معرفی معروف ترین جاهای دیدنی شیراز برای گردشگران

یکی از شهرهای دیدنی و فوق العاده زیبای ایران که میزبان جاذبه های تاریخی و طبیعی متعددی هست و هر ساله گردشگران داخلی و خارجی بیشماری را به خود جذب می کند، شیراز هست؛ شهری دوست داشتنی که بخش بخش آن تاریخ را روایت می کند. این شهر در کنار اصفهان و یزد می تواند مجموعه ای کامل را برای سفر و گردشگری ایجاد کند. با ما در مقاله معروف ترین جاهای دیدنی شیراز همراه شوید تا شما را با شماری از بهترین جاذبه های دیدنی شیراز آشنا کنیم. قطعا، آشنایی با محبوب ترین جاذبه های گردشگری شیراز برایتان جالب خواهد بود.

دروازه قرآن

اگر از سمت اصفهان به شیراز بیایید، در ورودی شهر و در جایی به نام تنگه الله اکبر، بنایی تاریخی را می بینید که به نام دروازه قرآن معروف است. این دیدنی در قسمت شمال شرقی شهر و در مجاورت میدان طاوسیه قرار گرفت. در نزدیکی این بنا هم آرامگاه خواجوی کرمانی قرار دارد. این بنا از گذشته تا به امروز چندین بار مورد بازسازی و تخریب قرار گرفته و آن را میتوان نماد اسلام و قرآن در ایران دانست. البته، از این دست دروازه ها در شهرهای بسیاری ساخته شده که معمولا در ورودی شهر قرار گرفته اند و دارای معماری بخصوص خود هستند.

معماری این دروازه ها موارد مشابهی همچون طاقی شکل بودن آنها و در نظر گرفتن مکانهایی برای قرار دادن قرآن دارند. در واقع، چنین دروازه هایی برای این ساخته می شدند که از طریق قرآن آرامش را به مردم داده و آموزه هایی همچون پناه جویی از قرآن را به مردم یاد بدهند. در بین این دروازه ها که در کل ایران وجود داشته و دارند، دروازه قرآن شیراز از همه با اهمیت و قدیمی تر است. مردم در گذشته به دلیل اهمیت این جاذبه، اول هر ماه از آن عبور می کردند و از شهر خارج می شدند.

عضدالدوله دیلمی، یکی از پادشاهان سلسله آل بویه دستور ساخت دروازه قرآن شیراز را می دهد. 6 دروازه به نام های دروازه قرآن، دروازه قصابخانه، دروازه داعی الی الله، دروازه سعدی، دروازه کازرون و دروازه اصفهان در زمانهای گذشته در شهر شیراز وجود داشتند که در این بین تنها دروازه قرآن را در این شهر داریم. از زمان ساخت آن تا دوره زندیه هم این دروازه دچار تخریب های بسیاری شد و به دستور کریم خان زند به آن در طی بازسازی یک اتاق در قسمت بالایی اضافه گشت.

در این اتاق اضافه شده دو قرآن مشهور به قرآن هفده من به خط سلطان ابراهیم بن شاهرخ تیموری که بسیار نفیس هستند، قرار داده شد. تغییرات بعدی این دروازه در زمان قاجار اتفاق افتادند. در واقع، در این دوران زلزله های شدیدی رخ می دهد و باعث تخریب این بنا می شود. به همین خاطر، محمد زکی خان نوری این بنای تاریخی را بازسازی می کند و در این بازسازی، اتاقهایی را در دو طرف این دروازه برای راهداری و پاسگاه می سازند. علاوه بر این اتاقها، آب انباری نیز در اینجا ساخته شد که برای رفاه حال مسافران بود. بعد از تغییراتی که در دوران قاجار انجام شدند، در سال 1315 به دلیل گسترش راهها و مسیرها، شهرداری آن زمان دستور تخریب آن را با دینامیت می دهد و این دروازه بطور کامل تخریب می شود.

اما، این کار با مخالفت مردم روبرو شد و به همین دلیل هم در سال 1327 هجری شمسی، بازرگانی معروف به اعتماد التجار در جایی پایین تر از ارتفاع دروازه قرآن شیراز قدیم دروازه جدید را می سازد. دروازه ای که در حال حاضر به عنوان دروازه قرآن می شناسیم، دارای ابعاد بزرگتری نسبت به بنای قبلی است. در این بنای جدید یک اتاق مستطیل شکل در بالا وجود دارد که قرآنی در آن قرار داده شد. در سمت چپ آن هم اتاقی را می بینیم که در واقع مقبره سازنده این بناست. دروازه قرآن فعلی در دو طرف دو ورودی کوچک دارد و خود دروازه دارای یک قوس تیز هست. دور تا دور این دیدنی آیاتی به خطوط نسخ و ثلث نوشته شده اند که این آیات از سوره اسرا و حجر هستند.

• آدرس: ورودی شیراز از سمت مرودشت
• هزینه بازدید: رایگان
• مدت زمان بازدید: 1 ساعت
• ساعات بازدید: 24 ساعته

آرامگاه خواجوی کرمانی

آرامگاه خواجوی کرمانی در شمال شیراز، در دامنه کوه صبوی، در ابتدای جاده شیراز اصفهان و در تنگ الله اکبر قرار گرفت. قبر وی مشرف بر دروازه قرآن بوده و آب چشمه رکناباد نیز از کنار مقبره خواجو میگذرد. این آرامگاه در سال 1315 شمسی و با اعتبارات اداره فرهنگ فارس ساخته شد. بنای آرامگاه خواجوی کرمانی با شماره 916 در فهرست آثار تاریخی به ثبت رسید. محل آن در محوطه ای بدون سقف قرار دارد. در وسط صفه آن هم سنگ قبری بوده که بالای آن محدب و دارای برآمدگی است. روی این سنگ کتیبه ای که بیانگر قبر خواجو باشد، وجود ندارد. فقط بالای سنگ عبارت کل من علیها فان و یبقی وجه ربک ذوالجلال و الاکرام به خط ثلث نوشته شده است.

در بالا و پایین قبر نیز دو ستون سنگی کوتاه قرار دارد که طبق رسم آن زمان در بالا و پایین قبور عرفا و شعرا وجود داشت. در سال 1337 شمسی، اداره باستان شناسی فارس اقدام به ساخت یک اتاق در قسمت شمالی محوطه آرامگاه کرد. در پیشانی این اتاق هم دو غزل از غزلیات خواجو به خط نستعلیق بر روی کاشی ها نوشته شد. در سال 1370 و به همت دانشکده ادبیات دانشگاه کرمان، کنگره بزرگداشت خواجو در کرمان برگزار گشت و مراسم اختتامیه این کنگره در شیراز انجام شد.

با همین انگیزه و به همت شهرداری شیراز و استانداری فارس، آرامگاه خواجو مرمت و بازسازی شده که شامل بازسازی کف و بدنه و ایجاد یکسری دیواره های عمودی با مصالح سنگ است. همچنین، مجسمه ای از سر و صورت خواجه از سنگ تراشیده شده و در این جاذبه قرار گرفت.

• آدرس: دامنه کوه صبوی، ابتدای جاده شیراز اصفهان، تنگ الله اکبر
• هزینه بازدید: رایگان
• مدت زمان بازدید: 1 ساعت
• ساعات بازدید: 24 ساعته

گهواره دید شیراز

گهواره دید شهر شیراز که به گنبد عضد نیز مشهور است، در دوره دیلمیان ساخته شد. این بنای تاریخی در سمت چپ دروازه قرآن واقع شده و در تاریخ 5 دی 1352 با شماره 961 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. بنای کلی این گهواره شبیه معماری بناهای دوره ساسانی هست. چهار درگاه در چهار ضلعش وجود دارند که طول و عرض هر ضلع 4 متر و ارتفاع آنها 3 متر است. ارتفاع گنبد نیز سه و نیم متر هست. دلیل ساخته شدن این چهار طاق بر روی قله کوه، تاسیس مکانی جهت دیده بانی و خبررسانی بوده است.

به عنوان مثال، برای پیام رسانی های فوری و مهم از نشانه هایی مانند تابش نور آینه، راه انداختن دود، دمیدن در بوق و شیپور استفاده می کردند و در شب با روشن کردن آتش به برج های دیگر خبررسانی می کردند. بنابراین همانطور که انتظار می رود، گهواره دید شیراز جایگاه سربازان و دیده بانان بوده است.

• آدرس: سمت چپ دروازه قرآن
• هزینه بازدید: رایگان
• مدت زمان بازدید: 1 ساعت
• ساعات بازدید: 24 ساعته

حافظیه شیراز

یکی از قطب های اصلی در گردشگری، مجموعه حافظیه شیراز بوده و امروزه گردشگران زیادی را به سمت خود جذب می کند. پادشاهی به نام میرزا ابوالقاسم گرگانی اولین فردی بود که از آرامگاه ساده حافظ در آغوش زمین و در زیر شاخه های درختان بنایی را احداث کرد که درست در مقابل این گنبد، تلالو پرتوهای طلایی رنگ خورشید انعکاس زیبایی را ایجاد می کنند. پس از این اقدامات، حاکمان دیگری نیز در زمان حکومت خود این مکان را نقطه عطف توجه خود قرار داده و اقدامات بسیاری را در جهت زیباسازی و حفاظت از آن انجام دادند. از این حاکمان میتوان به شاه عباس، شاه افشار و کریم خان اشاره کرد.

در دوران حکومت کریم خان زند، جانی دوباره به آن بخشیده شد که از اقدامات وی میتوان به احداث عمارتی با سبک معماری زندیه در مقبره و گذاشتن سنگ مرمری زیبا در آرامگاه که بر روی آن غزلهای حافظ نقش بسته اند، اشاره نمود. چندین سال بعد، فردی به نام ملا شاه جهان زرتشتی به قصد مجلل کردن مقبره حافظ دست به انجام اقداماتی زد که فردی مانع این عمل شد و دلیل خود را زرتشتی بودن آن مرد دانست. ناگفته نماند که افراد زیادی در این سالها دست به تعمیر این بنای تاریخی زدند که عبارتند از طهماسب میرزا و فرهاد میرزا، شاهزاده ملک منصور، دبیراعظم بهاری و علی اصغر حکمت شیرازی.

هنگامیکه به مجموعه حافظیه شیراز می آئید، احتمالا رنگهای روی این بنا توجه شما را به خود جلب خواهند کرد که شایان ذکر است هر کدام از این رنگها در سال 1317 که سال پایانی رسیدگی به این عمارت بود، با هدف خاصی روی این گنبد نقش بسته اند. این رنگها عبارتند از سرخ ارغوانی نماد شراب های اخروی، سیاه و سفید نماد گذر روز و شب، قهوه ای نماد خاکی که مایه خلقت ماست و آبی فیروزه ای نماد حال و هوای بهشت. در مورد سنگی که در بالای مقبره حافظ تعبیه کرده اند، میتوان گفت که کاشیکاری و حکاکی های ظریفش چشم هر انسانی را مسحور خود می کند.

وسعت این جاذبه به 2000 متر می رسد و وسعت تالارهایش به 56 متر. حافظیه در اصل دارای دو بخش شمالی و جنوبی بوده و در قسمت شرقی و غربی هم میتوان به زمان خاندان معدل و قوام سفر کرد. به جز مقبره حافظ، این مکان میزبان پیکر شعرای بسیاری بوده که قبر اکثر آنها در قسمت غربی قرار دارد.

• آدرس: حدفاصل چهارراه ادبیات و چهارراه حافظیه، رو بروی ورزشگاه حافظیه
• هزینه بازدید: 50000 ریال
• مدت زمان بازدید: 1 ساعت
• ساعات بازدید: همه روزه از ساعت 8 صبح الی 21

باغ جهان نما

باغ جهان نما در شمال شیراز واقع شده است. این باغ همچون سه باغ مشهور دیگر یعنی باغ ارم، باغ دلگشا و باغ تخت در دوره آل مظفر و آل اینجو (قرن هشتم هجری قمری) یعنی قبل از یورش تیمور گورکانی به شیراز در نهایت آبادانی بوده است. باغ جهان نما در هنگام اقامت تیمور گورکانی در شیراز همچون سایر باغ های نامدار آن دوره مورد توجه وی واقع شد بطوریکه همانند آن را در اطراف سمرقند که موطن او بود، احداث کرد و آن را جهان نما نامید. این باغ در دوره صفویه نیز آباد و قابل اهمیت بوده است. این اثر کهن ترین باغ شیراز بوده که از آب رودخانه پرآوزاه رکنی مشروب میشده و در منطقه ویژه ای از شیراز (خیابان حافظ) جای دارد.

کریم خان زند در سال 1185 هجری قمری دور این باغ را که در زمین های مقابل جعفرآباد و مصلی قرار داشته، حصار کشید و عمارت کوشک را در وسط آن ساخت و در اطراف عمارت هم خیابان کشی های زیبا و درختکاری مفصلی را بعمل آورد. در ضلع جنوبی بقایای آبنمایی بچشم میخورد که فواره آن هنوز پابرجاست. این آبنما از جلوی ضلع جنوبی آغاز شده و به حوضی در جلوی بنایی که در دوره قاجار و در انتهای ضلع جنوبی احداث گردیده، منتهی می شود که اخیرا مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است. این دیدنی در سال 1383 توسط شهرداری شیراز و با همکاری اداره کل میراث فرهنگی استان فارس احیا گشت و مورد بهره برداری قرار گرفت.

• آدرس: ضلع شرقی خیابان حافظ (دروازه قرآن)، بالاتر از میدان حافظیه
• هزینه بازدید: 50000 ریال
• مدت زمان بازدید: 3 ساعت
• ساعات بازدید: همه روزه از ساعت 8 صبح الی 22

آرامگاه سعدی

آرامگاه سعدی در انتهای خیابان بوستان و کنار باغ دلگشا قرار دارد. در اطراف مقبره هم قبور زیادی از بزرگان دین وجود داشته که بنا به وصیت خود در آنجا مدفون شده اند. آرامگاه سعدی شیرازی در تاریخ 20 آبان 1353 در انجمن آثار ملی به ثبت رسید. این مکان در ابتدا خانقاه سعدی بوده و وی اواخر عمرش را در آنجا می گذراند و سپس در همان جا خاکسپاری شده است. برای اولین بار و در قرن هفتم توسط شمس الدین محمد صاحب دیوانی، وزیر معروف اباقاخان مقبره ای بر فراز قبر سعدی ساخته شد.

در سال 998 و به حکم یعقوب ذوالقدر، حکمران فارس خانقاه شیخ ویران گردید و اثری از آن باقی نماند. در سال 1187 و به دستور کریم خان زند هم بنایی معروف به عمارتی ملوکانه از گچ و آجر بر بالای آرامگاه سعدی بنا گردید. طبقه پایین دارای راهرویی بود که پلکان طبقه دوم از آنجا شروع میشد. در دو طرف راهرو دو اتاق کرسی دار ساخته شده بود. در اتاقی که سمت شرق راهرو بود هم قبر سعدی قرار داشت و معجری چوبی آن را احاطه کرده بود.

قسمت غربی راهرو نیز موازی قسمت شرقی شامل دو اتاق میشد که بعدها شوریده شیرازی، شاعر نابینا در اتاق غربی این قسمت به خاک سپرده شد. طبقه بالای ساختمان نیز مانند طبقه زیرین بود، با این تفاوت که بر روی اتاق شرقی که آرامگاه سعدی در آنجا بود، به احترام شیخ اتاقی ساخته نشد و سقف آن به اندازه دو طبقه ارتفاع داشت. این مورد از بهترین جاذبه های دیدنی شیراز در دوره قاجار توسط فتحعلی خان صاحب دیوان مرمت شد و چند سال بعد نیز حبیب الله خان قوام الملک دستور تعمیر و ترمیم قسمتی از بنا را صادر کرد. آخرین تولیت، خادم و کلیددار آرامگاه سعدی قبل از تجدید بنای فعلی کربلایی سید زین العابدین چینی بود.

سال 1324 شعبه انجمن آثار ملی در شیراز با عضویت و دبیری استاد علی سامی تشکیل شد که یکی از ایده های اولیه آن احیای آرامگاه سعدی بود. سال 1325 براساس مصوبه دولت مقرر شد از فروش قند و شکر آزاد کارخانه قند مرودشت کیلویی دو ریال برای ساختمان آرامگاه سعدی هزینه شود اما اقدامات عملی و جدی از سال 1327 یعنی زمانی که علی اصغرخان حکمت رئیس انجمن آثار ملی و دبیر یونسکو در ایران بود و علی سامی نیز به عنوان دبیر انجمن آثار ملی در شیراز فعالیت میکرد، آغاز شد.

بنایی که در زمان کریم خان ساخته شده بود تا سال 1327 برپا بود. در سال 1327 هم پس از کسب موافقت اولیه برای احیای مجموعه سعدیه، از مسیو گدار که در آن زمان مدیر باستان شناسی ایران بود، دعوت شد تا به شیراز بیاید و نظر خود را بیان کند. ولی پس از بحث و بررسی های گوناگون و براساس گزارش انجمن آثار ملی، در سال 1328 قرارداد طراحی آرامگاه سعدی با یک شرکت ساختمانی بسته شد و مهندس محسن فروغی و مهندس علی صادق به عنوان طراحان سعدیه آغاز بکار کردند. به این ترتیب، در اسفند 1330 ساخت بنای آرامگاه سعدی که طراحان آن ایرانی و معماران و کارگران آن نیز شیرازی بودند، با اقتباس از کاخ چهل ستون و تلفیقی از معماری قدیم و جدید ایرانی در باغی به مساحت 7700 متر مربع به پایان رسید.

در بعدازظهر یازدهم اردیبهشت 1331، این جاذبه با حضور دکتر محمود حسابی که در آن زمان وزیر فرهنگ بود و علی اصغر خان حکمت و تعداد زیادی از شاعران، نویسندگان، بازرگانان و صاحب منصبان افتتاح شد. هم زمان با افتتاح سعدیه، در صبح همان روز از مجسمه سعدی که در دروازه اصفهان نصب شده بود، پرده برداری شد. این مجسمه توسط هنرمند برجسته ایرانی، استاد ابوالحسن صدیقی ساخته شد و براساس گزارش مالی انجمن آثار ملی، برای ساخت آن 14 هزار و 500 تومان به استاد پرداخت گشت. البته، کل هزینه ساخت سعدیه در آن سال 980 هزار تومان بود.

محسن فروغی، معمار مدرنیست ایرانی طرح آرامگاه را با همکاری علی اکبر صادق با الهام گرفتن از عناصر معماری سنتی ایران در سال 1330 طراحی نمود. ساختمان به سبک ایرانی است با 8 ستون از سنگهای قهوه ای رنگ که در جلوی مقبره قرار دارند و اصل بنا با سنگ سفید و کاشی کاری مزین است. بنای آرامگاه از بیرون به شکل مکعبی دیده می شود اما در داخل هشت ضلعی است با دیوارهایی از جنس مرمر و گنبدی لاجوردی. زیربنای اصلی آرامگاه حدود 257 متر مربع هست. ساختمان اصلی آرامگاه شامل دو ایوان عمود برهم است که قبر شیخ در زاویه این دو ایوان قرار گرفت.

بر روی آرامگاه گنبدی از کاشی های فیروزه ای رنگ ساخته شده است. سنگهای پایه های بنا سیاه رنگ بوده و ستون ها و جلوی ایوان از سنگ گرانتیت قرمز مخصوصی ساخته شد. نمای خارجی از سنگ تراورتن و نمای داخلی آن از سنگ مرمر هست. سنگ قبر در وسط عمارتی هشت ضلعی قرار دارد و سقف آن با کاشی های فیروزه ای رنگ تزئین شد. در هفت ضلع ساختمان هفت کتیبه قرار دارد که از قسمت هایی از گلستان، بوستان، قصاید، بدایع و طیبات شیخ انتخاب گردیده و به خط «ابراهیم بوذری» نوشته شده است.

متن یک کتیبه دیگر از علی اصغر حکمت است که در مورد چگونگی ساخت بقعه توضیحاتی داد. بنا در سمت چپ به رواقی متصل می شود که در آن هفت طاق وجود دارد که با کف سازی سیاه رنگ به آرامگاه شوریده شیرازی پیوند میخورد. این آرامگاه در یک اتاق قرار دارد و کتیبه ای بر سردر آن است که شاعر را معرفی می کند و شعری از خود شاعر بر کاشی های سرمه ای بر روی دیوار نوشته شده است. قطعه هایی از کتیبه سنگی مربوط به سردر آرامگاه که متعلق به زمان کریم خان زند بوده و در اثر سانحه ای در گذشته های دور شکسته شده، هم اکنون در درون آرامگاه محفوظ مانده است.

این قطعه ضمن خاک برداری خیابان برای تعمیر آسفالت از دل خاک بیرون آمد. بر روی سنگ مذکور قسمتی از شعر سعدی به خط ثلث عالی نوشته شد. در طرح جدید پس از خرید و تخریب خانه های اطراف هم آرامگاه دارای محوطه ای در حدود 10395 متر مربع شد. محوطه باغ به سبک ایرانی گل کاری، درخت کاری و باغچه بندی شده است. در وسط حیاط هم دو حوض مستطیل شکل با جهت شمالی جنوبی در دو طرف محوطه آرامگاه قرار دارد و حوض دیگری در جهت شرقی غربی و در مقابل ایوان اصلی بنا واقع شد.

حوض ماهی هم در سمت چپ اثر واقع شده و در داخل به شکل هشت ضلعی است. حوض با زیربنایی در حدود 30٫25 متر مربع با 28 پله به صحن آرامگاه وصل می شود. مشهور است که سعدی نزدیک زاویه خود حوضچه هایی از سنگ مرمر ساخته بوده که آب در آنها جریان داشته است. شستشو در این آب خصوصا در شب چهارشنبه سوری جزء معتقدات مردم شیراز بود. کاشی کاری های داخل حوض ماهی که به سبک عمده سلجوقی است، در سال 1372 توسط استاد کاشی کار «تیرانداز» طراحی شده و توسط میراث فرهنگی اجرا گردید. بر فراز حوض ماهی یک نورگیر به شکل هشت ضلعی و دو نورگیر چهار ضلعی در طرفین آن قرار دارد. زیرزمین سعدیه امروزه به چایخانه سنتی تبدیل شد.

• آدرس: انتهای خیابان بوستان، کنار باغ دلگشا
• هزینه بازدید: 50000 ریال
• مدت زمان بازدید: 2 ساعت
• ساعات بازدید: 24 ساعته

باغ دلگشا

باغ دلگشا باغی مربوط به دوره ساسانیان، صفویه و قاجار است که در شیراز جای گرفت. باغ دلگشا یکی از باغ های تاریخی شیراز بوده و در ناحیه آرامگاه سعدی قرار دارد. عمارت باغ به شیوه معماری کاخ های ساسانی بیشاپور ساخته شده و از یک تالار با چهار شاه نشین شکل گرفته است. این جاذبه دارای سه طبقه و یک ایوان با دو ستون هست. ساخت این عمارت در دوره زندیه انجام گرفته است. این عمارت دارای آینه کاری هایی به همراه نقاشی های رنگ روغن با سقف هایی از چوب و گچبری هایی آراسته به نقش گل و بته هست. عمارت دو در ورودی در دو سوی ساختمان و ایوانی در طبقه میانی و رو به استخر روبروی ساختمان دارد؛ ایوان و بارگاهی که نشانگر روزگار شکوه باغ است.

در پیرامون ایوان نیز بر روی گچ شعرهایی از شوریده به خط نستعلیق نگاشته شده و نخستین کلاه فرنگی در ایران نیز در این باغ به ثبت رسیده است. روبروی ساختمان نیز حوض سنگی بزرگی جای گرفت. مساحت این باغ 5/7 هکتار بوده و سراسر آن را درختان نارنج و اندکی پرتقال فرا گرفته است. این درختان از میانه های فروردین تا میانه های اردیبهشت به بار می نشینند و شکوفه های سفید و زیبای آنها بوی خوشی را در هوا می پراکند. آبی که از چشمه قنات آرامگاه سعدی جاری است، از این باغ می گذرد. این باغ هم اکنون در مالکیت شهرداری شیراز هست.

• آدرس: محله سعدیه جنوبی، بلوار هفت تنان، خیابان نارنجستان
• هزینه بازدید: 50000 ریال
• مدت زمان بازدید: 2 ساعت
• ساعات بازدید: همه روزه از ساعت 8 صبح الی 20

باغ ارم

باغ ارم شیراز یکی از بناهای دیدنی و جذابی است که در دل خود تعداد بیشماری درخت بهار نارنج، سروناز و رز که به دخترهای شیراز ملقب هستند را جای داده است. باغ گیاه شناسی ارم شیراز در کنار وجود پوشش های گیاهی و درختی کم نظیر، از بناها و عمارتهای زیادی نیز تشکیل می شود و میتوان بخش کوچکی از گذشته این مرز و بوم را در آنها جست و جو کرد. باغ ارم باغی است که در قسمت شمال غربی شیراز و درست در خیابانی به نام ارم واقع شد. طبق گفته کارشناسان و محققان، در گذشته باغ ارم خارج از منطقه شهری شیراز بوده و اطراف آن را بیابان های بی آب و علف و سنگهای کوچک و بزرگ تشکیل می داد که رفته رفته و با ترویج زندگی شهری و وسعت گرفتن آنها، باغ ارم به داخل شیراز رفته و در مکان کنونی واقع شده است.

از همان ابتدا، باغ ارم در قسمت شمال غربی شیراز بوده است. تا چندی پیش نیز جایگاه این باغ نسبت به شیراز بر همین منوال بود تا اینکه دوباره شیراز شروع به بزرگ و وسیع شدن از جهت غربی خود می کند و این کار سبب می شود تا باغ ارم دیگر به جای شمال غربی، در قسمت شمالی شیراز قرار بگیرد. این باغ در دامنه کوه آسیاب سه تایی و در حدفاصل 2 الی 3 کیلومتری کوه به نام باباکوهی واقع شده است. باغ ارم از شمال به میدان ارم، از شمال غربی به بلوار دانشجو که در قدیم به خیابان آسیاب سه تایی مشهور بوده و از قسمت شمال شرقی نیز به بلوار ارم محدود می شود.

تاریخ ساخت و بنیان گذار اولیه باغ ارم شیراز به درستی مشخص نیست ولی توصیف هایی از آن در سفرنامه های متعلق به سده دهم و یازدهم هجری آمده است. این باغ در روزگار سلجوقیان و آل اینجو پابرجا بود. برخی تاریخ ساخت این باغ را دوره سلجوقی می دانند، زیرا در آن روزگار اتابک قراچه، حکمران فارس اقدام به ساخت باغ تخت و چند باغ دیگر در شیراز کرد و ممکن است این باغ نیز به درخواست وی ساخته شده باشد. به گفته مرحومه فرخ بی بی، دختر صولت الدوله قشقایی باغ ارم را میرزا قاسم خان خلج بواناتی به پدر زنش، جانی خان ایلخانی قشقایی تقدیم کرد و بنای اولیه عمارت باغ ارم توسط جانی خان قشقایی و پسرش محمد قلی خان قشقایی در زمان فتحعلی شاه قاجار احداث شد.

معماری آن نیز توسط شخصی بنام حاج محمد حسن که از معماران معروف بوده، صورت گرفته است. در زمان سلطنت ناصرالدین شاه قاجار هم عمارتی دیگر توسط حسین علی خان نصیرالملک پی ریزی شد که با مرگ وی خواهرزاده او، ابوالقاسم خان نصیرالملک امور باغ ارم را به دست گرفت و عمارت نیمه کاره را تکمیل کرد. این باغ پس از فوت ابوالقاسم خان نصیر الملک به پسرش عبدالله خان قوامی رسید و بعد از مدتی یکی از خوانین قشقایی بنام محمد ناصر پسر بزرگ صولت الدوله قشقایی آن را خریداری کرد و مالکیت باغ مجددا به قشقایی ها رسید. بعدها این باغ مصادره شد و به مالکیت دولت درآمد و به دانشگاه شیراز واگذار شد.

باغ ارم تنوع گیاهی بسیار بالایی دارد و گیاهان بسیاری از اقصا نقاط جهان در این باغ کاشته شده است به شکلی که باغ در قالب یک نمایشگاه از انواع گل ها و گیاهان درآمد. باغ گیاه شناسی آن در اختیار دانشکده کشاورزی و ساختمان باغ در اختیار دانشکده حقوق قرار دارد. عمارت وسط هسته مرکزی این باغ محسوب می شود. این ساختمان در زمان قاجار و با تقلید از سبک معماری زندیه ساخته شده است. این عمارت از نظر معماری، نقاشی، کاشی کاری و گچ بری از شاهکارهای معماری زمان قاجار هست. این عمارت از سه طبقه با تزئینات فراوان تشکیل شد. اتاق های طبقه زیرین که تقریباً زیرزمین هستند، محلی است برای استراحت در روزهای گرم تابستان.

تزئینات این اتاق ها کاشی کاری های رنگین بوده و دو طبقه بالایی هم دارای ستون هایی است که از تخت جمشید الهام گرفته شده اند. در پیشانی بنا دو نیم دایره در دو طرف و یک تابلوی بزرگ در وسط قرار گرفته که از 3 هلال روی هم تشکیل شده است. این تابلو تصاویری از شاهنامه فردوسی و نبرد شاهان قاجار را نشان می دهد. این دیدنی بیش از هفتاد سال به خوانین قشقایی تعلق داشته و در دوران پهلوی مصادره شده است.

• آدرس: خیابان ارم، نزدیک به میدان ارم، نزدیکی مجموعه دانشگاه شیراز
• هزینه بازدید: 50000 ریال
• مدت زمان بازدید: 2 ساعت
• ساعات بازدید: همه روزه از ساعت 8 صبح الی 20:30

باغ عفیف آباد

باغ عفیف آباد در محله عفیف آباد و در بلوار ستارخان شیراز جای گرفته و یکی از بزرگترین موزه های ارتش خاورمیانه هم در آن هست. این مجموعه شامل یک کاخ سلطنتی، موزه سلاح های قدیمی و یک باغ ایرانی است که همگی برای بازدید همگانی فراهم هستند. باغ عفیف آباد با وسعتی حدود 127000 متر مربع از زیباترین باغ های تاریخی شیراز است. این باغ در دوره صفویه از املاک شخصی خان ذوالقدر (حاکم فارس) و باغ های مهم و گردشگاه پادشاهان بود. در این دوران این باغ توسط شاهان صفوی مورد استفاده قرار می گرفت. در زمان قاجار میرزا علی خان قوام الملک این باغ را خریداری و اقدام به نوسازی باغ و درختان کرد و عمارتی زیبا و آراسته را در آن بنا نمود.

قوام دوم قناتی در نزدیکی باغ را برای آبیاری آن خریداری کرد. در اواخر دوران قاجار این باغ به دست عفیفه خانم، خواهرزاده بانی باغ می رسد. وی در این باغ دگرگونی و بهسازی گسترده ای را پدیدآورد و به همین جهت پس از آن این باغ به نام عفیف آباد معروف می شود. اما وارثین باغ در زمان پهلوی آن را به فرح پهلوی، همسر محمدرضا شاه هدیه می دهند. در سال 1340 هم ارتش در مزایده این باغ را خریداری می کند. تا اینکه پس از انقلاب اسلامی و به کوشش ارتش جمهوری اسلامی و هم زمان با روز ارتش در تاریخ 29 فروردین 1370 باغ عفیف آباد به موزه نظامی شماره 2 کشور مبدل می شود.

سردر باغ دارای چهار ستون گچی ساده است و سرستون های آنها با الگو گرفتن از سرستون های تخت جمشید طراحی شد. در پیشانی سردر نگاره دو شیر دیده می شود به گونه ای که گویی در را در میان پنجه های خود گرفته اند. پس از گذر از در، دالانی آن را به فضای اصلی باغ پیوند می دهد. در سوی دیگر در و بر پیشانی دهلیز آیین تاج گذاری یکی از پادشاهان ساسانی به چشم می خورد. ساختمان کاخ دارای دو طبقه بوده که در آن نزدیک به 30 اتاق تالار وجود دارد. در شمال و جنوب تالار دو بخاری از سنگ مرمر تراشیده شد. طبقه پایین موزه نظامی شده و در آن آب نمای زیبایی ساخته شده و سوی خاوری آن با پنجره های رنگین ساخته شده است. این طبقه با سه پلکان به طبقه دوم راه می یابد.

طبقه دوم راهروی بلندی دارد که در دو سوی آن اتاق های تو در تو جای گرفته اند. در مرکز این طبقه تالاری بزرگ و باشکوه وجود دارد. سقف تالار چوبی است و به نقش های گل و بوته، شکارگاه و بزم و شادی آراسته شد. دورادور دیوارها گچ بری و مقرنس کاری شده و درها و پنجره ها از شیشه ساخته شده اند. در این طبقه موزه عبرت قرار دارد که دربردارنده اتاق های همایش، رخت کن، نشیمن، مطالعه، پذیرایی و قمارخانه است. در اصلی ساختمان در سمت شمال بوده که از مسیر پلکان سنگی به تالار سرپوشیده می رسد. نمای شرقی عمارت دربرگیرنده ایوانی بزرگ و زیباست که در تمام طول بنا کشیده شد. نمای غربی آن بسیار ساده است. ایوان جنوبی نیز از دید آذین بندی ها همانند ایوان شمالی هست.

در موزه هم مجموعه ای از سلاح های سرد و گرم، خودکار و نیمه خودکار، انواع شمشیر، زره، نیزه، کلاه خود، سپر، انواع تفنگ های سرپر، سنگ چخماق، تفنگ های شکاری، تپانچه و انواع مسلسل نگهداری می شود. از سلاح های باارزش در این موزه میتوان به تفنگ های شخصی فتحعلی شاه، ناصر الدین شاه، مظفرالدین شاه، رضا شاه، محمدرضا شاه و همچنین اسلحه های رزمندگان نهضت جنگل و مسلسل آب انباری رئیس علی دلواری اشاره کرد.

• آدرس: انتهای خیابان عفیف آباد
• هزینه بازدید: 50000 ریال
• مدت زمان بازدید: 3 ساعت
• ساعات بازدید: همه روزه از ساعت 9 صبح الی 20

باغ جنت شیراز

باغ جنت از جمله باغ های دوره قاجار است که در صحرای کشن واقع در سمت غرب شهر شیراز و اول جاده بوشهر قرار گرفت. در این باغ سابقا عمارتی مرغوب از بناهای مشیرالملک صوفی وجود داشت که از بین رفته است. مساحت کل باغ جنت 54 هکتار بوده که 27 هکتار آن متعلق به شهرداری است و هم اکنون 11 هکتار زیباسازی شده است. فضای بسیار وسیع و سبزی از درختان سرو و کاج وجود دارد و سروهایی بلند و زیبا در فواصلی مشخص قرار گرفته اند. محوطه این دیدنی تماما چمن کاری شده و آبنماهای متعددی هم در فضای این باغ قرار داده شده اند که همه این ها در کنار هم باعث بوجود آمدن فضایی دلنشین شد.

از ویژگی های بارز آن، وجود کمپ نوروزی در قسمتی از باغ هست. علاقمندان به ورزش مفرح دوچرخه سواری نیز می توانند از فضای این باغ که در خود پیست مخصوصی را هم جای داده، استفاده شایانی نمایند. همچنین، این پارک برای معلولان هم بهسازی شده است.

• آدرس: ابتدای ورودی غربی شیراز، بلوار امیرکبیر
• هزینه بازدید: رایگان
• مدت زمان بازدید: 2 ساعت
• ساعات بازدید: 24 ساعته

مسجد نصیرالملک

مسجد نصیرالملک که به مسجد صورتی معروف بوده، از قدیمی ترین مساجد شهر شیراز است و در محله گود عربان قرار دارد. مسجد صورتی قطعه ای باورنکردنی از هنر معماری است و به تفکیک نور خورشید درست زمانیکه از شیشه های رنگی اتاق نماز آن به داخل می تابند، معروف شد. این بنا به دستور میرزا حسن علی خان ملقب به نصیرالملک که از اعیان و اشراف شیراز بود، ساخته شد. معماری آن را محمد حسن معمار بر عهده داشت و ساخت آن حدود 12 سال به طول انجامید. مرمت، حفظ و نگهداری از مسجد نصیرالملک با رعایت استانداردهای بین المللی مرمت آثار تاریخی از سالها پیش توسط موقوفه نصیرالملک به تولیت محمود قوام آغاز شده و همچنان ادامه دارد.

در و پنجره های رنگارنگ شبستان مسجد توسط دو استاد بزرگ شیرازی به نامهای محمد جعفر و محمد رحیم ساخته شده و در سال 1348 خورشیدی توسط میرزا آیت بازسازی گردید. حتی، اگر این بنا بزرگ هم نباشد، اما محبوب ترین مکان در شهر شیراز برای بازدید شناخته می شود. شما با صحنه ای باورنکردنی بین ساعت 7 تا 10 صبح روبرو خواهید شد؛ زمانیکه نور خورشید از طریق پنجره های رنگارنگ شیشه ای در داخل پخش می شود و شما می بینید که همیشه اتاق نماز مملو از عکاسان و توریستهایی بوده که برای دیدن و عکاسی کردن از چنین صحنه ای از صبح زود انتظار می کشند. مسجد نصیرالملک یا همان مسجد صورتی از دیدگاه کاشی کاری از ارزنده ترین مساجد ایران و از دیدگاه ساختمان سازی به ویژه مقرنس بی همتاست.

این جاذبه یک سردر ورودی دارد و دو ورودی دیگر آن به کوچه جنوبی و مسجد و به امامزاده جنب آن متصل می شود. ورودی اصلی مسجد از کاشی هفت رنگ با تزئینات فراوانی از گل سرخ گل زنبق شیراز شکل گرفت. حیاط مسجد صورتی به شکل چهار گوش است که میان آن یک حوض در مقابل ایوان مسجد احداث شد و دور تا دور مسجد با کاشی هفت رنگ تزئین گشته است. هنگامی که از داخل مسجد عکاسی کردید و دل سیر به تماشای نورها نشستید، حیاط زیبا را کشف کنید.

در کنار اتاق نماز با آن شیشه های رنگارنگ، اتاق های متعدد دیگری هم وجود دارند، بنابراین مطمئن شوید که به طور کامل از تمام قسمتها دیدن کرده باشید. در یک گوشه موزه زیبا و گالری هنری بسیار کوچکی قرار گرفته که بسیار دیدنی هست. مسجد نصیرالملک بی نهایت زیبا و چشم نواز است. امکان ندارد به شیراز سفر کنید و آن را نادیده بگیرید؛ مسجدی که شاید زیباترین مسجد در شهر شیراز باشد و تماشای آن با شیشه های رنگی، طاق های بلند و کاشیکاری های دلربا آرزوی هر جهانگردی به حساب می آید.

• آدرس: خیابان لطفعلی خان زند محله گود عربان، انتهای کوچه نصیرالملک
• هزینه بازدید: 50000 ریال
• مدت زمان بازدید: 1 ساعت
• ساعات بازدید: همه روزه از ساعت 8 صبح الی 17

حرم شاهچراغ

حرم شاهچراغ با معماری شکوهمند و نمایی دیدنی یکی دیگر از جاذبه های شیراز بوده که جنبه معنوی والایی دارد. فرزند بزرگ امام موسی کاظم (ع) که برادر امام رضا (ع) بوده، برای پیوستن به برادرش راهی مشهد گردید. احمد بن موسی کاظم که راهی این سفر بود، به دلایلی سیاسی فراوان مورد غضب خلیفه عباسی یعنی مامون قرار گرفت و تصمیم بر آن شد که او به مشهد و نزد برادرش نرسد. به همین دلیل، او را در شیراز به شهادت رساندند و قبرش به مرور زمان تبدیل به حرم شاهچراغ شد.

بعد از به شهادت رسیدن برادر امام هشتم (ع) توسط ایادی مامون، تنها قبری از این شهید به یادگار در شهر شیراز باقی ماند تا اینکه اتابکان فارس در قرن 12 در این محل یک مسجد و بنای یادبود را ساختند. این مکان تبدیل به یکی از مراکز مهم گردهمایی ها شد و نزد مردم شیراز ارج و قرب فراوانی یافت. همین ارادت به آرامگاه شاهچراغ به مرور باعث شکل گیری صحن و سرای بزرگتر شد که در حال حاضر، بزرگترین مرکز زیارتی منطقه است.

یکی از جذاب ترین بخش ها، سقف ایوان هایی بوده که در بخش شرقی قرار دارند؛ سقف هایی که به دست هنرمندان ایرانی طراحی شده و بر چهار ستون آنها نام خداوند حک شده است. پایه این ستون ها از مرمری یک تکه و حجاری شده تشکیل شده و 12 حجره در دو طرف این ایوان ها و در 2 طبقه بنا شده اند. ضریح تمام نقره این مورد از معروف ترین جاهای دیدنی شیراز هم به معماری شکوهمندش زرق و برق دیگری نشانده است. 3/58 متر طول و 2/26 متر عرض در ارتفاعی برابر با 2/92 متر که بر بالای آن برگ هایی از طلا خودنمایی می کنند، از دیدنی های این بخش از حرم هستند. جنس خاتم و چوب سقف حرم و طراحی و تزئین بی نظیر آن چشم هر بیننده ای را خیره می سازد.

شش در ورودی و دو سردر بزرگ غربی شما را به صحن بزرگ و زیبای آرامگاه شاهچراغ می رسانند. بازار شاهچراغ و خیابان احمدی به سردر شمالی و کوچه بین الحرمین و دارالشفا به سردر جنوبی می رسند. گلدسته های شمالی و جنوبی با جنس بتن به دلیل داشتن کاشیکاری های بی نظیر معماری شکوهمند این مجموعه را به اوج زیبایی رسانده و نمیتوان به سادگی از آنها چشم برداشت. در سال 1344 هجری شمسی هم آستان قدس موزه ای را در آرامگاه شاهچراغ شیراز راه اندازی کرد که در حال حاضر دارای 600 قطعه سفال باارزش، نسخ خطی و مدارک قدیمی فراوانی است. شمشیرهای دوران شاه عباس و سلاح های جنگی صفویه در کنار سکه هایی به جا مانده از دوران ساسانیان و اشکانیان ارزش و لطفی دوچندان را شامل حرم کرده اند.

• آدرس: خیابان لطفعلی خان زند، خیابان احمدی
• هزینه بازدید: رایگان
• مدت زمان بازدید: 1 ساعت
• ساعات بازدید: 24 ساعته

خانه زینت الملک

خانه زینت الملک یکی از آثار به جای مانده از دوره قاجار بوده که ساخت آن در حدود سال 1290 و توسط علی محمد خان قوام الملک آغاز و در سال 1302 به پایان رسید. این خانه به دلیل سکونت زینت الملک، دختر قوام الملک چهارم به این نام معروف شد. سقف بیشتر اتاق های این خانه چوبی است و با نقاشی تصاویر گوناگونی از جانوران، پرندگان و گل و بوته آراسته شد. در زیرزمین این خانه زیبا موزه معروف به مادام توسو شیراز قرار دارد که علاقمندان می توانند از مجسمه های شخصیت های برجسته شیراز از جمله خانم زینت الملک قوامی دیدن فرمایند.

این دیدنی که به فاصله یک کوچه با خانه قوام قرار دارد و به وسیله یک راه زیرزمینی با آن در ارتباط است، در حقیقت اندرونی خانه قوام و محل رفت و آمد محارم بود. در ورودی خانه زینت الملک معرق کاری شده و با عبور از هشتی، یک راهرو با زاویه شمال شرقی به حیاط راه می یابد. در حیاط علاوه بر ازاره های سنگی حجاری شده و مشبک، دو باغچه زیبا و حوض بزرگ و کوچک مشاهده می شوند. کاشی کاری هفت رنگ هلالی که در پیشانی ساختمان جا گرفته هم از زیبایی خاص برخوردار بوده و تصاویر خورشید، دو فرشته، دو شیر شمشیر به دست همراه با آیه نصر من الله و فتح قریب به چشم می خورد.

به جز ایوان بدون سقف در شرق حیاط این مورد از محبوب ترین جاذبه های گردشگری شیراز، در اطراف حیاط 20 اتاق وجود داشته که به یکدیگر راه دارند. ساختمان غربی بنا دارای تالار شاه نشین آینه کاری و گچ بری با تصاویر اروپایی است. این ساختمان در سه ضلع دارای زیرزمین بسیار وسیع و گسترده ای بوده که امروزه از آن به عنوان نگارخانه هم استفاده می شود.

• آدرس: خیابان لطفعلی خان زند، جنب نارنجستان قوام
• هزینه بازدید: 20000 ریال
• مدت زمان بازدید: 1 ساعت
• ساعات بازدید: همه روزه از ساعت 8 صبح الی 19

بازار وکیل

بازار وکیل شیراز دارای دو ضلع است؛ راسته بزازان در ضلع شمال به جنوب واقع شده که محل اسکان بزازان و پارچه فروش ها جهت خرید و فروش پارچه های متنوع از هر رنگ، نوع و جنسی هست. در شمال شرقی این ضلع هم چندین و چند مهمانسرای قدیمی وجود دارند که از داخل این جاذبه میتوان وارد آنها شد. ضلع دیگر یعنی ضلع شرق به غرب این بازار خود به چندین بخش تبدیل شده و برای خرید عالی است.

بخش اول، بخش شمشیرگرها بوده که از 22 مغازه تشکیل شده و برای ورود به آن میتوان از در جلوی مسجد استفاده کرد. بخش دوم، بخش ترکش دوزها بوده که در قسمت باختری واقع است. این بخش عنوان مرکز فروش فرش های ایرانی را با 10 جفت مغازه یدک می کشد. بخش سوم هم بخش علاقه بندان بوده که در 19 جفت مغازه آن عطاری ها یافت می شوند. آهک، آجر و مخلوط هایی از گچ مواد سازنده این مورد از معروف ترین جاهای دیدنی شیراز هستند. دلیل زیبایی این بازار، سقف چهار سوق بوده که رابط بین دو ضلع ذکر شده است و با معماریش دل می برد.

این بازار از سه فضا و بخش جداگانه تشکیل شده است. چهار سوق که در تقاطع ضلع های صلیبی بوده و دارای طاق های x و محکمی هستند، در پایینشان چندین ترنج کاری برجسته دیده شده که بر روی هشتی ها ساخته شده اند. همچنین، درون این هشتی ها مغازه هایی وجود دارند. مغازه ها در دو طبقه به همراه پستو بوده که ارتفاع موجود در پای مغازه ها هم به دلیل ممانعت از آسیب نم و رطوبت زمین به آنهاست. همچنین، در جلوی سکوی مغازه ها نیز ترنج کاری هایی تعبیه شده اند. برگردیم به چهار سوق بازار وکیل در شیراز؛ در پایین آنها حوضچه مرمری کوچکی وجود دارد که تغذیه اش از آبراهی از جنس ساروج و آجر است.

این آبراه از زیر بازار ترکش دوزها گذر می کند. چندین و چند دریچه در زیر سقف های محیط بازار وکیل آرامیده اند. این دریچه ها که بعد از دوباره سازی از بین رفته اند، وظیفه رساندن نور و هوای کافی به داخل سوق ها را داشته اند. این اثر قلب اقتصاد بوده و در آن محصولاتی نه تنها از شیراز بلکه از فارس گرفته تا کرمان قابل دسترسی هستند. بهار نارنج نیز یکی از محصولات پرفروش این بازار بوده که نباید آن را از دست بدهید. بطور کلی، این بازار همیشه رونق دارد و اکثر مردم برای رسیدن به یک خرید خوب راهی این مکان می شوند.

• آدرس: خیابان زند، ضلع شرقی میدان شهرداری
• هزینه بازدید: 20000 ریال
• مدت زمان بازدید: 3 ساعت
• ساعات بازدید: همه روزه به جز جمعه ها از ساعت 7:15 صبح الی 22:15

مسجد وکیل

از دیگر بناهایی که در دوران زند و به دستور کریم خان زند ساخته شد، مسجد وکیل است. این مسجد به دلیل معماری منحصر بفرد و زیبایش از شهرت بسیاری برخوردار بوده و با فرهنگ این بخش از ایران مطابقت دارد. این مسجد دیدنی به زیبایی تمام دین و دنیا را به یکدیگر پیوند می زند. طرح کلی مسجد وکیل دو ایوانی است و دو شبستان شمالی و جنوبی در آن دیده می شوند. در شبستان جنوبی به مساحت 5 هزار متر مربع 48 ستون مارپیچ و سنگی را می بینیم. در این قسمت از مسجد، منبری از سنگ مرمر به همراه 14 پله وجود دارد. یکی از قسمت های آن، طاق مروارید بوده که در قسمت شمالی این بنا قرار دارد. طاق مروارید بسیار مرتفع بوده و بر روی آن آیاتی از قرآن به خط ثلث و درشت نوشته شده اند.

کاشی کاری صحن و ایوان های شمالی و جنوبی نیز بسیار زیبا و از انواع هفت رنگ و معرق هست. این جاذبه در سفرنامه به سوی اصفهان پیرلوتی این گونه معرفی شد: امروز، خوشبختانه موفق شدم که وارد مسجد کریم خان شوم. بی شبهه، اگر مدتی در اینجا بمانم، به همه محل هایی که دخول به آنها اکنون به طور کامل برایم ممنوع است، وارد میشوم. مردم این شهر نسبت به من بسیار ملایم و مهربانند. خطوط و نقوش معماری مسجد ساده و بی آلایش است ولی در همه جا میناکاری و رنگ های سبز و قرمز دیده می شود و این تجمل به حد افراط رسیده است. هیچ قسمتی از دیوار را نمیتوان یافت که به دقت میناکاری نشده باشد. اکنون در کاخی لاجوردین و فیروزه فام هستم.

• آدرس: خیابان طالقانی، غرب بازار وکیل
• هزینه بازدید: 10000 ریال
• مدت زمان بازدید: 1 ساعت
• ساعات بازدید: 24 ساعته

حمام وکیل

از جمله مکان های باارزش شهر شیراز، حمام وکیل هست. این حمام امروزه تبدیل به موزه شده و هر روز بسیاری از گردشگران از آن بازدید می کنند. معماری این حمام از جمله معماری های اصولی و جذاب آن زمان بوده و در همان دوره زندیه از بزرگترین حمام ها بشمار می آمد. ورودی این مورد از بهترین جاذبه های دیدنی شیراز دو مرحله ای است؛ به این شکل که اول در کوچک قرار دارد و سپس در اصلی. با این شکل معماری، هوا مورد کنترل قرار می گیرد. این حمام شامل دو شاه نشین و دو حاکم نشین است.

متاسفانه، سقف حمام تاریخی وکیل مقداری تخریب شد اما همچنان شکل زیبای آن مشخص هست. این سقف 8 ضلعی بوده و با آهک بری هایی تزئین شده است. از ویژگی های دیگر این اثر، کانال هایی بوده که در آنها جریان بخار آب وجود دارد. این کانال ها زیر کفپوش حمام بوده و کف حمام را زودتر گرم می کنند. قبل از آنکه این حمام به موزه تبدیل شود، قهوه خانه سنتی بود. در حال حاضر هم علاوه بر آنکه افراد بسیاری به تماشای معماری زیبای این حمام می آیند، می توانند از مجسمه هایی که نشان دهنده فرهنگ و تاریخ ایران بوده، بازدید کنند.

این دیدنی از مساحتی برابر با 11 هزار متر مربع، 8 هزار و 660 متر زیر بنا، 120 متر طول و 80 متر عرض برخوردار بوده و توسط معماران توانا و بنام دوران زندیه ساخته شده است. این حمام در غرب مسجد وکیل ساخته شد. سربینه حمام هم یک هشت ضلعی منتظم است که هشت ستون یکپارچه سنگی در وسط سقفی گنبدی قرار گرفته اند. در جنوب گرمخانه خزینه قرار دارد که دو دیگ بزرگ برای گرم کردن آب داشت. در دو طرف محوطه گرمخانه دو شاه نشین و در دو طرف خزینه دو حاکم نشین ساخته شده است. در وسط هر حاکم نشین نیز حوضی از سنگ مرمر دیده می شود. در زیر گنبد نقوش آهک بری زیبایی وجود داشته که داستان های آنها از مذهب، سنت، علایق و رویاهای مردم این دیار سرچشمه می گیرد.

• آدرس: خیابان طالقانی
• هزینه بازدید: 40000 ریال
• مدت زمان بازدید: 1 ساعت
• ساعات بازدید: همه روزه به جز جمعه ها از ساعت 9 صبح الی 19

مسجد جامع عتیق

شاید مسجد و مکان های مذهبی یکی از پر تعدادترین ابنیه تاریخی کشور باشند که بعد از ورود اسلام ساخته شده اند. امروزه، بیشتر این مساجد روایتگر نوع معماری و حال و هوای تاریخی دوره خود هستند. یکی از این مسجدهای به جا مانده از گذشته دور، مسجد جامع عتیق شیراز بوده که اهالی شهر به آن مسجد جمعه یا مسجد آدینه هم می گویند. یکی از دلایل شهرت معماری مسجد عتیق شیراز علاوه بر قدمت، ساختش بر روی عبادتگاهی قدیمی بوده که به آیینی دیگر تعلق داشت و احتمالا آتشگاهی است از دوران دور. حرم شاهچراغ نیز در مجاورتش قرار دارد و یکی از ورودی های متعددش از داخل همین حرم هست.

جالب است بدانید که آخرین مرمتی که روی بخش دار المصحف یا خدایخانه مسجد صورت گرفته، باز می گردد به هفتاد سال پیش که توسط اداره باستان شناسی و به کمک سید آقا بزرگ نسابه خوشنویس، محمد جواد واجد شاعر، عزیز صرافت معمار، سید هاشم کاشی کار و رحیم صمیم حجار صورت گرفت. اولین مرمتی که ثبت شد، به نیمه قرن ششم هجری باز می گردد. در این دوران، اتابکان فارس در زمان ضعف حکومت سلجوقی بر این خطه حکمرانی می کرده اند.

در سال 817 هجری قمری هم بازسازی دیگری بر روی آن صورت گرفت. در این سالها بزرگترین و قدرتمندترین پادشاه تیموریان، شاهرخ گورکانی بر این سرزمین جکومت میکرد. در دوران صفویه نیز به دلیل ارادت پادشاهان صفوی به مکتب تشیع و احترام فوق العاده آنها به اماکن و ابنیه مذهبی، مسجد چندین بار مورد بازسازی و مرمت قرار گرفت؛ در سال 973 هجری قمری و در زمان پادشاهی شاه طهماسب اول صفوی، در سال 1026 هجری قمری و در هنگام حکومت شاه عباس کبیر یا در سال 1092 هجری قمری و در زمان پادشاهی شاه سلیمان صفوی.

عاملی دیگری که باعث افزایش شهرت مسجد جامع عتیق شیراز گشته، گره خودن نام حافظ شیرازی به آن است. اینطور که در اسناد و روایات آمد، حضرت حافظ هر شب جمعه در مسجد به تلاوت قرآن مشغول بود و اینطور که به نظر می رسد، عهدی داشت با خود که هیچگاه شکسته نشد. برخی محققین دلیل حضور هفتگی لسان الغیب را دستوری می دانند که شاه اسحاق اینجو صادر کرد و وی را مسئول دارالمصحف نمود. از آنجایی که حافظ شغلی دیوانی داشته و از این راه امرار معاش می نمود، ملزم به اجرای دستور بوده است. اما چه حافظ به عهد می آمد یا دستور، نفس و حضورش بعد از چندین قرن همچنان در بخش بخش مسجد عتیق حس می شود و قابل درک است. از بخش های این مسجد دیدنی هم میتوان به موارد زیر اشاره داشت:

• دارالمصحف: شاید مشهورترین قسمت مسجد همین دارالمصحف یا خدایخانه باشد که دقیقا در مرکز و در ارتفاع یک متر بالاتر ساخته شد. این بنا را با نام های دروازه زمان، کعبه ثانی و بیت المقدس نیز می شناسند و در گذشته معتقد بودند عصای موسی در خدایخانه دفن شده است؛ اتاقی که در وسط دارالمصحف قرار داشته، 6 متر عرض و 8 متر طول دارد و یکی از ایوان هایش دارای 10 متر عرض و 12 متر طول است. چهار ستون مقرنس کاری شده و حجاری شده سقف ایوان های غربی و شرقی را نگه داشته اند. بر بالای هر کدام از این ستون ها هم قطعه سنگی قرار دارد به شکل محراب که خطوط اسلیمی و گل و بته روی آنها کار شد.
• دیوار ندبه: علامت یک سرو با کاشی های آبی رنگ بر روی یک دیوار در بخش جنوبی نشان دهنده دیوار ندبه است. در روایات گذشتگان چنین آمد که براق، مرکبی که پیامبر را به معراج رسانده است، از این مکان حرکت کرده و پیامبر را به سفر شبانه معراج از مسجد الحرام تا مسجد الاقصی برد.
• طاق مروارید: در قسمت شمالی این جاذبه، طاق بلندی وجود دارد که به طاق مروارید مشهور است. سقف مقرنس و دو گلدسته بسیار زیبا زینت بخش طاق مروارید هستند. مسیر دسترسی به بام و گلدسته ها یک ردیف پلکان بوده و خط نسخ روی کاشی ها که سوره هل اتی را نگاشته، از دیگر زیبایی های داخلی آن هست. در شرق این طاق نماها هم شبستانی وجود دارد به عرض 17 متر و طول 30 متر که البته بخشی از آن دو طبقه است و عرضی 5 و نیم متری دارد. تمام دیوارهای این شبستان دارای کاشی هایی بوده که به آیات، احادیث، خطوط اسلیمی و گل و بته مزین شده اند. این شبستان دارای پنج در مشبک آهنین بوده و محرابی دارد از جنس سنگ.
• در دوازده امام و ضلع غربی: در قسمت شمالی این دیدنی، دری وجود دارد که چهار کتیبه در میان جرزهای دو طرف آن کار شده اند. بر روی این کتیبه های سردر نام دوازده امام حک شده و باعث گردیده تا این سردر مقرنس کاری شده به در دوازده امام شهرت یابد. ورودی ضلع غربی مسجد جامع عتیق در شیراز را می توانیم مهمترین ورودی این مکان بنامیم، چرا که این ورودی از حرم شاهچراغ بوده و رواق هایی دارد با ده دهانه. سردر به کاشی کاری و معرق و یزدی بندی مزین شده و کتیبه ای بر روی کاشی دارد با خطی درشت و به شیوه ثلث که هوش از سر می برد.
• صحن، طاق نمای جنوبی و شبستان: مساحتی بالغ بر 1672 متر مربع با سنگ های مرمرین صحن را تشکیل می دهد. سنگاب های بزرگی که در دالان های ورودی صحن قرار گرفته، محلی بوده اند که پر از آب می شدند برای وضو گرفتن نمازگزاران مسجد عتیق شیراز. در حال حاضر، یکی از این سنگاب ها که قطر داخلی آن در حدود یک متر است، در ورودی موزه پارس قرار دارد و میتوان آیات قرآنی و نقوش اسلامی گرداگردش را مشاهده نمود. طاق نمای بزرگی که در ضلع جنوبی قرار دارد، در سال 1348 هجری شمسی تخریب و دوباره سازی شد. اما شبستان باریکی که در پشت این طاق نما قرار دارد و دارای سقفی آجری است، به زمان شاه طهماسب اول باز می گردد.
• ضلع شرقی و شبستان نوساز و اصلی: طاق بلند و پهنی نیز در این ضلع مسجد عتیق قرار دارد که دارای کاشی کاری های خاص هنر دست مردان ایران زمین است. در شمال آن چهار طاق نمای کوچکتر قرار دارد که دارای ایوان و راه پله است. شبستانی نیز در این محل واقع است که امروزه تبدیل به مخروبه ای بلااستفاده گردیده و در سالهای 1358 تا 1361 هجری شمسی محلی بود برای کتابخانه و کانون فرهنگی مسجد عتیق شیراز. کتیبه های متعددی از سوره هایی چون جمعه و تطهیر بر رواق سه دهنه آن وجود داشته که یکی از آنها به کوچه های بین الحرمین راه دارد. در قرینه شبستان چهل ستون یعنی در بخش غربی، شبستانی بزرگ وجود دارد که مطابق معماری رایج بکار رفته در دیگر بخش ها دارای کتیبه هایی به خط ثلث و نسخ است.
• آدرس: بلوار سیبویه، خیابان حضرتی
• هزینه بازدید: رایگان
• مدت زمان بازدید: 1 ساعت
• ساعات بازدید: 24 ساعته

باغ نارنجستان قوام

در باغ نارنجستان قوام میتوان نمایشگاهی از هنر را یک جا دید و به آن فخر فروخت. انگار سازندگان وقت تصمیم داشته اند تا با نمایش همه آثار فاخر خود تنه به تنه حافظ و سعدی بزنند و در این میانه برای خود حریفی طلبند. آینه کاری، حجاری، معرق کاری، نقاشی سنتی، گچ بری، آجرکاری و منبت کاری هفت هنری است که در این باغ و موزه به کار رفته تا اگر از عطر نارنجستان و هوای بی مثال شیراز مست شدید، باده تسلسل یابد. این اثر در سال 1353 در فهرست آثار ملی ایران جای گرفت و شماره 1073 را به خود اختصاص داد.

خاندان قوام از متنفذین زمان قاجاریه بودند و حکومت آنان بر فارس و اطراف آن چندین قرن قدمت دارد. محله بالا کفت شهر شیراز که محل زندگی قوام ها بود، کم از این آثار دیدنی ندارد و ردپای این خاندان را میتوان بر آنها دید. شاید نقطه تاریک خاندان قوام به خیانتی بازگردد که حاج ابراهیم خان کلانتر، سرسلسله این خاندان در حق لطفعلی خان زند نمود و با باز کردن دروازه های شهر آقا محمد خان را پیروز جنگی نابرابر کرد. البته، این لطف نزد خواجه تاجدار بی اجر و قرب نماند و حکومت فارس شش دانگ در تیول حاج ابراهیم خان کلانتر قرار گرفت و او نیز هر شهر و بخشی را به یکی از اقوام سپرد.

از آنجایی که تاریخ این سرزمین مملو از خیانت و شاه کشی و ریختن خون است، فتحعلی شاه با تحریک اطرافیان از این خائن قدیمی به هراس افتاد و بعد از رسیدن به پادشاهی به حاج ابراهیم خان کلانتر همچون ماری نگریست که در آستینش پرورش می یابد و بدین اندیشید که خائن باز هم خیانت خواهد کرد. پس کمر به قتل حاج ابراهیم خان کلانتر و خاندانش بست و همه را از دم تیغ قجری گذراند. بر حسب اتفاق، فرزند مسلول حاج ابراهیم با نام علی اکبر به دلیل بیماری مورد شقفت قرار گرفت و سرش بر بدن باقی ماند و به لطف کردگار و معجزه روزگار، پس از چندی شفا نیز یافت. در سفری که فتحعلی شاه به شیراز داشت، به ملاقات شاهنشاه رفت و خدمات خان کلانتر را یاد آور شد.

فتحعلی شاه از کرده خود خجل گشت و به جبران مافات به وی لقب قوام الملک داد و علی اکبر خان قوام الملک والی شیراز شد. این چنین خاندان قوام از دل تاریخ زاده گشت و پسر بعد از پدر بر شیراز حکم راندند. پسر قوام المک با نام علی محمد خان قوام الملک دوم شروع به ساخت بنایی عظیم نمود با نام خانه قوام الملک اما عمرش کفاف نداد و چشم از جهان فروبست. محمدرضا خان قوام الملک سوم راه پدر ادامه داد. اما در حالی خانه به پایان رسید که این قوام سوم با والی فارس دچار مشکل شد و از برادر ناصرالدین شاه قاچار چوب و فلکی مبسوط نوش جان کرد و هر از گاهی در شهری به تبعید گذراند. نارنجستان و باغی که در دوره قوام سوم تکمیل شد و به پایان رسید، زمینی داشت به مساحت 3500 متر که ساختمانی با بنای 940 متر در دو قسمت و جنوب و شمالی آن واقع بود.

اندرونی اهالی قوام با کوچه ای فاصله در غرب باغ و موزه نارنجستان قوام شیراز قرار داشت که به خانه زینت الملوک شهره است و همچنان در شهر شیراز باقی. ساختمانی که امروزه با نام باغ نارنجستان قوام شیراز می شناسیم، در حقیقت بخش بیرونی خانه قوام الملک است که از راهی زیرزمینی به اندورونی راه دارد. با توجه به اسناد و وجود کتیبه ای در اتاق آینه کاری به نظر می رسد که شروع بنا به تاریخ 1290 هجری قمری باز می گردد و در سال 1302 هجری قمری به پایان رسیده است.

ابراهیم قوام از بازماندگان خاندان قوام و وارث این نارنجستان بی بدیل پس از انجام پاره ای تغییرات و بازسازی ها این خانه را در سال 1335 در اختیار داشنگاه شیراز قرار داد و سه سال بعد هم از دنیا رفت. اما یادگار ارزشمند او برای شهرام قوام باقی ماند. این قوام جدید هم برای همیشه باغ نارنجستان قوام را به موسسه آسیایی دانشگاه پهلوی شیراز بخشید و به سرپرستی آرتور آبراهام پوپ و کمک های مالی بنیاد فرح و کتابهای اهدایی پوپ، ایران شناس مشهور آمریکایی تبدیل به موزه ای گرانقدر از معماری و هنر ایرانی گشت در میان نارنج و عطر و نشانه های خاندان قوام. هر چند این خانه در اثر آتش سوزی اوایل انقلاب بخش شرقی خود را از دست داد و در زمان جنک با اسکان خانواده های بی خانمان دچار تخریب هایی گردید اما همچنان میتوان از دیدنش لذت برد.

اصل تقارن اساس و پایه طراحی آن است. متاسفانه با گذر روزگار زنجیر خانه و اصطبل این بنای یادگار خاندان قواک از بین رفته و تنها اثراتی از آن باقی است. دری که از جنس چوب ساج هست و منبت زینت بخش آن، در حقیقت ورودی باغ و نارنجستان است که شما را به سمت یک هشتی سرپوشیده راهنمایی می کند. این هشتی با سقفی کاشی کاری و آجرکاری زیبا نوید ورود به یک مجموعه شگفت انگیز را می دهد که معماران وقت هر چه در سر انگشتان خود داشته اند، خرج این بنا کرده اند.

عمارت اصلی باغ نارنجستان قوام ساختمانی است در شمال باغ در دو طبقه با بیست اتاق که منهای بخش شرقی همگی به هم راه دارند. ایوان دو ستونی این عمارت با دو ستون سنگی یک تکه از شگفتی های بی نظیر این نارنجستان شیرازی است. نقاشی و منبت کاری های سقف و سنگ های حجاری شده مزین به سربازان هخامنشی و چوب های رنگ شده با هنر ایرانی تنها گوشه ای از زبردستی و چیرگی هنرمندان شیرازی آن دوران است. ساختمان دیگری که در قسمت شرقی باغ و موزه نارنجستان قوام شیراز قرار دارد و اکنون به تاسیسات ساختمان اختصاص یافته، در قدیم آشپزخانه و محل زندگی خدمه خاندان قوام بوده است. بنای جنوبی نیز با ستونهای چوبی قجری و منبت و معرق و هنرهای ایرانی آراسته شده و تنها با دیدن و لمس میتوان پی به عظمت و هنرش برد.

مکتب خانه و حمام گچینه از دیگر بناهای این جاذبه است که متاسفانه در حال حاضر امکان بازدید از آنها وجود ندارد. حمام گچینه که در سال 1300 هجری شمسی ساخته شده، یکی از پنج حمام مشهور شیراز بوده و قدیمی های شهر آن را به خوبی به یاد دارند. این حمام در کنار حمام ریحان، حمام جامی هاشمی، حمام شکوفه و حمام ایراوانی پنج حمام معروف شهر شیراز بوده است. زیرزمین های خانه قوام نیز به اندازه خود بنا زیبا و دیدنی است و همگی دارای آینه کاری و آجرکاری و اوج هنر معماری و طراحی در تهویه آنها بکار رفت به طوری که دمای هوا در تمام ایام سال در این زیرزمین ها یکسان است بدون استفاده از وسیله ای جهت گرمایش یا سرمایش.

• آدرس: خیابان لطفعلی خان زند، نرسیده به خیابان زینبیه (فلکه غدیر)
• هزینه بازدید: 50000 ریال
• مدت زمان بازدید: 1 ساعت
• ساعات بازدید: همه روزه از ساعت 8 صبح الی 20

ارگ کریم خان

ارگ کریم خان شیراز در مرکز شهر قرار دارد و نشان دهنده تغییرات عظیم در طی زمان و پیروزی های متعدد در برابر دشمنان در دهه 1700 میلادی هست. این دژ مستحکم بعنوان بخشی از بارگاه سلطنتی در سال 1767 مورد استفاده قرار گرفت. از آنجا که ارگ کریم خان هم با هدف نظامی و هم برای اقامت کریم خان ساخته میشد، وی دستور داد تا علاوه بر اینکه این سازه کاربردی باشد، باصفا و زیبا نیز شود. اینها تنها هفت سال پس از این بود که کریم خان به قدرت رسیده و فرماندهی و حکومت بر سلسله خود را در سال 1760 شروع کرد. او کنترل کامل تمام ایران به جز خراسان را در دست داشت اما از پذیرفتن لقب شاه برای خود امتناع میکرد. او متعلق به قبیله کوچکی بود و برخلاف سلاطین پیش از خود رویه ای فروتنانه را در پیش گرفت و برای خود لقب وکیل الرعایا را برگزید.

مساحت آن 4000 متر مربع است. فرمانده ایرانی دستور داد تا قلعه با بهترین مصالحی که از سرتاسر ایران و حتی خارج از ایران خریداری شده، ساخته شود. ارگ که با سبک معماری ایرانی ساخته شده، در خارج دارای 4 دیوار بسیار بلند 12 متری است که با 4 برج آجری دایره ای شکل با ارتفاع 14 متر و با زاویه 90 درجه به هم متصل شده اند. تمام دیوار و برج ها با آجرکاری ایرانی به زیبایی تزئین شده اند. دیوارهای داخلی به نقاشی های زیبایی که شماری از رویدادهای زندگی و فتوحات رهبر فروتن آن دوران را نشان می دادند، مزین شدند. اما مدت کوتاهی پس از مرگ کریم خان، این نقاشی ها را با گچ پوشاندند.

محل زندگی کریم خان دارای شیشه کاری های حیرت انگیزی بر طاق درها و دیوارها بوده و کمی دورتر از ورودی، بازدید کنندگان با نمونه های زیبایی از گچ کاری مواجه می شوند. با وجود آسیب هایی که به بخش اعظم نقاشی های آن وارد شده، هنوز با یک نگاه به باقیمانده نقاشی ها میتوان تحت تاثیر قدرت رهبر آن زمان قرار گرفت و بینش جدیدی نسبت به او پیدا کرد. شاید به خاطر کیفیت فوق العاده مواد اولیه بوده که این آثار هنوز در شرایط عالی باقی مانده اند.

• آدرس: ابتدای خیابان کریم خان زند، نبش میدان شهرداری
• هزینه بازدید: 50000 ریال
• مدت زمان بازدید: 1 ساعت
• ساعات بازدید: همه روزه از ساعت 8 صبح الی 20

بابا کوهی شیراز

آرامگاه بابا کوهی یکی از دیدنی های شیراز بوده که در دامنه کوهی از رشته کوههای شمالی شهر جای گرفت. این اثر به دوره آل بویه متعلق بوده و کوهی هم که آرامگاه در آن دیده می شود، به کوه بابا کوهی مشهور شد. در این کوه دو غار دیده شده که در قدیم یکی از آنها محل زندگی یکی از عارفان بوده و درون دیگری هم اکنون آرامگاه ابو عبدالله محمد بن عبدالله معروف به ابن باکویه جای دارد. شیخ ابو عبدالله بن عبیدالله شیرازی در سال 337 هجری قمری به دنیا آمد و در سال 442 هجری قمری از دنیا رفت. این عالم در جوانی به کسب دانش پرداخت. وی بسیار سفر کرد و سرانجام به شیراز بازگشت. او در بخشی از کوه بابا کوهی به نیایش پرداخت و تنهایی را برگزید. در نهایت هم همان جا به خاک سپرده شد.

دستیابی به این دیدنی 45 دقیقه زمان می برد و چون در ارتفاع قرار گرفته، رسیدن به آن به افرادی که مشکلات تنفسی، قلبی یا زانو دارند، توصیه نمی شود. سنگ قبر بابا کوهی را فرهاد میرزا معتمد الدوله، والی فارس در جای خود قرار داد. کتیبه ای هم در زیر این سنگ قبر دیده شده که روی آن عباراتی وجود دارند و تاریخ 1001 هجری قمری هم ذکر شده است. آرامگاه بابا کوهی در سال 1391 مرمت شد و قرار بود به امامزاده تبدیل شود اما چون با شماره 3285 ثبت ملی شده بود، سازمان میراث فرهنگی اجازه نداد. در نهایت هم در سال 1392 مرمت مجموعه به پایان رسید.

• آدرس: رشته کوههای شمالی شهر شیراز، سمت چپ دروازه قرآن، کوه باباکوهی
• هزینه بازدید: رایگان
• مدت زمان بازدید: 1 ساعت
• ساعات بازدید: 24 ساعته

موزه پارس

موزه پارس موزه ای است واقع در باغ نظر شیراز که در آن اشیایی از دوران پیش و پس از اسلام نگهداری می گردد. این اثر در سال 1315 خورشیدی ایجاد شده و آرامگاه کریم خان زند هم در آن قرار گرفت. موزه پارس در تاریخ 15 آذر 1314 با شماره 244 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. این بنا یک عمارت دیدنی بوده که کریم خان زند در میان باغ نظر شیراز ساخت و در آن روزگار این عمارت باشکوه محل پذیرایی از میهمانان، سفیران خارجی و انجام مراسم رسمی و اعیاد گوناگون بود. نمای بیرونی عمارت کلاه فرنگی به صورت هشت ضلعی است با تزئینات کاشی نگاره های گل و مرغ و در بالای عمارت با اسپرها و لچکی های کاشی کاری شده بنا را مزین کرده اند. این نگاره ها به صورت قرینه در چهار ضلع منظره شکارگاه را نشان می دهند.

چهار آب نما در چهار سوی این جاذبه قرار داشته که آب نمای شمالی در مسیر خیابان زند بوده و تخریب شده است. فضاهای درونی شامل یک بخش مرکزی و چهار شاه نشین جانبی هست. یک آبنمای یکپارچه از سنگ مرمر در کف بخش مرکزی طراوت فضای داخل را موجب شده است. پس از مرگ کریم خان، او را طبق وصیتش در این مکان به خاک سپردند اما آقا محمد خان قاجار در سال 1206 خورشیدی پس از تسخیر شیراز و به دلیل کینه توزی، دستور نبش قبر او را صادر کرد و استخوانهای وی را به کاخ گلستان منتقل نمود.

در زمان رضا شاه استخوانها نبش قبر گردید و به این مکان عودت شد. نقش برجسته هایی از پهلوانان گرزدین وند دوره زندیه و قاجاریه در این محل دیده می شود. همچنین، عمارت خورشید در دوره قاجار به دستور حسین علی میرزا فرمانفرما در این باغ احداث شد. موزه پارس به عنوان قدیمی ترین موزه استان فارس آثار ارزشمندی از اشیای فلزی، سفالی، انواع سکه ها و مهرها و…از هزاره چهارم پیش از میلاد تا دوره معاصر را در خود جای داد. مجموعه 30 جلد قرآن به خط یحیی الجمالی الصوفی که در قرن 8 هجری قمری و در زمان شاه ابواسحاق اینجو و به دستور خاتون نوشته شد همراه با مجموعه ای از نقاشی های آب رنگ لطفعلی صورتگر شیرازی در این موزه قرار دارد.

تابلوی معروف (کریم خان در حال کشیدن قلیان) هم در آنجا دیده می شود. در این تابلو درباریان زند مثل شیخ علی خان، صادق خان و زکی خان نیز به تصویر کشیده شده اند. این تابلو اثر جعفر نقاش دوره زند است. همچنین، آثار لاکی از نقاشان دوره زندیه مثل آقا صادق، میرزا بابا نقاش باشی و جعفر به همراه آثاری از نقاشان معاصر مثل صدرالدین شایسته شیرازی و میر مصور شاگردان (کمال الملک) به چشم می خورد. شمشیر کریم خان زند نیز در این موزه نگهداری می شود. در ضلع غربی محوطه باغ هم سنگ مدور و استوانه ای شکل معروف به لوح تاریخ نگهداری شده که روی این سنگ سه کتیبه با خطوط ثلث نسخ پهلوی و خط نستعلیق مربوط به سه دوره تاریخی سلجوقی، صفوی و قاجاریه حک شده است.

• آدرس: میدان شهدا، خیابان زند
• هزینه بازدید: 40000 ریال
• مدت زمان بازدید: 3 ساعت
• ساعات بازدید: همه روزه از ساعت 8 صبح الی 18

پارک آزادی

پارک آزادی نام یکی از قدیمی ترین بوستان های کلانشهر شیراز است که در سال 1345 و در زمینی به وسعت بیش از 21 هکتار در شمال شهر ساخته شد. این دیدنی بزرگترین مرکز بوستان پس از بوستان مادر و باغ جنت شناخته می شود. این بوستان دارای امکاناتی چون تالار اجتماعات، مجتمع فرهنگی مذهبی، نمازخانه، خانه فرهنگ، تالار نمایش، شهربازی، غرفه های خوراکی، لانه پرندگان، دریاچه مصنوعی و آب نماهایی زیبا هست.

وسایل بازی آن شامل ترن هوایی، چرخ و فلک و...بوده که در سال 1399 همه وسایل بازی به دلایل نامعلوم جمع آوری شد. همچنین، این پارک دارای دریاچه مصنوعی با قابلیت قایقرانی بوده که به دلیل تعمیرات و ساخت آب نمای بزرگ در دسترس نیست.

• آدرس: جنب میدان آزادی (فلکه گاز)
• هزینه بازدید: رایگان
• مدت زمان بازدید: 2 ساعت
• ساعات بازدید: 24 ساعته