بررسی طرح بزرگترین پارک جنگلی خاورمیانه در چالوس

ایسنا/ براساس آخرین اخبار بدست رسیده، بررسی طرح بزرگترین پارک جنگلی خاورمیانه در چالوس صورت پذیرفت.

چندی پیش شهرداری چالوس از انعقاد قرارداد ایجاد بزرگترین پارک جنگلی خاورمیانه در جنگلهای جنوب این شهر خبر داد. تا قبل از این خبر، شهرستان نور استان مازندران با 3600 هکتار عنوان بزرگترین پارک جنگلی کشور و خاورمیانه را یدک می کشید. اکنون اما بحث بر سر مساحتی بیش از 5700 هکتار است؛ اقدامی تامل برانگیز از سوی شهرداری یک شهر شمالی و سازمان منابع طبیعی که گمانه زنی ها مبنی بر سوءاستفاده از این پهنه عظیم را به اذهان متبادر می کند. واقعیت ماجرا چیست؟

19 آذر بود که خبری در رابطه با ایجاد یک پارک یا تفرجگاه جنگلی به مساحت تقریبی 6000 هکتار معادل 6 میلیون مترمربع از مناطق جنگلی شهرستان چالوس با تیتر «بزرگترین پارک جنگلی خاورمیانه» سرخط خبرها قرار گرفت.

در خبرها آمده بود که به همت مدیریت شهری چالوس و اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران نوشهر قرارداد بزرگترین پارک جنگی و ظرفیت گردشگری به مساحت تقریبی 6 هزار هکتار در میان جنگلهای «ورگاویچ» چالوس منعقد شد.

مسعود یعقوبی، شهردار چالوس در نشست خبری گفته بود که این پارک جنگلی در جنگلهای منطقه «ورگاویج»، «خانیکان» و «پلهم کوتی» احداث می شود و ساخت مجتمع های تفریحی اقامتی، کلبه ها، آلاچیق، شهربازی، محوطه ورزش جوانان و کودکان، اسکیت، تنیس، والیبال و غیره در این طرح اجرا خواهد شد.

محل این پارک در سه کیلومتری ضلع جنوبی شهر چالوس از بخش مرکزی این شهرستان واقع شده و شامل مناطق جنگلی است که حدود سه هکتار آن را سایت زباله شهرستان چالوس در بر می گیرد؛ بخش قابل توجهی از آن نیز در زمره جنگلهای بکر هیرکانی بوده که از موقعیتهایی ممتاز نظیر آبشارها، چشمه های متعدد و چشم اندازهای زیبا برخوردار است.

کارشناسان و مجریان طرح هدف اصلی از اجرای این تفرجگاه جنگلی را توسعه صنعت گردشگری و بسترساز و کانون توجه سرمایه گذاران در این حوزه معرفی می کنند؛ شهردار چالوس حتی معتقد است که احداث پارک موجب خواهد شد که این شهر، گل گردشگری شهرهای شمالی شده و این منطقه ویژه و فوق العاده می تواند علاوه بر خدمات دهی به گردشگران داخلی، به عنوان مرکز و مقصد بین المللی گردشگری نیز تبدیل شود.

لازم به یادآوری است که طرح هایی اینچنین منطبق با ماده 147 قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه کشور (1394 ـ 1390) بوده که به منظور توانمندسازی ساختار مدیریت منابع طبیعی و آبخیزداری کشور در دستور کار قرار گرفته است.

بند «الف» این ماده سازمان منابع طبیعی را مکلف کرده تا ارزش اقتصادی (کارکردهای بازاری و غیربازاری) منابع طبیعی، هزینه ها و منافع اجتماعی طرح ها و پروژه های عمرانی، توسعه ای را در مطالعات امکان سنجی طرح ها و پروژه ها ملاک عمل قرار دهد.

همچنین در بند «ج» ماده 147 آمده است: وزارت جهاد کشاورزی (سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور) موظف است ظرف مدت یک سال اول برنامه بدون رعایت تشریفات مناقصه، مدیریت، احداث، نگهداری، توسعه و بهره برداری پارکهای جنگلی و مراتع قابل درختکاری، نهالستان های متروکه و اراضی واقع در کاربری های سبز و کمربند سبز شهرها را در محدوده و حریم شهرها با حفظ مالکیت دولت و کاربری، طبق طرح مورد توافق شهرداری و سازمان مذکور بدون دریافت حقوق مالکانه به شهرداری مربوطه به منظور توسعه فضای سبز و استفاده بهینه واگذار نماید.

تا اینجا و روی کاغذ، ایجاد پارک جنگلی چالوس موسوم به بزرگترین پارک خاورمیانه طرحی خوب و قابل اعتنا به نظر می آید اما برخی بر این پندارند که ماجرا و نیت اصلی، قطع درختان جنگل در لوای یک طرح جذاب گردشگری است که می تواند زمینه ساز نابودی بخش عظیمی از جنگلهای هیرکانی مناطق غربی مازندران شود.

مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران نوشهر آشکارا چنین گمانه هایی را مردود خوانده و تصریح می کند: مجریان اجازه قطع حتی یک درخت را ندارند، بدیهی است ضمن نظارت و کنترل در اجرای طرح در صورت اهمال از طرف مجری در انجام تعهدات براساس قرارداد نسبت به فسخ قرارداد اقدام خواهد شد و بنابراین امکان تخطی از قانون وجود ندارد.

مهرداد خزایی پول ضمن معرفی طرح گفت: طی قراردادی 15 ساله میان شهرداری چالوس و سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، سطحی معادل 5758 هکتار از اراضی جنگلی منطقه «ورگاویج» چالوس به منظور ایجاد پارک تفریحی و گردشگری اختصاص یافته است.

خزایی پول پیرامون بررسی طرح بزرگترین پارک جنگلی خاورمیانه در چالوس افزود: در راستای مدیریت بهینه بهره وری بهینه از ظرفیت گردشگری عرصه مذکور، نسبت به تهیه کتابچه طرح اقدام شد و پس از بررسی در کمیته فنی اداره کل و معاونت امور جنگل سازمان جنگل ها، طرح پارک جنگلی به مدت 15 سال با 4 اولویت حفاظت، آموزش و ترویج، احیا و غنی سازی و نیز بهره وری بهینه از ظرفیت گردشگری به تصویب رسید.

این مقام مسئول تاکید کرد: با اشاره به اولویت های ذکر شده و براساس کتابچه طرح مصوب و تکالیف ماده 3 قانون حفاظت و بهره برداری جنگل و مطابق با جز «الف» بند 2 ماده 79 قانون محاسبات عمومی کشور ضمن اخذ مجوز از معاونت امور جنگل سازمان جنگل ها، پیرو درخواست شهرداری چالوس با اخد تضامین لازم و تعهد محضری جهت ضمانت حسن انجام تعهدات با شهرداری چالوس قرارداد 15 ساله منعقد گردید.

وی با تشریح اولویت های طرح خاطرنشان کرد: بیش از 90 درصد سطح عرصه به عنوان ذخیره گاه و زون حفاظتی بوده که مجری طرح با بکارگیری قرقبان متعهد به حفاظت از عرصه های جنگلی مذکور است. همچنین با توجه به ظرفیت عرصه های جنگلی مورد نظر فرصت بسیار مناسبی برای آموزش و ترویج در ابعاد مختلف مهیا شده که مجری طرح متعهد به اقدام در این زمینه است.

مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران نوشهر اضافه کرد: کلیه سطوحی که دچار تخریب گردیده است از جمله سطح وسیعی به مساحت تقریبی 3 هکتار که محل دپوی زباله در سنوات گذشته بوده از تعهدات مجری طرح جهت احیا و بازسازی با گونه های بومی است. همچنین مقرر شده تا مناطقی از محدوده در نظر گرفته شده که خالی از درخت هستند توسط مجری طرح زیر زراعت چوب رفته و نهالکاری شود.

خزایی پول با اشاره به ظرفیت گردشگری بالای منطقه چالوس تصریح کرد: کمتر از 10 درصد سطح عرصه به زون تفرج گسترده و متمرکز اختصاص داده شده است؛ مضاف بر اینکه بخشی از این منطقه در حال حاضر پارک و تفرجگاه است.

وی با تاکید بر اینکه کتابچه این طرح بیش از 500 صفحه بوده و تمامی جزئیات طرح حتی جانمایی تجهیزات در آن به دقت سنجیده شده، یادآور شد: این طرح همانند پارک جنگلی سیسنگان نوشهر به این دلیل به شهرداری واگذار شده تا عموم مردم بتوانند از آن بهره مند شوند.

مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران نوشهر در پایان خاطرنشان کرد: براساس کتابچه طرح خروج و پاکسازی زباله از زون تفرجی پارک تا سال پنجم از تعهدات مجری بوده که تنها با همکاری شهرداری امکانپذیر است که با این اقدام حدود 1500 هکتار از سطح عرصه جنگلی پارک بازسازی و احیا شده و اکوسیستم جنگل به حالت پایداری و تعادل می رسد.

اما شماری از کارشناسان و صاحب نظران نبود سازمان ناظر و منسجم و متمرکز بر تصمیم گیری ها، نبود هماهنگی و همگرایی میان دستگاه های اجرایی متولی، سطح پایین فرهنگ طبیعت گردی، کمبود اعتبار، اجرایی نشدن طرح آمایش سرزمینی، غیر حرفه ای و نااهل بودن برخی از مجریان، فقدان انسجام لازم در نظام برنامه ریزی گردشگری و خاصه اکوتوریسم را از جمله چالش های پیش روی اجرای طرح های واگذاری پارکهای جنگلی برشمردند.

این کارشناسان مشارکت نکردن جوامع محلی و سرمایه گذاری در تصمیم گیری های مربوط به طرح و برنامه ریزی پارکهای جنگلی، سطوح نازل آموزش عمومی و ضعف رسانه ها در تبلیغ مربوط به اهمیت گردشگری در طبیعت و چگونگی رعایت مسائل زیست محیطی توسط گردشگران، عدم پایبندی مجریان به تعهدات در اجرای درست طرح، تغییر مدیریت شهری، تصور نادرست شهرداری ها به بهانه افزایش سرانه فضای سبز پس از در اختیار گرفتن پارکهای جنگلی را از دیگر چالشهای این بخش اعلام می کنند.

مضاف بر همه آنچه در گزارش آمده، مرور پیشینه خصوصی سازی و واگذاری اموال دولتی به بخش خصوصی را نیز میتوان مورد ارزیابی قرار داد؛ اینکه غالب این واگذاری ها رضایت بخش و موفق نبوده و نتوانسته همسان حوزه دولتی مثمرثمر باشد.

در پایان شایان ذکر است که توجه به مفهوم توسعه پایدار که جنبه های مختلفی را در بر می گیرد نیز حیاتی است؛ در این شکل از توسعه وجوه اقتصادی، فرهنگی، زیست محیطی و اجتماعی با هم و به طور کامل در تعامل هستند؛ به عبارت دیگر برای برنامه ریزی در طبیعت هم موضوع پایدار فرهنگی، زیست محیطی، نیازهای اجتماعی و همچنین اقتصادی بودن طرح باید در نظر گرفته شود.