در زیباترین روستاهای طالقان به دیدار بناهای تاریخی برویم

در میان دره ای سرسبز در استان البرز که همگی ما آن را با نام کرج می شناسیم، شهرستان طالقان قرار گرفته است. از روستای گردنه عسلک و گراب گرفته که در شرق طالقان واقع شده و به جاده چالوس راه دارد تا روستای گردنه انگه و پرگه که در غرب این شهرستان قرار دارند، همگی دارای مناظری بکر و دیدنی و جاذبه های تاریخی و باشکوه هستند. ما امروز تصمیم گرفتیم تا آنجا که در حوصله این مطلب می گنجد، به معرفی زیباترین روستاهای طالقان بپردازیم. شهرستان طالقان در شمال غرب استان البرز واقع شده و بهترین روستاهای طالقان در دامنه رشته کوه البرز و یا در کرانه رود شاهرود قرار گرفته اند. تعداد روستاهای اطراف طالقان به 80 روستا می رسد. آثار تاریخی که در این شهرستان کشف شده، بیشتر به هزاره اول و دوم پیش از میلاد تعلق دارند. ساکنان اولیه این منطقه را مهاجران شمال کشور تشکیل می دهند. اگرچه نام جاهای دیدنی طالقان به طور واضح در کتاب های تاریخی مخصوصاً در متون تاریخی آرتور کریستین سن نیامده، اما با بررسی متون تاریخی ما به نام محلی به نام شهرگ در ولایت مورتا بر می خوریم که به گونه ای بیانگر این منطقه است.

آشنایی با بهترین روستاهای طالقان

روستای میناوند

کمی بالاتر از قلعه تاریخی ارژنگ در شهرستان طالقان، روستای میناوند واقع شده است. روستایی که کاملاً کوهستانی بوده و و دارای آب و هوایی کوهستانی و مناظر طبیعی بکر و زیبایی است. این روستا که یکی از زیباترین روستاهای طالقان به حساب می آید، مردمانی خونگرم و مهربان دارد. مردم روستای میناوند به زبان ترکی صحبت می کنند. همانطور که می دانید مهرداد میناوند، فوتبالیست مطرح کشور ما سرزمین مادریش روستای میناوند است. از مسیر جاده باریکان می توان به این روستا رفت. کمی مانده تا روستای میناوند که یکی از جاهای دیدنی طالقان به حساب می آید، اردوگاه تفریحی بنا شده که کوهنوردان می توانند در آن به استراحت بپردازند. از دیگر دیدنی های این روستا چشمه های پرآب روستا بوده که در بیشتر ایام سال جاری اند. اتحاد و همبستگی حرف اول را در بین اهالی روستای میناوند می زند. در ایام سوگواری و یا در ایام شادی، مراسم ها و آئین های ویژه ای در این روستا وجود دارند. برای مثال وقتی جشن عروسی یکی از اهالی روستای میناوند برگزار می شود، همه مردم روستا اعم از کوچک و بزرگ در آن مراسم شرکت می کنند و داماد هم براساس یک رسم و سنت قدیمی و به پاس احترام به مردمی که در جشن عروسی او حضور دارند، از اول تا آخر مراسم می ایستد و نمی نشیند. احترام به بزرگترها شاخصه مهم مردم روستای میناوند که یکی از بهترین روستاهای طالقان به شمار می آید، است.

روستای گلیرد

یکی از زیباترین روستاهای طالقان، روستای گلیرد است. روستایی که دارای مناظری زیبا و طبیعی و همچنین خانه های کاهگلی با ارسی هایی ساخته شده از چوب درخت توت و گردو هست. از دیدنی ها و جاذبه های تاریخی این روستا می توان به حمام تاریخی روستا اشاره کرد. مهمترین بنای تاریخی و توریستی این روستا را می توان خانه آیت الله طالقانی دانست که قدمتی بیش از 100 سال دارد. این خانه قدیمی امروزه به صورت موزه ای درآمده که در آن انواع لوازم شخصی آیت الله طالقانی در معرض دید عموم قرار گرفته اند. گردشگران زیادی برای بازدید از این خانه به روستای گلیرد مسافرت می کنند. خانه آیت الله طالقانی علاوه بر قدیمی و تاریخی بودن دارای معماری ویژه ای بوده و در سال 1377 در فهرست آثار تاریخی ایران به ثبت رسیده است. از دیگر دیدنی های روستای گلیرد که یکی از بهترین روستاهای طالقان به شمار می آید، می توان به چشمه گلیرد اشاره کرد که بنابر گفته مردم آب این چشمه در زمان های گذشته نه تنها برای آشامیدن مردم منطقه بلکه برای آبیاری باغ های این روستا و کارهای کشاورزی استفاده می شد. معماری روستا نیز که بیانگر معماری سنتی طالقان بوده، در نوع خودش تماشایی است. باستان شناسان آثار باستانی را در این روستا کشف کرده اند که قدمتشان به 600 سال پیش باز می گردد. سوغاتی روستای گلیرد که یکی از جاهای دیدنی طالقان به شمار می آید، شامل گردو، لواشک و خشکبار بوده و همچنین می توانید بعد از بازدید از این روستا صنایع دستی شامل گلیم، جاجیم، کرباس و انواع دست سازه های چوبی را به عنوان سوغات به شهر و دیار خود ببرید.

روستای باریکان

یکی دیگر از زیباترین روستاهای طالقان، روستای باریکان نام دارد، روستایی که مناظر طبیعی زیبا و پیشینه تاریخی پرباری دارد. این روستا رو به روی کمپینگ محدود سد طالقان و مسیر اصلی دسترسی به سد طالقان قرار گرفته است. قدمت روستای باریکان که یکی از جاهای دیدنی طالقان به حساب می آید، به دوران مادها می رسد. برخی از باستان شناسان بر این عقیده اند که این روستایی که امروزه به این شکل می بینیم، بازمانده از دوره افشاریه است، اما عده ای از باستان شناسان آن را شاهک نشین باریکانو در زمان حکومت مادها می دانند. از دیدنی های این روستا که یکی از بهترین روستاهای طالقان به حساب می آید، می توان به قلعه ارژنگ اشاره کرد. این قلعه را فردی به نام کیامحمد بن بزرگ امیر بنا کرده است. از دیگر جاذبه های دینی باریکان دو غار است که از یکی از غارها در زمان های گذشته آب آشامیدنی مردم روستا تامین می شده و غار دیگر در دامنه تپه خوزه کول که از دیگر جاذبه های دیدنی روستای باریکان است، قرار دارد. غار خوزه کول، بنابر اظهارنظر بزرگان و قدیمی های روستا یک غار دستکند باستانی به حساب می آید. این غارها پناهگاه خوبی در زمان حمله مغول به این مناطق برای اهالی منطقه بوده است. یک رود اصلی نیز در روستای باریکان طالقان جریان دارد که در فصل تابستان متاسفانه در آن از آب خبری نیست، اما در فصول پرآب سال جریان آب زیادی را می توان در این رود دید. باریکان را حاصلخیز معنی کرده اند و این روستا همانطور که از اسمش بر می آید، زمانی بسیار حاصلخیز بود. کشاورزی رونق زیادی در این روستا داشت. هرجا را که نگاه می کردید، پر بود از شالیزارهای گندم و جو و روستاییان در کنار کار کشاورزی به باغداری و گله داری نیز می پرداختند. متاسفانه، امروزه دیگر از مزارع گندم و جو خبری نیست و تنها چیزی که از کشاورزی باقی مانده، باغ های میوه آن است.

روستای ایستا

روستای ایستا، یکی از زیباترین روستاهای طالقان است که با نام های ترک آباد و فانوس آباد نیز شناخته می شود. مردم ایستا در مزارعی که در حاشیه رود شاهرود دارند، مشغول کار کشاورزی هستند. این روستا نسبت به دیگر روستاها کمی عجیب و غریب است. مردمان این روستا هیچ کدام شناسنامه ندارند. اینجا جایی است که اعتقادی به استفاده از ابزارآلات مدرن و امکانات شهری وجود ندارد. در این روستا همه چیز به سبک قدیم است. از آب شهری، برق، گاز خبری نیست، نه اینکه دولت نخواهد که به این روستا امکانات دهد، بلکه اهالی این روستا خودشان تمایل به دریافت این امکانات ندارند. آن ها از پیروان میرزا صادف مجتهد تبریزی هستند و هرکسی بدون اجازه نمی تواند وارد این روستا شود. مردم این روستا را اهل توقف می خوانند. خانه هایشان کاهگلی بوده و زندگی آرامی به سبک خودشان دارند. حتی راه رفتن بر روی آسفالت و استفاده از امکانات مدرن را بر خود حرام می دانند. داستان اهالی این روستا که یکی از بهترین روستاهای طالقان هست، بر می گردد به نظریه میرزا صادق مجتهد تبریزی که اصرار بر تجدد داشت و مدرنیته را مطلقاً طرد می کرد و به شدت مخالف مشروطه بود. مردم این روستا که یکی از بهترین روستاهای طالقان به شمار می آید، از هواداران این مرجع شیعه هستند، از شهر تبریز به این منطقه از طالقان مهاجرت کرده و این روستا را که یکی از جاهای دیدنی طالقان هست، به وجود آورده اند. سیستم آموزشی این روستا براساس آموزش مکتب خانه ای است و خوشنویسی، متون دینی و قرآن در آن آموزش داده می شود. زندگی مردم این روستا را می توان با زندگی 100 سال پیش مردم ایران مشابه دانست. شاید قبلا مردم فکر می کرند که آن ها پیروان اسماعیلیان و حسن صباح هستند، اما اینطور نیست. آن ها شیعه اثنی عشری اند و زندگی ساده و سنتی را بر زندگی مدرن امروز ترجیح داده اند. هیچ زنی حق ورود به این روستا را ندارد و افراد خیلی کمی توانسته اند از این روستا دیدن کنند. اگر یکی از فرزندان این روستا بخواهد با یکی که خارج از این روستا است ازدواج کند، به طور کل باید قید روستا را بزند و دیگر جایی در روستا برایش وجود نخواهد داشت. در این روستا نه عروسی معنا دارد و نه عزا. آن ها تنها زندگیشان به انتظار فرج حضرت مهدی (عج) خلاصه می شود و بیشتر در سیر و سلوک هستند.

روستای کولج

روستای کولج که نامش را از لج و لج بازی دو برادر به عاریه گرفته شده، یکی از زیباترین روستاهای طالقان است. گفته می شود که این روستا از نظر قدمت تاریخی به دوره قاجار باز می گردد و آن هم به دلیل یافتن سفالینه هایی به رنگ سرخ و نخودی در تپه ای که در جنوب قبرستان روستا قرار دارد، است اما با کاوش های بیشتر در این روستا احتمال اینکه قدمت تاریخی این روستا به دوران سلجوقیه برسد، نیز غیر ممکن نیست! تنها قلعه این روستا که یکی از جاهای دیدنی طالقان به شمار می آید، دژ منصوریه است که حکومت اسماعیلیان در سال 521 آن را در تصرف خود داشتند و می توانستند از بالای برج و باروی قلعه به تمام منطقه طالقان اشراف کامل داشته باشند. روستای کولج به دو بخش پایین کولج و بالا کولج تقسیم می شود. علت نامگذاری این روستا داستان جالبی دارد. در واقع اگر از مردم محلی بپرسید خواهند گفت که داستان نامگذاری این روستا بر می گردد به زمانی دور، زمانی که دو برادر برای اینکه در این روستا اقامت کنند، از شهر قزوین راهی این روستا می شوند و بعد از مدتی که از اقامت آن ها در این منطقه می گذرد، اختلافاتی بین این دو به وجود می آید یکی از این برادرها به قسمت بالا دست روستا می رود و در آنجا سکونت می کند. برادر دیگر در همان مکانی که ساکن بود می ماند. برادری که در بالادست روستا ساکن بود، نام آن محدوده را کوله می گذارد. حال نام روستا به پاسخ هایی که این دو برادر در سوال مردم در مورد اختلافاتشان می پرسیدند، بر می گردد. آن دو در جواب مردم می گفتند کو لج؟ رفته رفته این روستا به کولج معروف شد. کولج بالا و کولج پایین هر کدام برای خود مسجدی جداگانه دارند که در ایام محرم از مسجد کولج پایین در روز تاسوعا به کولج بالا و کولج بالا در روز عاشور به مسجد کولج پایین دسته و هیئت می رود. جالب است بدانید که یکی از شهدای عالیقدر انقلاب اسلامی یعنی شهید سرلشکر فلاحی که در دوران جنگ به عنوان رئیس ستاد مشترک ارتش ایران و هم دوره شهید چمران بود، در این روستا که یکی از بهترین روستاهای طالقان هست، به دنیا آمده که مردم طالقان به پاس بزرگداشت این شهید عالی رتبه، تندیسی را از وی در ورودی شهر نصب کرده اند.

روستای فشندک

یکی دیگر از زیباترین روستاهای طالقان، روستای فشندک است روستایی که نماد آن را می توان درختی هزار ساله دانست که بعد از این همه سال هنوز هم نفس می کشد. این روستا دو بخش دیدنی دارد، یکی محمود کلایه و دیگری منطقه شهرک غرب. وجود باغ های میوه در همان ابتدای روستا به همراه آلاچیق هایی که در آن ها برای استراحت و رفاه حال گردشگران تعبیه شده، این منطقه را به یک مکان توریستی تبدیل کرده است. انواع درختان سیب، آلبالو، گیلاس، گردو و آلور را می توان در باغ های این روستا مشاهده کرد. البته بیشتر این درختان میوه در بخش محمود کلایه روستای فشندک واقع شده اند. دیدن مردابی که در منطقه محمود کلایه وجود دارد، نیز خالی از لطف نیست. این روستا همچنین زادگاه فرهنگ و هنر این شهرستان یعنی شادوران استاد پرویز کلانتری و برادران امیدوار بوده و نسبتا جمعیت زیادی را در خود جای داده است. در بخش شهرک غرب روستای فشندک شما می توانید شاهد مناظر زیبا و چشم نوازی باشید. وجود ویلاهای نوساز با امکانات عالی نشان از طبیعت زیبای این بخش از روستا دارد. این روستا که یکی از بهترین روستاهای طالقان به حساب می آید را می توان سایت پرنده نگری در کل منطقه طالقان دانست. جالب است بدانید که پرنده هما و مرغ حق نیز در حوالی روستای فشندک توسط اهالی این منطقه دیده شده اند. از آثار تاریخی این روستا می توان به حمام قدیمی روستا اشاره کرد که دارای گرمخانه، تون و خزینه بوده و قدمت آن به دوران صفویه می رسد.

معرفی تعدادی از جاذبه های تاریخی روستاهای طالقان

بقعه امامزاده میرسعید در حسنجون

بقعه امامزاده میرسعید از جاهای دیدنی طالقان است که در روستای حسنجون و سیدآباد بوده و در قسمت غربی این روستا در یک منطقه کوهستانی قرار دارد. این بقعه متعلق است به یکی از نوادگان امام محمد باقر (ع) به نام قاضی میرسعید بن سید علاالدین الحسینی که در سال 926 هجری قمری در این منطقه زندگی می کرد. این بقعه که دور تا دور آن چندین قبر در برگرفته، بدون گنبد است و یکی از دیدنی ترین بخش های روستاهای اطراف طالقان به حساب می آید.

حمام تاریخی میر

این حمام قدیمی و تاریخی که در زمان صفویان ساخته شده، به لحاظ تاریخی بودن و داشتن ویژگی های برتر معماری یکی دیگر از جاهای دیدنی طالقان به شمار می رود که در روستای میر قرار دارد. بخش های تشکیل دهنده این حمام شامل خزینه گرم و سرد و همچنین تون خانه است.

حمام شهرک

حمام شهرک یکی از آثار دیدنی زیباترین روستاهای طالقان است که قدمت آن به دوران قاجار مربوط می شود این بنای تارخی در سال 1261 هجری قمری ساخته شده است. این را می توان از کتیبه ای که در آن نصب شده، یافت. حمام شهرک که در محله شهرک شهر طالقان واقع شده با شماره ثبت 7062 در 12 بهمن ماه سال 81 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. از ویژگی های این حمام که یکی از جاهای دیدنی طالقان به شمار می آید، طاق های گنبدی شکل و زیبای آن بوده و از نظر هندسی نیز شکل بنا تقریبا مستطیلی شکل هست. مصالح به کار رفته در ساخت آن آهک، سنگ و آجر و مانند آن است. در حمام شهرک شهر طالقان قسمت های مختلفی مانند خزینه و سربینه تعبیه شده و امروزه با توجه به از بین رفتن برخی از قسمت های بنا اداره میراث فرهنگی به مرمت و بازسازی بخش هایی از آن اقدام نموده که باعث شده تا گردشگران زیادی بتوانند از این بخش روستاهای اطراف طالقان دیدن کنند.

بقعه امامزادگان موسی و سلیم در آسفاران

در روستای آسفاران که یکی از زیباترین روستاهای طالقان به شمار می آید، دو بقعه که یکی متعلق است به یکی از نوادگان امام محمد تقی (ع) به نام موسی و دیگری متعلق است به یکی از نوادگان امام جعفر صادق (ع) به نام سلیم قرار گرفت. قدمت این بنا به قرن هفتم یا هشتم هجری قمری بر می گردد. در اطراف این بقعه، قبرستان عمومی روستا بوده و پیرامون این قبرستان پر از درختان بزرگ و تنومند است. برخلاف دیگر بقعه ها ضریح حرم این امامزادگان از جنس چوب بوده و همچنین گنبد آن نیز که معیوب شده بود به تازگی تعمیرات لازم در آن صورت گرفته است.