اوضاع سفر بین ایران و تاجیکستان چطور پیش می رود؟

ایسنا/ حجم سفر بین ایران و تاجیکستان تقریبا برابر است؛ حدودا 8 هزار و500 تا 600 نفر در سال بین دو کشور در سفر هستند. ایران و تاجیکستان از تابستان امسال هم لغو ویزا شده اند اما هزینه گران سفر و پروازهای کم مانع افزایش رفت و آمد بین دو کشور شده است. با این حال، در سفر اخیر رئیس جمهور صحبت از یک هدف گذاری بزرگ شده است، ایران قصد دارد تعداد گردشگران تاجیک را به 100 هزار نفر برساند، از طرفی برخی فعالان گردشگری در ایران معتقدند تاجیکستان به لحاظ اقتصادی بازار جذابی برای ایران نیست. هر چند مدیر کل توسعه گردشگری خارجی در ایران معتقد است باید درباره کشورهای حوزه تمدنی ایران، نگاه دیگری داشت.

مسلم شجاعی، مدیر کل بازاریابی و توسعه گردشگری خارجی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با اشاره به سفر اخیر هیأت دولت به تاجیکستان و توافق هایی برای تسهیل سفر بین دو کشور، در گفت و گو با ایسنا درباره اقداماتی که در این راستا تا کنون صورت گرفته است، توضیح داد: تاجیکستان در فهرست پیشنهادی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برای لغو یکطرفه روادید بود، اما چون رئیس جمهور وقت در سفری به این کشور با مقامات تاجیکستان به توافق رسیده بودند ویزا را دوجانبه لغو کنند برای همین تاجیکستان از فهرست 33 کشور پیشنهادی برای لغو یکطرفه ویزا خارج شد و در تابستان 1403 آن توافق اجرایی و ویزا بین دو کشور لغو شد.

او اضافه کرد: پس از لغو دوطرفه ویزا، یکسری اقدامات جدی از سوی هر دو کشور در حال انجام است، که در راستای سیاست افزایش سطح تعامل بین ایران و کشورهای حوزه نوروز و تمدنی ایران، است. در هر صورت ما با تاجیکستان اشتراکات فرهنگی و زبانی داریم که در افزایش سفر بین دو کشور خیلی تأثیر دارد.

مدیر کل بازاریابی و توسعه گردشگری خارجی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ادامه داد: از دو سال پیش که پروژه لغو ویزا با پیشنهاد وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کلید خورد، پیوسته سفرهایی از سوی وزیر پیشین و کنونی گردشگری به تاجیکستان انجام شده و بخش خصوصی ایران هم با طرف خود در تاجیکستان ارتباط گرفته است. این دیدارها و رفت و آمدها افزایش یافته است. ضمن اینکه دولت ها نیز به سمت اقداماتی رفته اند که اتفاقات خوبی رخ دهد، مثلاً در دولت قبل تعداد پروازها افزایش یافت. حتی برقراری و افزایش پرواز بین مشهد دوشنبه و شیراز دوشنبه از سوی مقامات دو کشور در حال پیگیری است.

شجاعی آماری را از حجم سفر بین دو کشور اعلام کرد و گفت: در 9 ماه نخست امسال (از فروردین تا پایان آذر 1403) تقریباً هشت هزار و 200 تاجیکستانی به ایران سفر کرده است که بخشی از این سفرها پس از لغو ویزا در سفرهای هوایی انجام شده است. در سال 1402 نیز از تاجیکستان هشت هزار و 500 نفر به ایران سفر کرده اند. آمار ایرانی هایی که در سال 1408 به تاجیکستان سفر کرده اند نیز عددی تقریباً نزدیک به آمار سفر تاجیک ها بوده که حدود 8 هزار و 600 نفر می شود.

به گفته مدیر کل بازاریابی و توسعه گردشگری خارجی، بیشتر تاجیک ها به خاطر نزدیکی و اشتراکات فرهنگی، زبان فارسی، شعر و ادبیات و البته برای زیارت و درمان به ایران سفر می کنند.

شجاعی در تایید اظهاراتی مبنی بر اینکه هزینه بالای سفر بین دو کشور، از جمله موانع اصلی توسعه روابط گردشگری بین ایران و تاجیکستان است، گفت: گرانی هزینه سفر بین دو کشور ریشه در مسائلی دارد، به این معنی که وقتی سطح تقاضا محدود باشد طبیعتاً هزینه سفر افزایش یابد، هرچه تقاضا بیشتر شود، رقابت بیشتر می شود و قیمت سفر هم کاهش می یابد. ما هنوز به این نقطه نرسیده ایم.

او افزود: این میان چند نکته هم وجود دارد مثلاً اینکه سفر از ایران به تاجیکستان در دسترس تر است؛ یعنی اندازه مقیاس ایرانی هایی که خواستار سفر به تاجیکستان هستند در مقایسه با تاجیک هایی که متقاضی سفر به ایران هستند، از نظر اقتصادی بیشتر است. از طرفی، هزینه سفر به این کشور برای ایرانی ها هم در مقایسه سفر به ترکیه گران است. علی رغم اینکه فکر می کنید با توجه به نرخ برابری ارز و اقتصاد تاجیکستان باید هزینه سفر کاهشی باشد ولی الان شرایط متفاوت است. این مسأله را باید حل کرد، افزایش پروازها می تواند کمک کند.

مدیر کل بازاریابی و توسعه گردشگری خارجی گفت: یک موضوع جدی که باید به آن فکر کرد، استفاده از حمل و نقل ریلی است. درحال حاضر حمل و تقل باری از ایران به مقصد تاجیکستان انجام می شود که از مرز و خاک ترکمنستان و همچنین ازبکستان عبور می کند. کشورهای این مسیر از نظر ریلی به هم وصل هستند ولی ما ارتباط باری داریم، این مسیر ریلی باید مسافری شود. علاوه بر ضوابط مرزی و مسافرتی ترکمنستان، یک چالشی در ریل های کشورهای این مسیر وجود دارد؛ با زیرساخت موجود، مسافران از ایران تا مرز ترکمنستان باید با یک قطار بروند و از ترکمنستان به بعد مسیر ریلی را با یک قطار دیگر ادامه دهند، چون ریل های ایران با کشورهای ترکمنستان، ازبکستان و تاجیکستان تطابق ندارد و این مسیر را با یک نوع قطار نمیتوان طی کرد. این چالش باید حل شود.

شجاعی اظهار کرد: به هر حال برای توسعه گردشگری بین ایران و تاجیکستان، بستر و زمینه برای پذیرش و میل به سفر وجود دارد، همانطور که رئیس جمهور ما به تاجیکستان می رود شعری از رودکی می خواند و رئیس جمهور تاجیکستان نیز به فارسی شعر می خواند و مردم ایران را به نوروز این کشور دعوت می کند؛ لذا میل و پذیرش وجود دارد و اگر مشکل زیرساختی حل شود، مسیر رفت و آمد بین دو کشور باز می شود.

مدیر کل بازاریابی و توسعه گردشگری خارجی تاکید کرد: اصل بر تسهیل سفر بین دو کشور است. وقتی پرواز گران است، باید به سمت مسیرهای جایگزین برویم. به هر حال مسیر زمینی دشواری و محدودیت خود را دارد و شاید بهترین راه برای تسهیل و ارزان شدن سفر، توسعه مسیر هوایی و بعد مسیر ریلی باشد. این موضوع هم فقط به اراده ما و تاجیکستان مربوط نیست، کشورهای همسایه که بین ما قرار دارند نیز باید همکاری و مشارکت داشته باشند تا دست کم مسیر ریلی برقرار شود. از این طریق می توان مسیر ترکیبی سفر بین ایران، ترکمنستان، ازبکستان و تاجیکستان را راه اندازی کرد.

شجاعی در پاسخ به اظهارات برخی فعالان گردشگری مبنی بر اینکه از تاجیکستان با توجه به شرایط اقتصادی این کشور نمیتوان توریست زیادی جذب کرد، در حالی که وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی طبق آخرین اظهارات صالحی امیری روی جذب 100 هزار گردشگر تاجیک هدف گذاری کرده است، گفت: روی این موضوع در چند سطح باید بحث شود؛ نکته اول این است که آیا از تاجیکستان مثل عراق و ترکیه توریست می آید، پاسخ مشخص است، خیر. اما آیا نمی شود از همین بازار تاجیکستان، هشت هزار گردشگر را به 50 هزار نفر رساند؟

آژانسی که در تاجیکستان تا حالا کار نکرده است اگر 20 یا 200 تاجیکی را به ایران بیاورد می دانید در کسب و کارش چه اتفاقی رخ می دهد؟ این ها موضوعاتی است باید روی آن بحث کرد. در پاسخ به آنهایی که معتقدند از توریست تاجیکستانی نمیتوان کسب درآمد کرد، باید گفت بله قطعاً به اندازه عراق از تاجیکستان نمیتوان توریست داشت. به هر حال باید این مسیر باز شود و اگر قرار است 15 میلیون گردشگر جذب کنیم باید سراغ بازارهای جدید برویم یا حجم توریست ها در بازارهایی که در اختیار داریم را افزایش دهیم.