حال معبد آناهیتا خوب نیست

ایرنا/ براساس آخرین خبرهای بدست رسیده و گزارش های منتشر گشته، حال معبد آناهیتا خوب نیست.

استان کرمانشاه امروز میراث دار اثری است که حفظ و نگهداری از این اثر با ارزش تاریخی و فرهنگی، حفظ و صیانت از داشته ای است که اگر از دست برود دیگر مجالی برای بدست آوردن و تکرار آن نیست.

احیای این شاهکار معماری سنگی ایران به عنوان ثروت و هویت تاریخی، وظیفه خطیر ارگان های دولتی و حتی سرمایه گذاران بخش خصوصی است که هر یک سهم بزرگی در حفظ تاریخ و معماری غنی این مرز و بوم دارند.

بنای معبد آناهیتا در مرکز شهر کنگاور در استان کرمانشاه و در امتداد جاده ارتباطی شرق به غرب (خراسان بزرگ) در دوره تاریخی ساخته شده و با توجه به نوع سازه و ستونهای با شکوه آن جلوه ای از عظمت و شاهکاری به یادگار مانده از معماری سنگی دوران تاریخی ایران است.

این بنای سنگی در سال 1347 به عنوان یکی از پنج پروژه بزرگ ملی ایران در کنار بناهای همچون تخت جمشید، جرجان، هفت تپه و بیشاپور توسط باستان شناسان و پژوهشگران ایرانی مورد کاوش و ساماندهی قرار گرفت.

معبدآناهیتا تا قبل از کاوش های باستان شناختی به صورت یک قصبه (شهرک) تمامی سطح عرصه و حریم آن با منازل مسکونی توسط مردمان محلی پوشیده و مدفون شده بود. با شروع کاوش های باستان شناسی اقدام به تملک و خریداری منازل و مغازه های ساخته شده بر روی عرصه آن در دستور کار هیات باستان شناسی قرار می گیرد و بنا بر اسناد و مدارک موجود بیش از 250 واحد مسکونی، تجاری و زمین های کشاورزی واقع در محیط پیرامونی مجموعه تملک و خریداری می شود.

مدیر پایگاه ملی معبد آناهیتا به توصیف این اثر فاخر ایران باستان پرداخت و اظهار کرد: براساس منابع مکتوب نخستین بار "ایزودورخارکسی" جغرافیانویس یونانی در سال 37 میلادی با عبور از جاده ارتباطی شرق به غرب (خراسان بزرگ) از بنای کنگاور بازدید و درکتاب "ایستگاه های پارتی" بیان می کند که بنای کنگاور به الهه آرتمیس تعلق دارد. پس از آن و با سقوط امپراطوری ساسانی مورخین ایرانی و عرب از این بنا تحت عنوان کاخ خسرو، قصر شیرین و کاخ شیرین نام برده اند.

به گفته «مرتضی گراوند»؛ کاوش ها و فعالیت های باستان شناسی در این بنای تاریخی از سال 1347 خورشیدی به سرپرستی سیف الله کامبخش فرد شروع و پس از آن هیات های دیگر ایرانی در این بنا در راستای شناخت و کارکرد این اثر به فعالیت های پژوهشی و باستان شناختی پرداختند.

این دانش آموخته دکتری باستان شناسی دانشگاه تهران در ادامه با بیان اینکه نتایج حاصل از فعالیتهای پژوهشی و باستان شناختی در بنای معبد آناهیتا نشان می دهد که این بنا بر روی یک بستر صخره ای و به صورت مصطبه ای با استفاده از سنگ های لاشه ای و پاکتراش که دارای ابعاد و اندازه های متفاوتی هستند، ساخته شده، افزود: به بیانی صریح تر این بنا را میتوان بزرگترین تک بنای یکپارچه ساخته شده از سنگ در ایران نام برد.

وی در ادامه به ابعاد مختلف معبد آناهیتا اشاره کرد و افزود: ابعاد و اندازه سکوی نخست این بنا 210 در 220 متر مربع است که ضخامت دیوار آن 18/5 متر است و بر سطح آن ردیفی از ستون های قطور به ارتفاع 3/54 متر و قطر 1/45 متر (پایه، ساقه و سرستون) قرار گرفته است.

گراوند پیرامون اینکه حال معبد آناهیتا خوب نیست، گفت: سبک و نظام ستون سازی این بنای تاریخی یکی از ویژگی های هنر معماری ایران دوران تاریخی است که نمونه مشابهی در جغرافیایی سیاسی و فرهنگی ایران ندارد.

او ادامه داد: علاوه بر ستون های قطور که در امتداد دیوارها از آنها استفاده شده است در محل تلاقی دیوارها از نیم ستون هایی با پایه های قلبی شکل استفاده شده که به لحاظ معماری این موضوع نیز بسیار حائز اهمیت است.

مدیر پایگاه ملی معبد آناهیتا در ادامه بیان داشت: در ضلع جنوبی بنای تاریخی کنگاور پلکان های دو طرفه ای ساخته شده است که به لحاظ ویژگی ساختاری کاملا با نمونه های تخت جمشید قابل مقایسه هستند و امکان دسترسی به سکوی دوم بنا از طریق این پلکان ها مسیر می شود.

گراوند با بیان اینکه در مرکز این اثر سکوی دیگری با ابعاد 94 در 94 متر و به ضخامت 9/35 متر ساخته شده، افزود: در ساخت این سکو از سنگ های لاشه ای با سطح مسطح استفاده شده و سطح آنها نیز با لایه ای از اندود گچ پوشیده که در وضع موجود در برخی قسمت های اثر و داغ آن قابل رویت است.

این باستان شناس در خصوص علائم و نشانه های موجود در سکوهای اول و دوم گفت: سطوح سنگ های بکار رفته در این بخش از بنا و همچنین سنگ های لاشه ای بکار رفته در سکوی نخست دارای علائم و نشانه هایی هستند که به لحاظ شکلی و فرم با یکدیگر متفاوت هستند. بنا بر نظر کاوشگران سنگ های دارای علائم بکار رفته در بنای مورد بحث نذوراتی است که از سوی مردم برای ساخت بنا به این مکان اهدا شده است.

گراوند در ادامه با بیان اینکه مطالعات باستان شناسی نشان می دهد که در بلندترین نقطه بنای کنگاور و به بیانی دیگر در منتهی الیه گوشه شمال غربی سکوی دوم یک ساختار معماری احتمالا چلیپایی شکل وجود داشته، تصریح کرد: بخشی از ساختار طی کاوش های باستان شناختی از زیر انباشت های فروریخته پدیدار شده است.

وی پیرامون اینکه حال معبد آناهیتا خوب نیست، افزود: با سقوط امپراطوری ساسانی بنای تاریخی کنگاور توسط حکومت های محلی در دوره اسلامی نیز مورد استفاده قرار گرفت. وجود بقایایی از یک برج دوره سلجوقی و حمامی از این دوره بر روی سکوی دوم و همچنین وجود سفالینه هایی از دوره ایلخانی، صفویه تا دوره قاجار گواهی بر استفاده از این مکان در دوره اسلامی است.

گراوند در ادامه از اولویت و برنامه ریزی برای جذب گردشگر در سالهای آینده خبر داد و گفت: این محوطه تاریخی قابلیت این را دارد که سالانه 150 هزار گردشگر از آن بازدید داشته باشند.

وی اضافه کرد: در حال حاضر سالانه فقط حدود 20 هزار نفر از این مجموعه تاریخی بازدید می کنند.

مدیر پایگاه ملی معبد آناهیتا با تاکید براینکه برخی اقدامات می تواند به جذب گردشگران به این مجموعه کمک کند، گفت: یکی از این برنامه ها راه اندازی موزه باستان شناسی معبد است که بخشی از تجهیزات آن را خریداری کرده ایم، اما برای تکمیل آن به اعتبار نیاز داریم.

وی ادامه داد: یکی دیگر از اقدامات ضروری برای معبد آناهیتا، انجام کاوش های باستان شناسی است، لذا پیشنهاد اولیه ما اختصاص حدود یک میلیارد و 500 میلیون تومان برای فصل اول بود که متاسفانه این اعتبار امسال تامین نشد.

گراوند به اقدامات انجام شده برای ساماندهی سنگهای دپو شده در ضلع جنوبی و انتقال آنها به ضلغ جنوب شرقی هم اشاره کرد و گفت: زمانی که واحدهای مسکونی روی عرصه تملک و تخریب شدند، تعداد زیادی سنگ که در آن سالها روی زمین ریخته شده بود را به شکل دپو شده در ضلع جنوبی رها کرده بودند که آنها را به محل اصلی خود در ضلع جنوب شرقی بازگرداندیم.

وی نصب دوربین های مدار بسته، پیجینگ، احداث حدود پنج هزار متر مربع پارکینگ، ایجاد زیرساخت وایفای و...را از دیگر اقدامات انجام شده خواند و افزود: ایجاد گیت و انتقال محل بلیط فروشی معبد به ضلع جنوب غربی از دیگر اقداماتی است که انجام خواهیم داد.