کوه دماوند، نماد سپید رنگ وطن | بلندترین کوه ایران

بار اول نامش را کنار عکس کوچکی در کتاب های فارسی و جغرافیای مدرسه دیدیم، عکسی باشکوه که قله ای پوشیده از برف را نشان می داد. شاعر نامی درباره اش سروده بود " ای دیو سپید پای در بند / ای گنبد گیتی ای دماوند " و ما آن را حفظ کردیم، خیلی راحت، با غرور می خواندیم از قله ای که آرش کمانگیر تیر خود را از بلندای آن پرتاپ کرد تا مرز بین ایران و توران را مشخص کند، کوهی که فریدون، ضحاک را در آن به بند کشید. امکان ندارد که ایرانی باشیم و با شنیدن نام قله دماوند، تمام تصاویر و فیلم هایی که از آن دیده ایم را به خاطر نیاوریم. البته این از دور تماشا کردنش، از داخل کتاب، تلویزیون، اینترنت و یا خیلی قشنگ تر از دشت پر لاله آن، برای افراد شجاع بسیاری متفاوت بوده. آن ها قله دماوند را از دور دیدند، در برابر شکوه آن سرخم کردند و کوله بر دوش با پرچم ایران، راهی لمس کردنِ برف روی قله اش شدند. قله دماوند برایمان عزیز است، میراثی ملی است و بلندترین قله آتشفشانی آسیا. در ادامه اما برایتان از کوه دماوند و قله سپیدش بیشتر خواهیم گفت، از افسانه هایی که درباره اش گفته اند، از جغرافیای آن، آبشارها، پوشش گیاهی و جانوری اش. بنابراین با همگردی همراه باشید، در صعودی مجازی به قله باشکوه دماوند، بلندترین کوه ایران ....

کوله بر دوش می گذاریم و پای در ره ...

راهی استان مازندران میشویم، راهی شهرستان آمل و بخش لاریجان در آن. ارتفاعش را بطور دقیق 5671 اعلام کردند، پنج هزار متری که سایه بر سر شهرهای آمل و دماوند انداخته. اطرافش را نیز رودخانه های تینه، هراز، لار، دیوآسیاب و پنج او گرفته. در زمستان دمای هوایش را بطور میانگین 60- و در تابستان 2- تخمین زدند. باد نیز اگر وزیدن بگیرد سرعتش به 150 کیلومتر در ساعت نیز می رسد.

مسیرهای اصلی برای صعود به دماوند

برای رسیدن به قله دماوند نیز، مسیرهای مختلفی وجود دارند که شناخته شده ترین آن ها، این جبهه ها هستند :

1) جبهه شمالی : مسیر صعود این جبهه از میان یخچال های سیوله (سمت راست) و دوبی سل (سمت چپ) صورت می گیرد.
2) جبهه شمال شرقی : مسیر شمال شرقی به نسبت مسیرهای دیگر طولانی تر است.
3) جبهه غربی : مسیر غربی از پارکینگ آغاز می شود.
4) جبهه جنوبی : از سمت جنوب شرقی کوه پلور، رینه، گوسفندسرا و بارگاه سوم در این مسیر قرار می گیرند. رایج ترین و پرترددترین مسیر صعود به دماوند نیز، همین مسیر جنوبی است.

 البته در بین راه نیز پناهگاهای به نام های مسجد صاحب الزمان (گوسفندسرا)، جانپناه بارگاه سوم (قدیم)، پناهگاه بارگاه سوم (جدید)، پناهگاه سیمرغ، جانپناه تخت فریدون و دو جانپناه فلزی نیز، وجود دارد.

قله دماوند و هرآنچه که درباره آن نمیدانید ...

یک نام و هزار داستان، یک نام و غرور یک ملت، قله دماوند را می توان این چنین خواند، کوهی که آرش کمانگیر از بلندای آن، سرنوشت ایران را رقم زد، فریدون ضحاک را در آن به بند کشید و کیومرث بزرگ در آن زیسته. اما این قله باشکوه و اساطیری، درواقع کوهی آتشفشانی ست خفته که 38500 سال پیش آخرین جوش و خروش خود را داشته و از نگاه زمین شناسی جوان! اولین کوهنوردانی که موفق به صعود از دماوند شدند به ترتیب، " ابودلف خزرجی، قزوینی، مسعودی، ابن فقیه و نیز ناصر خسرو بوده اند. کوه دماوند در سی ام تیرماه سال 1387 به عنوان نخستین اثر طبیعی ایران در قالب میراث طبیعی ایران در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد. دماوند، این بلندترین کوه ایران، حتی روز ملی نیز دارد، شب سیزدهم آبان ماه که مصادف است با تیرگان در مازندران و در شهر رینه برگزار میشود. " برف چال " نیز یکی از رسوم کهنه ایست که بین مردم " روستای اسک " رایج است و طبق آن، مردان در  اواسط اردیبهشت، برای جمع آوری برف های باقی مانده از زمستان راهی دامنه های کوه می شوند تا آن را در گودالی ریخته و برای تابستان، آب کافی به صورت ذخیره داشته باشند.

طبیعت دماوند

کوه دماوند، از بلندترین کوه ایران، دارای یخچال های طبیعی مانند یخچال سیوله، دره یخار، دوبی سل،عروسکها، خورتاب سر، یخچال شمال غربی و یخچال غربی است. آبشاری هم دارد به بلندای 7 متر که در تمام طول سال یخ زده است و از این نظر در جهان منحصر به فرد. علاوه بر این، آبشار یخی  ، با قرار داشتن در ارتفاع 5100 متری، مرتفع ترین آبشار در خاورمیانه نیز می باشد.

پوشش گیاهی دماوند

 از نگاه پوشش گیاهی نیز، در ارتفاعات مختلف کوه دماوند گیاهانی متنوع مانند کلاه میرحسن دماوندی، کزل دماوندی، بومادران دماوندی، پیرگیاه دماوندی، ریش قوش دماوندی، فراموشم مکن دماوندی، زنگوله ای دماوندی، کاج آلپ، اسپرس کوهی نیمه کروی، گون، یاسمن صخره ای، ازمکی کوهسری، پیربهار دنایی، شبدر شاه بلوطی، ترشک کوهسری، نسترن وحشی، قفقازی، رُز گردآلود، گل بی مرگ طلایی، پنجه برگ نقره گون، آزاد بری، پنجه برگ همدانی و ... وجود دارد که هر کدام در ارتفاعی خاص دیده می شوند. دامنه کوه در ارتفاع 2000 تا 3500 متری نیز، پوشیده از شقایق است، شقایقی که با نام " شقایق لار و رینه " در کتاب های معتبر گیاه شناسی جهان به ثبت رسیده و در جهان شناخته شده است. 

پوشش جانوری دماوند

دماوند به علت موقعیت جغرافیایی خاصی که دارد، میزبان گونه های جانوری مختلفی مثل جانوران شکارچی چهارپا، گیاه خوار، پرندگان و دیگر جانوران شده. شغال، روباه، گرگ، خرس و سگ در دامنه ای دماوند و تا ارتفاع 4000 متری دیده می شوند. کل و بز، گراز، خرگوش، کبک، بلدرچین و قوچ نیز در دشت ها زندگی می کنند. آسمان دماوند نیز مهمان پرندگانی مانند عقاب طلایی، جغد و خفاش شده.

 دماوندِ این روزها ...

دماوند، بلندترین کوه ایران، جوان است و تازه ابتدای راه، اما عواملی مانند معدن کاوی های خودخواهانه، جاده کشی های حساب نشده، چرای بیش از حد دام ها، ساخت و سازهای بی قانون، حضور یافتن گردشگرانی که آموزش کافی برای محافظت از طبیعت ندیده اند و مثل همیشه زباله، باعث شده تا تن سپید این کوه باشکوه خسته و زخمی شود. باشد که انسان خودخواه نباشد و بیشتر مراقب دماوند، این زیستگاه با ارزش گیاهی و جانوری باشد.