دیدنی های جنگل حرای قشم، طلای سبز خلیج فارس را بشناسید!

قشم بزرگترین جزیره خلیج فارس است که در تنگه هرمز واقع شده و به دلیل زیبایی های طبیعی و بازارهای متنوع و فراوانی که دارد، به یکی از مقاصد گردشگری پرطرفدار تبدیل شده است. از جاذبه های طبیعی این جزیره می توان به سواحل نیلگون خلیج فارس اشاره کرد که دورتادور قشم را فراگرفته و تصاویری زیبا و دیدنی ایجاد کرده است. علاوه بر آن جنگل های همیشه سبز حرا بخشی دیگر از جاذبه های شگفت انگیز این ناحیه محسوب می شوند. دیدنی های جنگل حرای قشم در کل دنیا کم نظیر بوده و مانند آن فقط در چند نقطه دیگر جهان دیده می شود. در این بخش قصد داریم در مورد تنوع زیستی جنگل حرای قشم صحبت کرده و اطلاعاتی را درباره دسترسی به جنگل حرای قشم در اختیار شما قرار دهیم.

جنگل حرای قشم، طبیعتی بی نظیر در جهان

جنگل های حرا، جنگل های بی نظیری هستند که تنها در چند نقطه جهان دیده می شوند. این جنگل ها پوشیده از درختانی هستند که در آب های شور رشد کرده و زندگی می کنند. از این رو جز یکی از جاذبه های کمیاب طبیعت معرفی شده و یکی از عجایب هفت گانه جزیره قشم را تشکیل داده اند. از این رو افراد زیادی از سراسر جهان برای تماشای این منطقه و قایق سواری در میان دیدنی های جنگل حرای قشم به قشم سفر می کنند. تجربه منحصر به فردی که مشابه آن را در کمتر نقطه ای از این دنیا می توان داشت. از چهارهزار میلیارد هکتار جنگلی که در بخش های مختلف دنیا دیده می شود، تنها 15 میلیون هکتار آن را جنگل های حرا تشکیل داده اند. از این رو این جنگل ها در دنیا بسیار کمیاب بوده و طبیعتی منحصر به فرد به شمار می آیند. این درختان در نواحی گرمسیری اطراف اقیانوس هند، آرام، اطلس و همچنین نواحی گرمسیری آمریکا، استرالیا، مکزیک و جنوب شرقی آفریقا، زلاندنو و آسیای شرقی زندگی می کنند. از 15 میلیون هکتار جنگل های حرای دنیا، 22000 هکتار از آن در ایران قرار دارند که در نقاط جنوبی کشورمان و در استان های هرمزگان، بوشهر و سیستان و بلوچستان پراکنده شده اند. این جنگل ها در 8 منطقه حفاظت شده قرار داشته و مهمترین بخش آن ها در کناره های شمالی و غربی جزیره قشم و جنگل نای بند استان بوشهر واقع شده اند. جنگل های استان هرمزگان 7500 هکتار می باشند که 2400 هکتار آن در قشم دیده می شوند. جنگل های قشم به صورت نواری با عرض 50 متر تا 500 متر از بندر لافت تا روستای طبل کشیده شده و 150 کیلومتر را در بر می گیرند. در این محدوده جزایر کوچک و بزرگی در آب دیده می شوند که بر روی آن ها نیز درختان شگفت انگیز حرا رشد کرده اند. از جمله این جزایر می توان به جزایر زمرد، نگین و مروارید اشاره کرد که نسبت به جزایر دیگر وسعت بیشتری دارند. زیباترین بخش این جنگل ها در یک محدوده مثلثی شکل بین بندر لافت، منطقه گازی گورزین و روستای کوران قرار دارند و بهترین نوع آن ها نیز در 60 کیلومتری قشم و در میان بندر پل و بندر خمیر دیده می شوند. درختان این منطقه بلندتر بوده و تعداد آن ها نیز بیشتر می باشد، از این رو جنگل های انبوه تری را در تنوع زیستی جنگل حرای قشم تشکیل داده اند.

حرا به چه معناست؟

براساس باوری که در میان بومیان این منطقه رواج دارد، در گذشته به دلیل اینکه درختان این منطقه هرس می شدند به آن جنگل هرس می گفتند. کلمه هرس به تدریج تبدیل به حرا شده و این جنگل ها نیز به جنگل های حرا معروف شدند.

درختان چگونه در آب شور زندگی می کنند؟

تابحال جنگل ها را به صورت تعدادی درخت دیده اید که در خاک ریشه داشته و وجود آب در آن منطقه باعث سرسبزی و رشد آن ها شده است. با توجه به اینکه آب شور برای گیاهان محیطی نامناسب محسوب می شود، ممکن است تصور جنگل در میان آب شور دریا برایتان شبیه به یک معجزه به نظر برسد. البته که همین طور است! اما چطور این درختان در آب های شور زندگی می کنند؟ نکته ای که باعث می شود این درختان بتوانند در آب های شور دوام آورده و زندگی کنند، این است که درختان حرا آب شور دریا را برای خودشان شیرین می کنند. در واقع در آن ها یک تصفیه کننده طبیعی وجود دارد که آب دریا را جذب و نمک آن را دفع می کند. نکته جالب در مورد دیدنی های جنگل حرای قشم این است که آن ها در تمامی فصل های سال برگ دارند و سرسبزی خود را در زمان دسترسی به جنگل حرای قشم حفظ می کنند.

امکانات گردشگری

با توجه به این که این جنگل ها برای محیط زیست بسیار با اهمیت هستند و همچنین به دلیل قرارگیری آن ها در میان آب، امکانات گردشگری محدودی در زمان دسترسی به جنگل حرای قشم وجود دارد. شما می توانید در اسکله هایی که امکان قایق سواری را برای گردشگران فراهم می آورند، از امکاناتی مانند سرویس بهداشتی، سوپرمارکت و اقامتگاه برخوردار بوده و همچنین به چند فروشگاه صنایع دستی و سوغاتی دسترسی داشته باشید.

اقامت در منطقه

یکی از مهمترین مواردی که قبل از اقدام به سفر در نظر می گیریم، تهیه یک مکان مناسب برای اقامت و استراحت می باشد. در سفر خود به دیدنی های جنگل حرای قشم نیز نگران نباشید. در اطراف تنوع زیستی جنگل حرای قشم اقامتگاه هایی وجود دارند که می توانید برای یک شب رزرو کرده و استراحت کنید. این اقامتگاه ها شامل هتل ها، خانه ها یا سوییت ها می باشند که می توانید با توجه به شرایط خود یکی از آن ها را انتخاب نمایید. همچنین اگر آب و هوا مناسب بود، این امکان را دارید که کمپ بزنید، از طبیعت زیبا لذت ببرید و شب را در زیر آسمان پر از ستاره بگذرانید.

بهترین فصل برای سفر به این منطقه

با توجه به این که جزیره قشم در بخش جنوبی کشورمان قرار دارد، جز شهرهای گرمسیری محسوب می شود بنابراین بهترین زمان برای دسترسی به جنگل حرای قشم، از ماه آبان تا اردیبهشت می باشد. دراین ماه ها آب و هوا بسیار ملایم است اما از خرداد گرما شروع شده و در سه ماه تابستان به اوج خود می رسد. شاید سفر به قشم در تابستان چندان عاقلانه نباشد اما زیباترین جشنواره های این منطقه با نام جشن نوروز صیاد در اواخر تیر در بین دیدنی های جنگل حرای قشم برگزار می شود. از اواخر مهر هوا کم کم رو به خنکی رفته و با شروع ماه آبان سفر به این منطقه آغاز می شود و این روند تا پایان زمستان ادامه دارد. با شروع فصل پاییز، مهاجرت پرندگان به این جنگل ها آغاز شده و تا اوایل بهار قشم پناهگاه امنی برای آنان در تنوع زیستی جنگل حرای قشم می باشد.

سفر به جنگل های حرا

لوازم ضروری: برای سفر به این جزیره و تماشای جنگل های زیبای آن، باید وسایل مورد نیاز را به همراه خود داشته باشید تا دچار مشکل و سختی در زمان دسترسی به جنگل حرای قشم نشوید. این لوازم عبارتند از: آب آشامیدنی، دفترچه بیمه، عینک آفتابی، کلاه آفتابگیر، داروهای عمومی، تلفن همراه، کرم ضد آفتاب، کارت شناسایی و پول نقد.

راه دسترسی: برای بازدید از جنگل های شگفت انگیز حرا، ابتدا باید به جزیره قشم بروید. در بخش های از این جزیره قایق هایی برای گردش در جنگل وجود دارد. اسکله سهیلی، بندر لافت، روستای طبل تعدادی از این نقاط هستند.

هزینه بازدید: قایق هایی که برای بازدید از جنگل کرایه می کنید، هزینه های متفاوتی دارند اما به طور متوسط می توان گفت هزینه کرایه هر قایق بین 50000 تا 70000 تومان می باشد که بر تعداد مسافران تقسیم می شود. در هر قایق 6 تا 7 نفر سوار می شوند. اگر نمی خواهید منتظر مسافران دیگر و پر شدن قایق بمانید، می توانید آن را به صورت دربست در دیدنی های جنگل حرای قشم کرایه کرده و هزینه کامل آن را بپردازید.

فعالیت ها و تفریحات

همان طور که در بالا اشاره شد، درختان حرا یکی منحصر بفردترین جاذبه های طبیعی در دنیا می باشند. این جنگل ها با جنگل هایی که تاکنون دیده اید، فرق دارند و قطعا تماشای تنوع زیستی جنگل حرای قشم برای شما بسیار جذاب خواهد بود. در ادامه با فعالیت هایی که در این جنگل می توانید انجام دهید، آشنا می شوید.

1- تماشای مناظر زیبای حرا

محدوده این جنگل ها از درختان حرا و چندل پوشیده شده است. این درختان با آب و هوای گرمسیری و استوایی سازگاری داشته و می توانند در آب های شور دریاها زندگی کنند از این رو جز گیاهان استثنایی محسوب می شوند. ظاهر این درختان در دیدنی های جنگل حرای قشم نیز با درختان دیگری که تاکنون دیده اید کمی متفاوت است. تماشای این درختان در میان آب ها یکی از بی نظیرترین مناظری است که می توانید در طول زندگی خود مشاهده کنید. نکته جالب در این جنگل ها چهره متفاوت آن در طول شبانه روز است. با توجه به اینکه آب این مناطق از یک تا یک نیم متر بیشتر نیست، در هنگام جزر درختان طوری دیده می شوند که انگار در خشکی ریشه دارند. همین درختان در هنگام مد در آب شناور شده و چهره تازه ای به خود می گیرند. تا جایی که گاهی به مدت 6 تا 7 ساعت در آب فرو رفته و تنها سرشاخه های آن ها از آب بیرون است. جالب است بدانید جزر و مد آب باعث افزایش رشد این درختان می شوند. به این صورت که در زمان جزر ریشه درختان از آب بیرون بوده و اکسیژن مورد نیاز خود را در تنوع زیستی جنگل حرای قشم دریافت می کند.

2- قایق سواری در میان درختان

یکی از زیباترین قایق سواری های زندگی خود را می توانید در دیدنی های جنگل حرای قشم تجربه نمایید. شما در ابتدا سوار بر قایق شده و بر روی آب های فیروزه ای آرام آرام پیش می روید. تا این جای کار شبیه به تمام قایق سواری هایی است که می توانید بر روی آب های دیگر نیز داشته باشید اما ماجرا از جایی شروع می شود که شما وارد محدوده جنگل می شوید و درختان حرا از دو طرف شما را احاطه می کنند. قایق سواری در زیر شاخ و برگ سبز رنگ این درختان تصاویری بی نظیر و به یادماندنی را در مقابل چشمان شما قرار می دهد.

4- پرنده نگری در حرا

اگر در فصل های سرد سال به حرا سفر کنید، می توانید پرندگان مهاجر بسیار را ببینید که این جنگل ها را به عنوان زیستگاه خود انتخاب کرده اند. مرغ ماهیخوار، حواصیل، لک لک، مرغ سقا، مرغابی و مرغ دریایی از جمله پرندگان آبزی و کنار آبزی هستند که می توانید در دیدنی های جنگل حرای قشم مشاهده کنید.

4- عکاسی

اگر به عکاسی علاقمندید، یک دوربین عکاسی خوب در سفر خود به همراه داشته باشید. ثبت تصاویر و مناظر بی نظیری که در زمان دسترسی به جنگل حرای قشم می بینید، قطعا یکی از بهترین و زیباترین عکس هایی خواهد بود که تا به امروز گرفته اید. در هر لحظه از سفرتان تصاویری متفاوت و خاص را شاهد خواهید بود که می توانید آن ها به عنوان یک خاطره خوب و به یادماندنی ثبت نمایید.

پوشش گیاهی حرا

پوشش گیاهی جنگل های حرا متفاوت بوده و هر کدام از آن ها متناسب با جنس خاک، دمای هوا، شوری دریا و جریان های ملایم دریایی می باشند. شرایط اقلیمی، شکل زمین در ساحل، دامنه جزر و مد و جریان آب نیز در این پوشش بسیار تاثیرگذار است و ممکن است باعث شود تا یک جنگل گونه های گیاهی متفاوتی داشته باشد. جنگل های حرای قشم برخلاف اغلب جنگل های مانگروی دنیا دارای دو نوع گونه گیاهی در بین تنوع زیستی جنگل حرای قشم هستند که در ادامه آن ها را به شما معرفی می کنیم.

1- درختان حرا

حرا، درختانی از جامعه گیاهی مانگرو ها هستند. مانگرو در واقع معرف یک اکوسیستم در مناطق استوایی است که گونه های مختلفی از جانوران و گیاهان را شامل می شود. گونه مانگرویی، گیاهانی یک پله یا دو پله هستند که به صورت درخت یا درختچه رشد کرده و شاخه های فرعی زیادی را تولید می کنند. این درختان شاخه و برگ های ضخیمی دارند و در نواحی گرمسیری زندگی می کنند. شکل خاص ریشه آن ها باعث می شود تا مانگروها بتوانند در مقابل شوری خاک و نوسان های دما مقاومت داشته باشند. درختان حرا از تیره گیاهان شاه پسند بوده و توانایی زندگی در آب های شور دریا را دارند. ارتفاع این درختان 3 متر می باشد و در برخی مواقع به 6 متر نیز می رسد. برگ های حرا شکلی شبیه به بیضی دارند و دارای قاعده ای باریک هستند. در واقع می توان گفت برگ هایی دوکی شکلی هستند که 5 تا 5.7 سانتی متر طول دارند. رنگ برگ این درختان سبز و براق بوده و پشت برگ ها نیز سفید یا خاکستری در تنوع زیستی جنگل حرای قشم است. این درخت دارای گل و میوه نیز می باشد. گل های حرا بسیار ریز و کوچک بوده و 4 گلبرگ دارند. هر گلبرگ این گل فقط چند میلی متر طول داشته و عطری شیرین و خنک دارد. گل های طلایی رنگ حرا در اواخر تیر و اواسط مرداد دیده شده و یک غذای بسیار عالی برای پرندگان و زنبورهای عسل محسوب می شوند. میوه این درختان که در زبان محلی به آن ها خرک یا کنگ گفته می شود، بادامی شکل بوده و به یک خامه باریک ختم می شوند. رنگ این میوه ها در ابتدا سبز می باشد، سپس زرد و در نهایت به رنگ سیاه در می آید. میوه این درختان تابستان ها بر روی شاخه های حرا دیده می شوند و پس از جوانه زدن به داخل آب می افتند. میوه های داخل آب پس از مدتی در خاک های ساحلی ریشه دوانده، رشد می کنند و درختی دیگر را تشکیل می دهند. این میوه ها در هرجایی از جنگل که دارای آب باشد، رشد می کنند. از این رو تولید مثل این گیاه بسیار شگفت انگیز و خاص در زمان دسترسی به جنگل حرای قشم می باشد. ریشه ها مهمترین بخش این گیاهان هستند که باعث زندگی آن ها در آب های شور می شوند. این ریشه ها کوتاه، کم عمق و نامنظم بوده و زمان جزر به خوبی دیده می شوند. ریشه های فرعی، باریک، عمودی و اسفنجی شکل بوده و به سمت بالا منشعب می شوند و تا 30 سانتی متر بالاتر از سطح زمین قرار می گیرند. همین ریشه های هوایی هستند که به تدریج دور درخت را می پوشانند و امکان زندگی باتلاقی را برای آن ها به وجود می آورند. این ریشه ها شوری دریا را کم می کنند تا امکان تغذیه برای درخت فراهم شود. شاید برایتان جالب باشد که بدانید در هنگام مد که آب دریا کل ریشه ها را در برمی گیرد، آن ها چگونه اکسیژن دریافت می کنند. این کار توسط پنوماتوفر انجام می شود. پنوماتوفرها دارای عدسک هایی هستند که با باز و بسته شدن خود اجازه ی ورود اکسیژن را به درون ریشه در دیدنی های جنگل حرای قشم می دهند. نام علمی این درخت، Avicennia Marina است که گفته می شود از نام حکیم و فیلسوف بزرگ ایرانی، ابوعلی سینا گرفته شده است. این نام را لینه، زیست شناس معروف بر این درخت نهاد. این درخت در بخش ها و استان های مختلف نام های متفاوتی دارد. حرا در بلوچستان به تمر، در بوشهر گرم و در برخی نقاط دیگر به تول معروف است. در بندرعباس به آن حرا گفته شده و به عربی نیز شوری و شوره نامیده می شود. از لحاظ علمی این درختان مربوط به 30 تا 40 میلیون سال پیش و دوره های ائوسن و الیگوسن می باشند. داستان های بسیاری در مورد این درخت در تنوع زیستی جنگل حرای قشم وجود دارد که برخی از آن ها از سال های دور برجای مانده است. برخی از افراد این درخت را یک معجزه می دانند و اعتقاد دارند این گیاه از اشک چشم آدم روییده است. برخی دیگر آن را یک سوغاتی از هندوستان می دانند که به ایران آورده شده و در نزدیکی بندر لافت قشم کاشته شده است. بر اساس عقیده ای دیگر این درخت برای رهایی از آسیب های انسانی به آب شور و بستر گلی سواحل پناه برده است.

2- درخت چندل

در میان درختان حرا، درختان دیگری با نام چندل نیز در این ناحیه دیده می شوند. درخت چندل مانند حرا گرمسیری بوده و ارتفاعی بین 10 تا 15 متر دارد. چندل ها دارای رشد متوسطی هستند. ریشه های آن ها از تنه اصلی درخت یا از شاخه های بزرگ و قطور آن ها جدا شده و به صورت کمانی در زمین فرو می رود. برگ های چندل به صورت بیضی شکل بوده و چرمی و نوک دار هستند. طول آن ها 12 سانتی متر و عرض آن ها 6 سانتی متر می باشد. این درختان در فصل زمستان گل می دهند و میوه هایشان در فصل بهار می رسد. گل های چندل سفید یا زرد بوده و به صورت خوشه ای، باریک و بلند هستند. میوه چندل به شکل بیضی یا گلابی است و رنگ آن قهوه ای می باشد. این میوه ها در تنوع زیستی جنگل حرای قشم خوردنی هستند.

کاربرد و فواید درختان حرا

درختان حرا فواید زیادی دارند و برای ساکنین این مناطق بسیار مهم می باشند. بومی های این منطقه از درختان حرا برای تامین خوراک دام ها و تولید مواردی چون عسل، چوب، ذغال، خمیر کاغذ، ابریشم مصنوعی، الکل، شکر استفاده می کنند. این درختان در صنایع کبریت سازی کاربرد داشته و مصرف پزشکی نیز دارند. همچنین از آن ها برای درمان بیماری های پوستی شایع در هرمزگان استفاده می شود. میوه و برگ این درختان خواص دارویی دارد و از شیره درون آوندهای آن ها برای درمان خشکی پوست استفاده می شود. از تانن موجود در درخت حرا برای تولید جوهر مازو استفاده شده و در چسب تخته و خمیر چوب نیز کابرد دارد. پوست درخت حرا بر باسیل هانزن که باعث بیماری جذام می گردد، تاثیر دارد. ریشه های حرا مانند یک سد طبیعی عمل کرده و باعث جلوگیری از فرسایش و ویرانی تاسیسات ساحلی توسط امواج و طوفان های دریایی می گردد.

ساخت دهل از تنه درختان حرا

این درختان عمر طولانی دارند و بسیار محکم هستند. از این رو زمانی که هنوز تکنولوژی برای خالی کردن داخل چوب وجود نداشت، از تنه این درختان برای ساخت دهل استفاده می شد. برای این کار، بومی ها دو سر چوب تنه های درخت را برش زده و آن را می بستند. اولین دهل در زمان دسترسی به جنگل حرای قشم با استفاده از تنه همین درختان ساخته شد.

تهیه ذغال از درختان حرا

از دیگر کاربردهای درختان حرا، تهیه ذغال از چوب آن ها می باشد. با توجه به این که چوب این درختان دود سیاه تولید نمی کند و به دلیل جذب آب نمک و چربی یک گزینه مناسب برای تهیه ذغال می باشد. در گذشته این چوب ها به قطر فرستاده می شد اما امروزه دیگر این تجارت انجام نمی شود.

عسل حرا

یکی از مرغوب ترین انواع عسل، عسل حرا ست که خواص زیادی دارد. یکی از مفیدترین خواص این عسل استفاده از آن به عنوان ماسک صورت می باشد. عسل حرا برای مردم قشم حدود 350000 تومان هزینه دارد و اماراتی ها بابت هر کیلوی آن 700 هزار تومان می پردازند.

لاغری با گل و لای حرا

یکی از راه های لاغری در سال های گذشته، استفاده از گل و لای جنگل های حرا بود. مردم گل و لای را به بدن خود می مالیدند و به مدت 30 دقیقه در آب های آن شنا می کردند. آن ها معتقد بودند گل و لای این جنگل به دلیل داشتن آهک و نمک در تناسب اندام تاثیر دارد.

ویژگی های آب در جنگل های حرا

آب های این جنگل از نظر مواد غذایی و خواص شیمیایی و فیزیکی دارای بالاترین کیفیت هستند. از این رو آبزیان در دوران تخم ریزی به این جنگل ها آمده و نوزادان خود را در اینجا پرورش می دهند. مهمترین موردی که در کیفیت این آب ها نقش دارد، جزر و مد می باشد که با جابه جایی و انتقال آب دریا باعث کاهش شوری می شود. این جابجایی آب خصوصا در مناطقی که میزان تبخیر بسیار بالاست، از بالارفتن شوری آب جلوگیری می کند. علاوه بر این ریشه این درختان باعث جذب نمک دریا و املاح مضر آب شده و کمک بسیاری به بالابردن کیفیت آب برای زندگی آبزیان می کند.

چه جاندارانی در حرا زندگی می کنند؟

شرایط اکولوژی مساعد جنگل های حرا باعث شده تا این منطقه یک زیستگاه مناسب برای انواع آبزیان، پرندگان و جانداران دیگر باشد. از جمله پرندگانی که این منطقه را برای زندگی خود انتخاب کرده اند می توان لک لک، مرغ ماهیخوار، مرغ سقا، مرغ دریایی، مرغابی، حواصیل بزرگ، حواصیل هندی، اگرت بزرگ، اگرت ساحلی، کفچه نوک تیز، سلیم خاکستری، گیلانشاه، کاکائی را نام برد.

گران ترین شاهین دنیا: یکی از معروف ترین شاهین های دنیا، شاهین سینه خیاری آفریقایی است که در جنگل های حرا زندگی می کند. دلیل آمدن شاهین سینه خیاری به جنگل های حرا، تعداد زیاد موش خرماهایی است که در این منطقه زندگی می کنند. این نوع شاهین در امارات به قیمت 62 میلیون تومان خرید و فروش می شود.

خرچنگ گیتارزن: از دیگر حیواناتی که در این منطقه زندگی می کند، خرچنگ گیتارزن است. این خرچنگ به دلیل شکل بدنش در بین مردم قشم به این نام معروف شده است. خرچنگ گیتارزن دارای یک دست بلند و یک دست کوتاه بوده که شکلی شبیه به گیتار به آن داده است.

مرغ باران: گونه های مختلفی از پرندگان اروپایی آسیایی در مسیر مهاجرت خود به آفریقا، جنگل های حرا را برای استراحت خود انتخاب می کنند. این پرندگان از گونه ماهیخواران بوده و حدود 43 نوع دارند. یکی از انواع آن ها مرغ باران یا آبچلیک می باشد. جنگل های حرا منطقه مناسبی برای تغذیه این نوع پرندگان است.

ماهی خوار دریایی سفید: این نوع جنگل ها به دلیل بستر مرطوبی که دارند، مکانی مناسب برای پرورش مرغ های ماهیخوار محسوب می شوند. یکی از انواع این مرغ ها، مرغ ماهی خوار دریایی سفید می باشد.

گل خورک: گل خورک نوعی سخت پوست دوزیست است که در میان درختان این جنگل زندگی می کند. این جانور با سوراخ کردن بستر لجن زار باعث تهویه خاک و اکسیژن سازی شده و کمک بسیاری به رشد درختان این منطقه می کند. با توجه به اینکه پرندگانی مانند اگرت ها، حواصیل ها و مخصوصا حواصیل هندی علاقه بسیاری به گل خورک ها دارند، این منطقه را مکانی ایده آل برای زندگی خود می دانند.

ماهیان: گونه های زیادی از ماهیان خلیج فارس در این جنگل ها زندگی می کنند که از میان آن ها می توان به حلوا سفید، شورت، سنگسر، بیاه، شانک، عروس ناخدا و ماهی های تیره ساردین اشاره کرد. این ماهی ها معمولا در فصول گرم سال به اینجا می آیند.

لاک پشت ها: ریشه و برگ درختان حرا غذای مورد علاقه لاک پشت ها بوده و تاثیر بسیاری بر روی توانایی باروری و مقاومت آن ها دارد. از این رو انواع مختلفی از این لاک پشت ها مانند لاک پشت های سرخ، سبز، پشت چرمی و عقابی در این منطقه زندگی می کنند.

مارهای دریایی: مارهای دریایی نیز از جمله جانورانی هستند که جنگل های حرا را برای زندگی خود ترجیح می دهند. پنج نوع مار دریایی در این ناحیه دیده شده اند.

سخت پوست: خرچنگ ویولن زن و دراز چنگ شناور و صورتی از جمله سخت پوستانی هستند که این مکان را برای زندگی خود انتخاب کرده اند.

دلفین ها: گردشگران این منطقه می توانند نمونه هایی از دلفین های خلیج فارس را در جنگل های حرا مشاهده نمایند. این دلفین ها در زمان هایی خاص در آبراهه های اصلی این منطقه به جست و خیز می پردازند.

میگو: نرم تنان خوراکی مانند میگو از دیگر جانورانی هستند که در این منطقه و دسترسی به جنگل حرای قشم زندگی می کنند.

ثبت ملی مجموعه جنگل های حرا

مجموعه جنگل های حرا همان طور که در بالا اشاره شد، شامل جنگل های حوالی جزیره قشم، بندرپل، جزیره هرمز و بندر خمیر در استان هرمزگان می شوند. این جنگل ها از 25 شهریور 1361 تحت حفاظت سازمان محیط زیست قرار گرفتند. منطقه تحت حفاظت این سازمان با نام منطقه حفاظت شده حرا و تالاب بین المللی خورخوران شناخته می شوند. همچنین مجموعه حرای شمال غربی قشم نیز برای محیط زیست دارای اهمیت بوده و با 3 عنوان منطقه حفاظت شده ملی، ذخیره گاه زیست کره و تالاب بین المللی شناخته می شود. با توجه به اهمیت بالای این جنگل ها در سال 1351 کنوانسیون محیط زیست ایران این جنگل ها را به عنوان یک منطقه حفاظت شده تصویب کرد. این تصویب به تایید سازمان جهانی حفاظت محیط زیست (U.N.E.P) رسید و پس از آن مسئولیت مراقبت از این منطقه به عهده سازمان محیط زیست منطقه ای شرق (U.N.D.P) قرار گرفت.

ثبت در سازمان جهانی یونسکو

80 درصد آبزیان خلیج فارس دوره تخم ریزی خود را در جنگل های وسیع و انبوه حرا واقع در جزیره قشم می گذرانند. از این رو جنگل حرای قشم یکی از 11 ذخیره گاه زیست کره دنیا محسوب می شود. ذخیره گاه زیست کره به مناطق بین المللی طبیعی-زیستی حفاظت شده، گفته می شود که به عنوان سایت های مطالعاتی در اختیار دانشمندان قرار می گیرد. یونسکو این مناطق را تحت پوشش دفتر شورای هماهنگی بین المللی برنامه انسان و کره مسکون (MAB) قرار می دهد. از زمان اجرای این طرح در دهه 1960 میلادی تا کنون 553 ذخیره گاه زیست کره در 107 کشور جهان به ثبت رسیده است. جنگل های منحصر بفرد حرا یکی از این 553 ذخیره گاه زیست کره است که در تاریخ 17 ژانویه سال 1977 میلادی در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسید.

ارزش بالای جنگل های حرا و حفاظت از آن ها

همان طور که عنوان شد، جنگل های حرا از لحاظ اقتصادی، اجتماعی و اکولوژیکی ارزش زیادی داشته و منبع درآمدی برای اهالی منطقه محسوب می شوند. این جنگل ها میراث تاریخی طبیعی ایران بوده و بخشی از مهمترین جاذبه های گردشگری جنوب کشور به شمار می آیند. تاثیرات زیست محیطی، ذخایر بیوسفری و ژنتیکی جنگل های حرا را نیز نمی توان نادیده گرفت. با این تفاسیر این جنگل ها باید تحت حفاظت شدیدی قرار گرفته و از آسیب دیدن و نابودی آن ها جلوگیری شود اما متاسفانه توسعه ناپایدار و اجرای پروژه های عمرانی بدون نظارت های زیست محیطی باعث شده تا این جنگل ها روزبه روز به نابودی نزدیکتر شوند. بهره برداری بیش از اندازه از گنج طبیعی این منطقه نیز در این تخریب بی تاثیر نیست. در این راستا مسئولین و اهالی منطقه باید کوشش بیشتری به خرج داده و این اثر تاریخی و طبیعی را برای نسل های آینده حفظ نمایند. یکی از مواردی که می توان رعایت کرد، استفاده از قایق های پارویی به جای قایق های تندرو است. سروصدای این قایق ها و برهم زدن سکوت منطقه می تواند خطرات بسیاری برای جانداران در زمان دسترسی به جنگل حرای قشم داشته باشد.

نکته هایی که باید در بازدید از این جنگل ها رعایت شود

با توجه به ارزش بالای این جنگل ها، رعایت برخی از نکات در هنگام بازدید از آن ها ضروری است. با رعایت این موارد می توانید به حفاظت این گنج با ارزش طبیعی کمک زیادی کرده و از آسیب به آن جلوگیری کنید. این نکات عبارتند از:

-سلاح های گرم برای شکار به همراه نداشته باشید.

-حشرات و پروانه های این منطقه نقش مهمی در گرده افشانی دارند. از این رو از صید آن ها به وسیله تورهای مخصوص خودداری نمایید.

-از قطع کردن شاخ و برگ درختان و آسیب رساندن به آن ها با کارهایی از قبیل روشن کردن آتش خودداری نمایید.

-در هنگام بازدید از جنگل، سکوت و آرامش منطقه را حفظ کنید.

-به مسائل بهداشتی و حفظ محیط زیست منطقه توجه داشته باشید.

-از تخریب آشیانه پرندگان و موش ها خودداری نمایید.

-تخم پرندگان را برندارید.

-از وارد شدن به مسیرهای ناشناخته خودداری کرده و قایقران ها را تحت فشار نگذارید.

-به توصیه های راهنمای سفر گوش کنید.