کشف بقایای یک بنای یادمانی مهم مربوط به دوره اشکانی در محوطه ویرانشهر

ایرنا/ براساس آخرین خبرهای واصله، کشف بقایای یک بنای یادمانی مهم مربوط به دوره اشکانی در محوطه ویرانشهر صورت پذیرفت.

محوطه باستانی ویرانشهر در غرب شهر تیتکانلو، شهرستان فاروج استان خراسان شمالی یکی از مهمترین محوطه های تاریخی استان خراسان شمالی است که از سال 1398 مورد بررسی و کاوش باستان شناسی قرار گرفته است. پنجمین فصل کاوش های باستان شناسی این منطقه که از تیر 1402 آغاز شد، یک حصار چهارگوش به طول و عرض 350 متر است که در گوشه شمالی آن ارگ یا حاکم نشین واقع شده است.

کاوش ها و بررسی های فصل های گذشته نشان داد که حصار این محوطه به برج هایی با پلان راست گوشه مجهز بوده و در میانه ضلع شمال غربی، دروازه اصلی قرار داشته است. تمرکز کاوش های باستان شناسی در تپه ای که در ناحیه جنوبی محوطه قرار داشت، منجر به کشف بقایای یک مجموعه معماری شد که با دیوارهای خشتی به ضخامت 3 متر بنا شده بود.

ادامه کاوش ها در تپه جنوبی نشان داد که در این محل عمارت باشکوهی استوار بوده که از یک ایوان عریض در شرق، یک تالار مربع شکل در غرب و اتاق های جانبی در شمال و جنوب تشکیل می یافته است. همچنین در فضای ایوان و تالار اصلی راهرویی به پهنای سه متر وجود داشته است.

پلان و ساختار بنای نویافته در محوطه ویرانشهر یادآور مجموعه های معماری مربوط به حوزه فرهنگی یونانی باختری در شمال افغانستان است که در دوره اشکانی به نواحی مختلف آسیای مرکزی، فلات ایران و بین النهرین سرایت کرده و به گونه مرسومی از معماری معابد و خانه های اشرافی بدل گردید. براساس عناصر معماری شاخص و قطعه سفال های شناسایی شده، عمارت مکشوفه در محوطه ویرانشهر در حدود قرن دوم پیش از میلاد ساخته شده و از آن تا اواسط دوره ساسانی استفاده می شده است.

آنچه عمارت شناسایی شده در ویرانشهر را از نمونه های مشابه متمایز میسازد، سلامت نسبی این بناست. استحکام دیوارهای ساختمان ویرانشهر سبب شده در اغلب نقاط بیش از 4 متر از ارتفاع بنا حفظ شود. شواهد بدست آمده نشان می دهد که بسیاری از فضاها توسط طاق پوشش می یافته و دیوارها با لایه ای از گچ اندود میشده است.

بنای یادمانی ویرانشهر از معدود بناهایی از این نوع است که در مرزهای فعلی ایران شناسایی شده و ادامه کاوش و تبدیل این بنا به یک سایت موزه می تواند امکان مناسبی را برای شناخت بیشتر پیشینه تاریخی منطقه و توسعه صنعت گردشگری فراهم کند.

میثم لباف خانیکی، دانشیار گروه باستان شناسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران درباره اصطلاح «بنای یادمانی» توضیح داد: این اصطلاح یک اصطلاح مرسوم در باستان شناسی است و به بناهای باشکوهی که توسط حکومت وقت ساخته شده، نماد قدرت بوده و کاربرد سمبلیک و نمادین داشته است، اطلاق می شود.