کاخ شهربانی یکی از بناهای تاریخی پایتخت به شمار می رود

سیری در ایران/ براساس آخرین گزارشهای منتشر گشته، کاخ شهربانی یکی از بناهای تاریخی پایتخت به شمار می رود.

کاخ شهربانی تهران، ساختمانی است که در میدان مشق و در مرکز شهر تهران برای اداره شهربانی تهران ساخته شد. بنای کاخ شهربانی در سال 1315 خورشیدی ایجاد گشت. در ساخت بنای عمارت شهربانی تهران تاثیر سبک معماری نئوکلاسیک اروپایی بچشم میخورد.

نخستین سالهای حکومت پهلوی اول را بسیاری دوران اوج معماری نئوکلاسیک ایرانی می دانند. و در این میان کاخ شهربانی نمونه کامل و عالی این سبک از معماری تلقی است. معمار و طراح کاخ شهربانی هم فردی با نام گابریل گورکیان از اهالی ارامنه ایران بود که در وین اتریش تحصیل کرده و از پایه گذاران این معماری جدید در ایران محسوب میشد. سازنده این بنا هم فردی با نام قلیچ باقلیان بود که زیر نظر یک مهندس ساخت بنا را به اتمام رساند. ساخت بنای شهربانی پس از اتمام کار طراحی در سال 1311 هجری شمسی آغاز شد و پس از چهار سال در سال 1315 هجری شمسی به پایان رسید.

بنایی سه طبقه با 21000 مترمربع وسعت که سطح آن به شکل حرف «ای» انگلیسی بود. این بنای بزرگ 220 اتاق و 14 سالن را در دل خود جای می دهد. تمام اتاق های آن از پنجره هایی یک دست و زیبا با نور طبیعی روز برخوردار است. این کاخ به عنوان بزرگترین بنای ساختمان دولتی ایران شناخته میشد.

نگاهی به نمای بیرونی کاخ که بیاندازید، بنایی بلند بالا را خواهید دید که با مصالحی نوین و مدرن ساخته شده است. آنچه در ابتدای تماشای بنای کاخ چشم هر بیننده ای را متوجه خود می کند، ستون های سنگی خوش تراشی است که به سان سرستون های کاخ های تخت جمشید حجاری شده اند. این ستون های زیبا که در ایوان این کاخ قرار گرفته ، ابهت زیادی را به نمای بنا بخشیده اند و با جزئیات بسیار ریزی درست به سبک نمونه باستانی خود در ابتدا و انتهای ستون حجاری شده اند. کمی پایین تر از ستون ها اولین چیزی که نظر شما را جلب می نماید، تصویر حجاری شده سربازان هخامنشی است که بر روی نمای بیرونی بنا و در محل اتصال آن به زمین نقش بست.

دو راه پله نیز از دو سوی بنا با تزئینات خاص شما را به درب ورودی این کاخ می رساند که بنابر نظر کارشناسان، از روی معماری کاخ آپادانا الگوبرداری شده است. با یک نتیجه گیری کلی، کاخ شهربانی را برگرفته از کاخ های باستانی ایرانی خواهید یافت و بسیاری این کاخ کوچک و زیبا را نمونه عالی و کامل الگوبرداری از کاخ های ایرانی می دانند که در عصر معاصر بازسازی شده و تا حدودی شکوه معماری ایران باستان را به رخ می کشد.

ردپای معماری دوران قاجار و معماری اروپایی به وضوح در این بنا پیداست. دور تا دور اضلاع مختلف بنا را اگر تماشا کنید، به نمونه هایی از معماری دوران اسلامی نیز خواهید رسد. برای مثال گره چینی ها و کاشی کاری های زیبایی که در عصر حاضر روح هر بیننده ای را تسکین می دهند، پنجره های بلند و یکدست و ستون های حجاری شده در کنار بالکن های کوچک نیز از دیگر بخش های نمای بیرونی جذاب و گیرای بنا هستند. در انتهای بنا کنگره هایی بچشم میخورد که نمای ورودی کاخ شهربانی را به سان کاخ ها و برج های مراقبت آراسته اند.

با گذر از راه پله ورودی و گذر از ایوان شکوهمند و گیرای این عمارت، شما به تالار اصلی عمارت وارد می شوید که روزگاری محل انجام تشریفات نظامی بود. این بنای سه طبقه شامل یک زیرزمین وسیع است که کل مساحت زیر عمارت را در بر می گیرد و با طاق های بلند آجری که ارتفاع آنها به سبب شیب بنا متغیر است و پله هایی عریض شناخته می شود. طراحی داخلی طبقه اول و دوم عمارت نیز کاملا مشابه یکدیگر بوده و شامل راهروها و اتاق های متعدد است. در فضای داخلی به کمتر تزئیناتی بر می خوریم اما هنوز ردپای هنرهای گچ بری و آینه کاری در فضای داخلی عمارت به خوبی هویداست.

بنای کاخ شهربانی روزگار پر فراز و نشیبی را پشت سر گذاشته است. بسیاری به خاطر دارند که این بنای زیبا در دهه های اخیر چیزی با نابود شدن فاصله نداشت و به کل از خاطر همگان پاک شده بود. کاخ شهربانی تهران برای سالهای متمادی در اختیار نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران بود. اما در نهایت در سال 1380 شمسی وزارت امور خارجه این بنا را از نیروی انتظامی خریداری کرد. پس از انجام تحقیقات فراوان و با همکاری ارگان های متعدد و بهره گیری از کارشناسان خبره، پس از پنج سال این عمارت شکیل و زیبا که گویی در همین سالهای اخیر ساخته شده، مرمت گشت.

بنای تاریخی شهربانی که قریب به هشتاد سال از ساخت آن میگذرد و یکی از بناهای باشکوه عصر معاصر است، اکنون با نام ساختمان شماره 9 وزارت امورخارجه شناخته می شود و جهت انجام امور اداری وزارت امور خارجه و گاه میزبانی مهمانان خارجی این وزارتخانه مورد استفاده قرار می گیرد.