نگاهی به سوابق سرپرست جدید وزارت خارجه ایران

خبر آنلاین/ این خبر پیرامون نگاهی به سوابق سرپرست جدید وزارت خارجه ایران برای شما نگارش شده است.

در پی شهادت حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان، با تصویب هیئت دولت، علی باقری معاون سیاسی وزارت امور خارجه بعنوان سرپرست این وزارتخانه انتخاب شد. در نظام جمهوری اسلامی، برابر قانون اساسی سیاستگذاری در حوزه سیاست خارجی بر عهده مقام رهبری است و دولت ها صرفا مجری سیاست ها هستند اما شواهد تاریخی نشان داده که نحوه سیاست ورزی دیپلمات ها بر چگونگی اجرای سیاست های کلی مقام رهبری اثرگذار بوده است.

اگرچه نمیتوان انتظار داشت در 50 روز باقی مانده تا انتخابات ریاست جمهوری و تعیین رئیس جمهور جدید، چرخش خاصی در سیاست خارجی ایران رخ دهد اما شناخت بیشتر علی باقری که اکنون در سمت سرپرست وزارت خارجه فعالیت خود را آغاز کرده به دلیل موافقت رهبر انقلاب با این تصمیم کابینه دولت سیزدهم که اکنون تحت رهبری محمد مخبر است، چشم انداز نزدیکتری از یکی از گزینه های جدی وزارت خارجه در دولت آینده به دست خواهد آمد. اما علی باقری کیست و چه سوابقی در گذشته شغلی اوست؟

علی باقری کنی در سال 1346 متولد شده و در رشته معارف اسلامی و اقتصاد در دانشگاه امام صادق تحصیل کرد اما میتوان در کارنامه او تدریس اقتصاد در دانشگاه را نیز مشاهده کرد. او متولد کن در تهران و برادرزاده مرحوم محمدرضا مهدوی کنی رئیس فقید مجلس خبرگان ایران و فرزند محمد باقر باقری کنی است که از اعضای سابق مجلس خبرگان رهبری و عضو هیات امنای موسسه جامعه الصادق بوده است.

او در سال 1368 وقتی 22 ساله بود به معاونت بین الملل دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی رسید تا اینکه سال 1373 معاونت سیاسی «خبر رادیو» را بدست گرفت. علی باقری کنی در سال 1376 وقتی 30 ساله بود ازدواج کرد و ثمره این زندگی دو فرزند دختر است. باقری در سال 1387 با اعلام شروع مذاکرات هسته ای، از وزارت خارجه راهی دبیرخانه شورای عالی امنیت شد و پست معاونت سعید جلیلی را برعهده گرفت. از همان سال تا 1392 در دولت محمود احمدی نژاد در تیم هسته ای ایران بود و در مذاکرات هسته ای در کنارسعید جلیلی فعالیت میکرد.

در انتخابات ریاست جمهوری سال 1392 باقری کنی رئیس ستاد انتخاباتی سعید جلیلی را عهده دار شد و اگرچه در ولت مسئولیتی نداشت اما در شورای عالی امنیت ملی به عنوان معاون جلیلی حضور داشت و حضور فعالانه او در جلسات نمایندگان مخالف برجام در مجلس شورای اسلامی، او را بیش از هر زمانی به نمایندگان جبهه پایداری نزدیک کرد.

او نقدهایش درباره برجام را در شبکه افق صدا وسیما و وبسایت مدرسه کالک وابسته به بسیج دانشجویی و مرکز رشد دانشگاه امام صادق منتشر کرد و مقدمه ای هم بر نسخه فارسی کتاب خاطرات وندی شرمن، مذاکره کننده تیم هسته ای نوشت.

کتاب "بدون هراس"خاطرات وندی شرمن (رئیس تیم آمریکا در مذاکرات 1+5 ایران) از زوایای پیدا و پنهان مذاکرات هسته ای کشور با 1+5 است که انتشارات سروش آن را با ترجمه دکتر محمد جمشیدی و حافظ رستمی و با مقدمه علی باقری به چاپ رسانده است.

از این رو سیاست ورزی او متاثر از شاگردی سعید جلیلی در رویکرد آرمانگرایی تنش زا قرار می گیرد. باقری در گفت و گویی درباره حضور کوتاهش در صدا و سیما و انتقالش به وزارت خارجه در 1373 خورشیدی می گوید:

«ابتدا در بخش معاونت عربی آفریقایی، اداره اول خاورمیانه عربی و شمال آفریقا بودم که موضع لبنان، فلسطین، اردن، مصر، رژیم صهیونیستی را درواقع در آنجا پیگیری میکردم، بعد مجدد به وزارت خارجه برگشتم و رفتم معاونت بین الملل. در مهر 86 آقای جلیلی دبیر شورای عالی امنیت شدند، از وزارت خارجه رفتند. رفتن ایشان مصادف با یکسری تغییرات ساختاری در وزارت خارجه شد، معاونت اروپا آمریکا تبدیل به معاونت آمریکا شد. در آن دوره ای که ایشان دبیر شورای عالی امنیت ملی شدند، بنده چند ماهی معاون اروپا بودم و بعد از یک مدتی با صحبتی که آقای دکتر جلیلی شد، ایشان احساس کردند اگر بنده به دبیرخانه بروم مؤثرتر خواهم بود.

برای همین در سال 87 از وزارت خارجه به دبیرخانه رفتم. تا اواخر شهریور 92 که دکتر جلیلی دبیر شورای امنیت ملی بودند، من معاون ایشان در آن عرصه بودم. چون بحث مذاکرات هسته ای از قبل به دبیرخانه محول شده بود ایشان مسئول مذاکرات بودند از طرف جمهوری اسلامی ایران و من به جهت اینکه معاون سیاست امنیت بین الملل بودم در واقع کمک کار ایشان در امور مذاکرات بودم.»

باقری بعد از خروج ترامپ از برجام و همزمان با تصدی قوه قضاییه از سوی ابراهیم رئیسی، در تاریخ 8 دی ماه سال 1398 به عنوان معاون امور بین الملل و رئیس ستاد حقوق بشر قوه قضاییه منصوب شد. ستاد حقوق بشر زیر مجموعه قوه قضاییه است و در دوران ریاست مرحوم آیت الله هاشمی شاهرودی و با تصویب رهبر انقلاب در سال 1384 تاسیس شده و نقش دستگاه دیپلماسی قوه قضاییه را ایفا می کند و در مجامع جهانی پاسخگوی اتهامات مربوط به نقض حقوق بشر در ایران است. پیش از باقری کنی، محمدجواد لاریجانی به مدت 14 سال ریاست ستاد حقوق بشر قوه قضاییه را برعهده داشته است.

از همان روزهای نخست پیروزی ابراهیم رئیسی در انتخابات 1400، یکی از گزینه های احتمالی وزیر وزارت خارجه، باقری کنی بود. حتی عکس هایی از حضور او در وزارت خارجه در کنار محمد جواد ظریف برای گرفتن رشته امور دست به دست میشد اما درنهایت این پست به حسین امیرعبداللهیان رسید.

علی باقری همزمان با افزایش گمانه زنی ها درباره ابعاد نظامی برنامه هسته ای ایران، در ملاقات با رافائل گروسی که هفته پیش انجام شد «ضمن اشاره به اهمیت همکاری های ایران و آژانس، بر ضرورت بی طرفی و حرفه ای گری آژانس به عنوان یک سازمان تخصصی تاکید کرد.»

باقری که از زمان آغاز ریاست جمهوری ابراهیم رئیسی مسئول پیگیری مذاکرات غیرمستقیم ایران با آمریکا شده است، نتوانسته مذاکرات وین را که در ماههای پایانی دولت روحانی در آستانه پذیرش طرفین رسانده بود به نتیجه رفع تحریم ها منتهی کند.

او همچنین اوایل اردیبهشت ماه سال جاری که در مقام معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران برای شرکت در نشست معاونین وزیران امورخارجه و نمایندگان ویژه کشورهای بریکس در امورخاورمیانه به مسکو سفر کرده بود، با «میخائیل باگدانف» نماینده ویژه رئیس جمهور روسیه و معاون وزیر امور خارجه در امور خاورمیانه و شمال آفریقا دیدار کرد. اگرچه روسیه از زمان آغاز دولت سیزدهم به واسطه مذاکرات ایران و امریکا تبدیل شده اما جنگ اوکراین به عنوان مولفه ای مهم اثرگذار بر مذاکرات برجام تاکنون توانسته سایه گسترده ای بر مذاکرات ایران و غرب بیندازد.

پیشتر نیز باقری و مورا مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در ژنو سوئیس در آبان و دی ماه نیز با یکدیگر دیدار و درباره مسائل برجامی و منطقه ای گفت و گو کرده بودند.

ناظران سیاسی معتقدند انتخاب علی باقری به عنوان سرپرست وزارت خارجه تغییر محسوسی در سیاست خارجی ایران ایجاد نخواهد کرد. چه آنکه در شرایط فقدان رئیس جمهور و محدودیت صلاحیت تصمیمات او برابر قانون اساسی تا زمان تعیین وزیر خارجه، باقری صرفا در چارچوب اختیارات سرپرست فعالیت خواهد کرد. اما انتصاب او از آنجا اهیت دارد که موافقت رهبر انقلاب با این انتصاب، او را در ردیف افرادی قرار داد که ظرفیت معرفی به مجلس جدید به عنوان وزیر خارجه را خواهد داشت. چه آنکه آرایش مجلس جدید نشان می دهد نمایندگان منتخب در انتخابات اسفند 1402، همسویی حداکثری با جناح سیاسی متبوع علی باقری دارند.