طرح اجاره بناهای تاریخی سبب مرمت غیر اصولی و از بین رفتن هویت آنها می شود

ایسنا/ براساس آخرین اخبار بدست آمده، طرح اجاره بناهای تاریخی سبب مرمت غیر اصولی و از بین رفتن هویت آنها می شود.

همزمان با واکنش برانگیز شدن واگذاری بهره برداری و اجاره تعدادی از مکانهای تاریخی به بخش خصوصی و اظهارنظر عزت الله ضرغامی درباره واگذاری بناهایی که به مرمت نیاز دارند به شکل اجاره به سرمایه گذاران خصوصی، اندیشکده پیشرفت گردشگری ایران این موضوع را به هم اندیشی و گفت و گو گذاشت و دیدگاه های متفاوتی بیان شد.

داورخواه، کارشناس ارشد برنامه ریزی گردشگری گفت: بناهای تاریخی و ساختمانهای بجای مانده از گذشتگان هر قوم و ملتی هویت آن ملت را به همراه دارد که جزئی از میراث فرهنگی نیاکان آنهاست. امروزه با جهانی شدن ارتباطات فرهنگی، مردم دنیا بیش از پیش تمایل به نشان دادن هویتهای ملی و مناسک فرهنگی خود دارند تا روحی دوباره به قوه اصالت خود بدهند. ابنیه تاریخی هر کشور میراث فرهنگی آن کشور تلقی می شود، حتی اگر ثبت ملی یا بین المللی نشود و یا از آن برای کاربری های گردشگری، فرهنگی یا علمی استفاده نشود. با این تفاوت که اگر به آنها رسیدگی نشود، جز خانه هایی متروکه از آنها باقی نخواهد ماند که هویتی با خود همراه دارند اما کاربری ندارند.

یاوری، دکترای مدیریت گردشگری نیز گفت: باید به روشی از این بناها استفاده شود که نه تنها هویت آنها از بین نرود، بلکه موجب تقویت آنها شود و باعث معرفی شدن تاریخ و تاثیر آنها بر بشریت شود. جاذبه های گردشگری به دو دسته انسان ساخت و طبیعی تقسیم می شود. بحث حاضر درباره جاذبه های انسان ساخت نظیر بناهای تاریخی است. جاذبه گردشگری پدیده ای است که با انواع مختلف خود، از مراکز جلب مسافران بحساب می آید و پیامدهای فرهنگی و اقتصادی ویژه و قابل توجهی را به همراه دارد.

زمانی که یک بنای تاریخی در فهرست جاذبه ها قرار می گیرد باید برنامه ای برای بهره برداری اقتصادی از آن وجود داشته باشد تا به مقصد گردشگری تبدیل شود، مانند خانه موزه ها، باغ های تاریخی، جشن یا مراسمات ملی و دینی و...اما اگر کاربری گردشگری یا زیرساختی نداشته باشد و تبدیل به جاذبه گردشگری نشده باشد، آن را جز منابع گردشگری بشمار می آوریم، یعنی قابل استفاده هست، اما هنوز به مرحله بهره برداری اقتصادی و فرهنگی نرسیده است.

او ادامه داد: در بحث بناهای تاریخی، باید بناها از منبع به جاذبه یا مقصد گردشگری تبدیل شود که در این حوزه چند اصل دارای اهمیت بسیار است. داشتن برنامه ای جامع برای ارائه خدمات گردشگری در آن مکان، حضور ارگان های نظارتی و تأمین امینت برای آنجا، ترتیب برنامه زمانی، پرسنلی و مالی، فراهم ساختن زیرساختها به بهترین شکل نظیر مسیرهای مراجعه به مقصد و مهمترین اصل مرمت و احیا و بازسازی بنا از اصول ایجاد یک جاذبه یا مقصد گردشگری است. در واقع نقطه عطف در تبدیل منبع به جاذبه یا مقصد، مرمت و بازسازی است.

این دکترای مدیریت گردشگری گفت: بسیاری از بناهای تاریخی ما در حال از بین رفتن هستند و اعتبار کافی برای مرمت آنها در کشور وجود ندارد. بعد از مرمت هم مسأله نگهداری و مدیریت آنها پیش می آید که بحث مفصلی است. مردم باید در این زمینه مشارکت کنند و بخش خصوصی می تواند در این زمینه کمک کند تا طبق مزایده، این بناها به افرادی با مدت مشخص اجاره داده شود تا آنها را مرمت و نگهداری کنند و در حوزه هایی که به گردشگری کشور کمک می کنند کاربری خوبی برایشان در نظر بگیرند.

اما نگرانی ما از این جهت است که نظارت بر این امر با معاونت میراث فرهنگی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی است که توان ظرفیت اجرایی این نظارت را با این حجم گسترده ندارد و طرح اجاره بناهای تاریخی نه تنها موجب مرمت و حفظ بناهای تاریخی نمی شود، بلکه موجب مرمت غیر اصولی و از بین رفتن هویت بناها و آسیب بیشتر به آنها می شود.

هلیا محمدی، کارشناس ارشد معماری نیز اظهار کرد: مرمت و بازسازی باید زیرنظر متخصصان آگاه قرار گیرد که دلسوز برای فرهنگ و هویت مردم ایران و میراث فرهنگی این سرزمین باشند. دولتی باشد، خصوصی، داوطلبانه یا...مهم نیست؛ مهم این است که مرکز یا موسسه ای باشد که مسلط به دانش احیا و مرمت باشد و نشان دادن هویت و فرهنگ مردم و میراث فرهنگی کشور برایش در اولویت باشد، نه اینکه فقط به کم کردن هزینه و افزایش سود بپردازد. حال اینکه بازسازی و مرمت این بناها به چه کسانی و ارگانهایی سپرده شود و سازمان نظارت بر احیای آنها چه و کجا باشد اهمیت بسیار زیاد پیدا می کند که در انتخاب آنها باید بسیار دقت نظر به خرج داد تا علاوه بر حفظ میراث فرهنگی و هویت ملی، به کسب درآمد از این طریق و رشد و توسعه آن پرداخت و در این جهت کوشید.

بابک یاوری فر، معاون اجرایی اندیشکده پیشرفت گردشگری، دکترای مدیریت بازرگانی نیز تاکید کرد: صندوق توسعه صنایع دستی و فرش دستباف و احیا و بهره برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی موظف است براساس وظایف قانونی خود، نسبت به مرمت و احیای ابنیه تاریخی که به دلیل گذشت زمان بسیاری از آنها دچار آسیب شده اند، اقدام کند و برای نسل حاضر و آینده در حفظ و نگهداری آنها بکوشد.

شیوه اجاره بناهای تاریخی روش درستی در جلب مشارکت مردمی و سرمایه گذاری توسط بخش خصوصی نیست؛ چرا که تملک این بناها توسط اشخاص در قالب قرارداد اجاره، با ضوابط و اصول میراثی و حفظ هویت تاریخی، مرمت یا تعریف کاربری متناسب با شأن بناها مغایر است و صد البته منطبق با مسیری که تاکنون طی شده، نظارت های فنی مستمر تا مرحله بهره برداری دچار مشکل خواهد شد. لذا نباید به هیچ وجه واگذاری موقت یا اجاره این بناها مطرح شود.