نشستی تخصصی با عنوان حفاظت و مرمت و توسعه پایدار برگزار شد

ایلنا/ براساس آخرین اخبار بدست رسیده، نشستی تخصصی با عنوان حفاظت و مرمت و توسعه پایدار برگزار شد.

نشست تخصصی با عنوان حفاظت و مرمت و توسعه پایدار در سالن کنفرانس پردیس موزه ای دفینه برگزار شد.

در این نشست رضا رحمانی (عضو هیئت علمی پژوهشکده حفاظت و مرمت) ضمن تعریف حفاظت و ارتباط آن با میراث فرهنگی، حفاظت را یک امر فرهنگی دانست که باید با توسعه همراه شود و از طرفی با هنجارهای جامعه نیز منطبق باشد و همچنین خلاقیت و نوآوری را دو رکن اساسی در این زمینه دانست که به آن توجه کافی نشده است.

رحمانی در همین راستا با مثالی از سنت وقف در گذشته آن را عامل مهمی در جهت حفظ و نگهداری اثر دانست که امروزه در آئین نامه های مربوطه رعایت می شود.

رحمانی گفت: یکی از موارد مغفول مانده در میراث فرهنگی، خلاقیت و نوآوری است در حالی که در گذشته هم نوآوری و هم خلاقیت داشته ایم. برای همین است که تک بعدی نگاه کردن به امر حفاظت باعث شده تا حفاظت های ما مقطعی باشد و استمرار نداشته باشند. اما اگر به مقوله حفاظت درست نگاه شود باعث خواهد شد پایداری در حفاظت باقی بماند.

وی جایگاه مرمتگر در حفاظت را پلی ارتباطی میان گذشته و آینده دانست که از گذشته برای آینده و به منظور پایداری یک اثر هنری استفاده می کند.

رحمانی توضیح داد: ما همیشه در طول تاریخ و در دانش سنتی، حفاظت پیشگیرانه را داشته ایم. ما اگر می خواهیم در حوزه فرهنگ، توسعه پایدار داشته باشیم باید به فرهنگ خودمان متکی باشیم. امروزه به این نتیجه رسیده اند برای اینکه بتوان اثری را حفظ و معرفی کرد، باید به فرهنگی که اثر در آن خلق شده توجه شود.

این پژوهشگر بیان کرد: ما در در دیوارنگاره ها طوری عمل کرده ایم که انقطاعی بین فرهنگ گذشته خود و مخاطب امروزی ایجاد کرده ایم، چون مرمت را صرفاً تکنیکال دیده ایم و روایتی که پشت میراث فرهنگی بوده را ندیدیم.

وی گفت: یکی از بحث های چالشی که در حوزه مرمت وجود دارد، جدا کردن میراث ملموس و میراث ناملموس از یکدیگر است. نمی توانیم کالبد شی را جدا بگیریم و پیام آن شی را جدا ببینیم.

در ادامه این مراسم فرهاد نظری، از کارشناسان میراث فرهنگی گفت: نگاهی که ما به میراث فرهنگی داریم یک نگاه جامع است. حفاظت و مرمت متمرکز بر کالبد اثر است گرچه این رویکرد لازم است اما کافی نیست و باید به سایر ابعاد نیز توجه داشت.

نظری به فلسفه حفظ اثر در گذشته پرداخت که در گذشته آنچه به نفع خود بوده باعث بقا و حفظ اثر از گذشته می شده است و با ذکر مثال هایی در طول پرداخته، به تشریح و تبیین این موضوع پرداخت.

این کارشناس میراث فرهنگی یکی دیگر از علل حفظ اثر در دوره های مختلف را وجه کاربردی آن دانست که اثر چه نقشی در وضعیت امروز ما داشته و گاهی نیز تحریفاتی در جهت حفظ منافع موجب بقای اثر میشده است.

نظری گفت: حدود دو هزار بنای وقفی سالم در ایران وجود دارد مانند مدرسه سپهسالار یا خیلی از جاهای دیگر که آثار نفیسی هم دارند. مانند یکی از نسخه های پنج گنج نظامی. وقف نهاد مستقل و خودکفا بوده که پلن مدیریت داشته و هزینه هایش را خودش تأمین می کرده است. اما الان در بسیاری از آثاری که وقف شده اند و موقوفه دارند ارتباط وقف با موقوفه از بین رفته است مثلاً مسجد جامع اصفهان موقوفات زیادی دارد اما پول مرمت آن از اعتبارات دولتی تأمین می شود.

مدیرکل اسبق دفتر ثبت آثار فرهنگی و تاریخی گفت: نگاهی که به میراث فرهنگی باید اشته باشیم نگاه جامعی است نمی توانیم مسجدی را ثبت کنیم ولی بگوییم کسی در آن نماز نخوانده نشود. چیزی که به آن امروز حفاظت و مرمت می گوئیم متمرکز بر حفظ کالبد است ولی این کافی نیست و باید به ابعاد دیگر آن اثر توجه کرد. ما آثار تاریخی را از هر دوره ای حفظ می کنیم اما به فنونی که آن را ساخته اند بی توجه هستیم مانند میراث ناملموسی که در آن اثر وجود دارد.

این کارشناس میراث فرهنگی بیان کرد: من رفتارشناسی مردم ایران پیش از دوره مدرن با آثار خودشان را بررسی کرده ام در واقع این طور نیست که بگوییم مردم در گذشته بیشتر آثارشان را حفظ می کردند بلکه آنها خیلی از آثار را خراب هم کردند. مثلاً شاه اسماعیل بعد از اینکه حکومت را به دست گرفت دستور داد مقبره ابوحنیفه را طوری خراب کنند که هیچ اثری از آن نماند.

وی تصریح کرد: انگیزه های متفاوتی پشت این رفتارها بوده است. این رفتارها بستگی به این داشته که چه برهه ای از گذشته به قدرت امروز آنها کمک میکرده است؛ اگر در جهت افزایش قدرت بوده آن را حفظ می کردند و گرنه از بین می بردند.

قانونی (مدیر برنامه ریزی و توسعه خدمات موزه ای مؤسسه موزه های بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی) دیگر سخنران این نشست بود که به مفهوم اصالت در مقوله حفاظت و مرمت پرداخت و این موضوع را از سه وجه زیبایی شناسی، ماده و مفهومی مورد تحلیل قرار داد.

وی افزود: نگاه به حوزه نگاهداشت به اصالت بر می گردد و این مهم که چه چیزی را حفظ کنیم از اصلی ترین مفاهیم در بحث حفاظت و مرمت است.

اصالت ماده ساده ترین شکل اصالت است که مدنظر مرمتگران بوده حال آنکه وظیفه ما حفظ پیام های اثر است.

در پایان این نشست پرسش و پاسخ میان اساتید و شرکت کنندگان نشست انجام شد.