افشای اسرار میز سنگها نیازمند اختصاص اعتبار مالی برای حفاری ها و کاوشهای علمی است

ایرنا/ براساس خبرهای منتشر شده، افشای اسرار میز سنگها نیازمند اختصاص اعتبار مالی برای حفاری ها و کاوشهای علمی است.

میزسنگ یا دلمن با تلفظ انگلیسی Dolmen گونه ای از سنگ افراشته های دوران باستانی است که به شکل تخته سنگ و به عنوان سقف و بدون استفاده از ملات، روی چند قطعه سنگ دیگر گذاشته شده اند و علاوه بر ایران در بسیاری از کشورهای اروپا از جمله فرانسه و انگلستان نیز مشاهده می شوند و گویا بازمانده گورهای دسته جمعی یا انفرادی هستند.

دولمن ها یا گورهای میزسنگی در مناطقی از شمال ایران از جمله نواحی مشگین شهر، نمین، آستارا و تالش نیز مشاهده می شوند و بنا بر منابع معتبر کتابخانه ای، در کاوش های باستان شناسی ژاک دمورگان و هیات باستان شناسان آلمانی کشف و شناسایی شده اند و اصطلاح دولمن در این نواحی با فتحه میم یعنی دولمن تلفظ می شود.

مطالعات ژاک و هنری دمورگان 2 برادر باستان شناس فرانسوی در سالهای 1888 تا 1890 در تالش، لنکران و نمین به کشف منطقه ای از میزسنگ ها منتج شده و به عقیده ژاک دمورگان، سنگ افراشت های نوع میز سنگ قفقاز و کوبان و نمین و مشگین شهر مستقل از میزسنگ های اروپا هستند.

شهرستانهای نمین و مشگین شهر در استان اردبیل از جمله مناطقی هستند که تعدد دولمن ها در آنها بچشم می آید و به گفته یحیی عسگری نمین، پژوهشگر تاریخ و موضوعات اجتماعی، دولمن های نمین اغلب در تلاقی دو رودخانه موسوم به "چایقوشان" دیده می شوند و متاسفانه طی ادوار مختلف بر اثر تملک اراضی از سوی اشخاص، خانه سازی ها و جابجایی ها دچار تخریب شده اند.

وی تاریخ میزسنگ های نمین را مربوط به عصر برنج و قبل از میلاد دانست و گفت: میزسنگ ها آرامگاه های انفرادی و گروهی بوده اند و احتمال دارد از آنها به عنوان سکونتگاه های موقت نیز استفاده میشده و نقش و خطی روی آن سنگ ها مشاهده نمی شود.

این پژوهشگر درباره معمای جابجایی سنگ های بزرگ با وجود نبود بالابر و ماشین آلات در گذشته تصریح کرد: به نظر می رسد ابتدا سنگ ها را به شکل ایستاده در چاله قرار داده و اطراف آنها را با خاک پر می کرده اند و سپس قطعه سنگی به عنوان سقف را از روی خاک ها کشیده و بر فراز سنگ های ایستاده میگذاشته اند و در نهایت خاک اطراف سنگ های پایه و ستون را بر می داشته اند تا ساختمان دولمن ها دیده شود.

عسگری نمین با اشاره به وسایل سفالی که از برخی دولمن ها در حفاری ها بدست آمده اظهار کرد: در قدیم عقیده بر این بوده که مردگان بعد از مدتی زنده خواهند شد و حیات جسمانی خود را دوباره تجربه خواهند کرد بنابراین نیاز به ظروف سفالی و وسایلی همچون خنجر و گردنبند خواهند داشت و از این رو این قبیل وسایل را در کنار اجساد دفن کرده اند.

رئیس گروه باستان شناسی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اردبیل دولمن ها یا سنگ افراشته ها را از مکانهایی دانست که به شدت به حفاری ها و کاوش های علمی و باستان شناسی نیاز دارند و گفت: اغلب اعتبارات با اولویت مرمت و نگهداری اماکن تاریخی اختصاص می یابد و باید برای کاوش های علمی در محوطه دولمن ها اعتبار ویژه اختصاص یابد.

روح الله محمدی سنگ افراشته ها را در واقع قبور گذشتگان توصیف کرد و گفت: سنگ هایی که امروزه بر بالای مدفن افراد به صورت ایستاده گذاشته می شود، در واقع باقیمانده و نشانه ای از دولمن ها و سنگ مزارهای گذشته است.

او قدمت میزسنگ ها یا دولمن ها را مربوط به دوره تاریخی مفرغ و آهن و در حدود هزاره دوم قبل از میلاد اعلام کرد و گفت: تعداد ظروف سفالی و ابزارهایی که از برخی دولمن ها بدست آمده، به انفرادی یا جمعی بودن قبر یا طبقه اجتماعی متوفی بستگی دارد و هر چه جایگاه اجتماعی متوفی بالاتر بوده، ابزار بیشتری در کنار جسد قرار می داده اند.

به گفته وی، عقیده به جهان بعد از مرگ در همه ادیان و حتی در دوران نوسنگی نیز وجود داشته است و معتقد به جهانی زیرزمینی بوده اند که بعد از مرگ وارد آن می شوند و دولمن ها را براساس همین اعتقاد ساخته اند و البته در خصوص دولمن های کشورهای اروپایی گمانه زنی هایی مبنی بر استفاده در نجوم و علم تقویم یا برای مفاهیم آئینی و دینی وجود دارد اما دولمن های مشگین شهر و نمین قبر هستند.

این باستان شناس تعدد سنگ افراشته های قبور منطقه باستانی شهر یئری مشگین شهر را متناسب با تعداد کشته ها دانست و گفت: سنگ مزارهای شهر یئری به حاکمان و بزرگانی تعلق دارد که در جنگ ها افراد متعددی را کشته و پیروزی به دست آورده اند و بر حسب تعداد کشته ها، در مزار آنها سنگ قرار داده اند اما دولمن های شهرستان نمین از چهار تا پنج قطعه سنگ تشکیل شده اند؛ البته تعداد سنگ ها اهمیت چندانی ندارند بلکه تعداد مدفن ها و قبرها مهم هستند.

رئیس گروه باستان شناسی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اردبیل گفت: در کشورهای اروپایی به دولمن ها یا سایر آثار باستانی به چشم گنج یا محل درآمد و پول نگاه نمی کنند بلکه به منزله محل تاریخی به آن می نگرند اما حفاری های غیرمجاز در ایران نشان می دهد افرادی با انگیزه و طمع دستیابی به گنج و ثروت به این کارهای غیرقانونی دست می زنند.

محمدی تاکید کرد منطقه باستانی گنجینه نیست و تصور برداشت گنج از محوطه های تاریخی و باستانی باید اصلاح شود و متاسفانه انتشار خبرها و گزارش ها برای معرفی مناطق باستانی نیز گاهی افرادی را برای حفاری های غیرمجاز راغب می کند؛ بنابراین در تنظیم گزارش ها باید این نکته لحاظ شود که برانگیزاننده حفاران غیرمجاز نباشد.

او حفاری ها و دستکاری ها در محل های باستانی را بسیار ناگوار دانست و گفت: این کارها متاسفانه سبب تخریب منطقه باستانی می شود و امکان نمونه برداری را سلب می کند در حالی که اگر منطقه باستانی، بکر و دست نخورده باقی بماند حتی از بقایای غذا یا ظرف غذای کنار جسد نیز اطلاعات بسیار ارزشمندی بدست خواهد آمد.

این باستان شناس ماسک زدن و خودداری از برافروختن آتش در نزدیکی محل کاوش ها را از ضروریات باستان شناسی عنوان کرد و افزود: باور کنید حتی نفس ها و دود سیگار حفاران غیرمجاز، ترکیبات کربن محل حفاری را به هم می زند و روی مواد آلی تاثیر میگذارد و تشخیص تاریخ محل را دشوار می کند.