همچنین مقرون به صرفه بودن از مزایای اصلی کلر است.

البته امروزه استفاده از جایگزین های کلر به دلیل نگرانی ها در مورد تشکیل محصولات جانبی ضدعفونی کننده (DBP) مورد توجه زیادی قرار گرفته است. با این حال، بسیاری از این جایگزین ها به عنوان مثال کلرامین، دی اکسید کلر و ازن تولید می کنند که خطرات استفاده از آن ها ممکن است معادل یا حتی بالاتر از کلر باشد.

جایگزین هایی مانند ازن، تابش اشعه ماوراء بنفش و دی اکسید کلر نیز برای ضد عفونی آب استفاده می شود. اگرچه این فرآیندها قابلیت های ضدعفونی کارآمدی را ارایه می دهند، اما هر جایگزینی دارای معایبی است. تابش ازن و اشعه ماوراء بنفش قابلیت ضد عفونی باقیمانده پایداری ارایه نمی دهد و هزینه های عملیاتی و نگهداری نسبتا بالایی دارند. دی اکسید کلر نیز محصولات جانبی آلی ایجاد می کند و به تجهیزات و اقدامات احتیاطی خاصی نیاز دارد. کلر هنوز رایج ترین ضدعفونی کننده آب است که امروزه استفاده می شود. به طور کلی به نظر می رسد خطرات سلامتی ناشی از کلرینه نکردن آب بیشتر از خطرات مرتبط با DBPs باشد.

قرص کلر یک انتخاب مناسب در مقایسه با محلول های گاز کلر یا هیپوکلریت کلسیم است زیرا شکل خشکی از کلر است که مزایای متعددی را ارایه می دهد. قرص کلر معمولا حاوی تقریبا 90٪ کلر در مقایسه با 70٪ موجود در هیپوکلریت کلسیم است.

بسیاری از تاسیسات، فناوری استفاده از قرص کلر را به عنوان روش ترجیحی ضدعفونی آب در اختیار دارند. این فناوری به دلیل هزینه های کمتر، دقت، قابلیت اطمینان، حمل و نقل ایمن و مزایای نگهداری مورد استفاده قرار می گیرد. قرص کلر با سرعت قابل پیش بینی که به جریان آب بستگی دارد فرسایش می یابد. بنابراین، با کنترل میزان جریان آب می توان به دوز بسیار دقیق کلر دست یافت. سیستم های کلرزنی را می توان با استفاده از سیستم کنترل باقیمانده یا کنترل سرعت جریان آب، شبیه به سیستم های گاز کلر یا هیپوکلریت کلسیم کاملا خودکار کرد.

آب اکسیژنه

آب اکسیژنه یا پراکسید هیدروژن ترکیب شیمیایی پر کاربردی است که به عنوان یک ضد عفونی کننده ملایم عمل می کند. این ماده دارای قدرت های مختلفی است: 3 درصد (مصرف خانگی)، 6 تا 10 درصد (سفید کننده مو)، 35 درصد ( گرید غذایی) و 35 درصد (صنعتی). اغلب فروشگاه ها محلول 35 درصد آب اکسیژنه را در بشکه های رنگی عرضه می کنند.آب اکسیژنه دگوسا آلمان و پاشا ترکیه معروفترین برندهای این ماده در ایران هستند آب اکسیژنه صنعتی در ایران نیز تولید می شود. قیمت آب اکسیژنه در بازار خرید وسایل آزمایشگاهی و مواد شیمیایی تا حد زیادی به درجه خلوص، حجم محصول و شرکت تولیدکننده وابسته است.

برای سال ها، متخصصان پزشکی استفاده پراکسید هیدروژن را برای درمان خراش ها و بریدگی های جزئی توصیه می کردند. این ترکیب وقتی روی پوست استعمال می شود، کف کرده و باکتری ها را از بین می برد. البته امروزه این کاربرد به دلیل آسیب های احتمالی تا حد زیادی منسوخ شده است. آب اکسیژنه به طور طبیعی در عملکرد طبیعی ارگانیسم ها، مانند تنفس میتوکندریایی نقش دارد و در مقادیر کم در هوا یافت می شود.

کاربردهای خانگی آب اکسیژنه

آب اکسیژنه کاربردهای زیادی دارد مثلا می توانید برای تمیز کردن ماشین ظرفشویی از آن استفاده کنید. به این منظور پراکسید هیدروژن را مستقیما داخل دستگاه اسپری کنید، بگذارید کمی بماند و سپس آن را پاک کنید.

پراکسید هیدروژن برای سفید کردن و درخشندگی بسیاری از موارد مانند کاشی های لکه دار، دوغاب کثیف و حتی ناخن ها عالی است. برای سفید کردن دوغاب ها، پراکسید هیدروژن را به صورت مستقیم روی کاشی بریزید یا با جوش شیرین خمیری درست کرده و محل موردنظرتان را تمیز کنید.

برای سفید شدن لباس ها به سادگی در حدود یک فنجان آب اکسیژنه را به ماشین لباسشویی خود اضافه کنید. پراکسید هیدروژن نه تنها باکتری ها بلکه قارچ ها و کپک ها را نیز از بین خواهد برد. این ترکیب را می توان برای تمیز کردن وسایل حمام، کف، دیوارها، رطوبت ساز، رطوبت گیر و حتی پرده حمام استفاده نمود.

نکته بسیار مهم:

توجه داشته باشید که مصرف پراکسید هیدروژن با قدرت معمولی (3 تا 5 درصد) مجاز است، اما مقادیر بالاتر (10 درصد یا بیشتر) در صورت بلعیدن سمی بوده و عوارض متعددی برای سلامتی خواهد داشت.

پراکسید هیدروژن به سرعت به اکسیژن و آب تجزیه می شود و هیچ باقیمانده شیمیایی باقی نمی گذارد. این ترکیب در حین تجزیه گاز بی بو و بی رنگی تولید می کند که با محیط زیست سازگار است، اما برای انسان و حیوانات بسیار واکنش پذیر و خطرناک است.