درخواست از مسئولان وزارت میراث فرهنگی برای اصلاح و تغییر تاریخ روز ملی پرنده نگری به 22 مهر

ایسنا/ براساس آخرین خبرهای منتشر گشته، درخواست از مسئولان وزارت میراث فرهنگی برای اصلاح و تغییر تاریخ روز ملی پرنده نگری به 22 مهر مطرح شد.

روز جهانی پرندگان مهاجر (World Migratory Bird Day) یک کمپین برای افزایش آگاهی و تاکید جهت حفاظت از پرندگان مهاجر و زیستگاه آ ها است. هر ساله دومین شنبه از ماههای می (اردیهشت ) و اکتبر (مهر) به عنوان روز جهانی پرندگان مهاجر شناخته می شود. امسال 23 اردیبهشت روز جهانی پرندگان مهاجر زمستانی است که شعار «آب؛ حافظ حیات پرندگان» برای آن انتخاب شده است.

علیرضا هاشمی، موسس و مدیر انجمن پرنده نگری طرلان اظهار کرد: در سال 1996، روز پرندگان مهاجر تنها در قاره آمریکا گرامی داشته شد اما در سال 2006 این روز، جهانی شد. دو مجموعه شامل کنوانسیون حفاظت از گونه های مهاجر وحشی (CMS) و تفاهم نامه حفاظت از کریدور مهاجرتی اوراسیا- آفریقا (AEWA) از این روز برای جهانی شدن حمایت کردند و اقداماتی در این زمینه انجام دادند. این روز به علت حفاظت از پرندگان مهاجر تشکیل شد، بطوریکه این دو مجموعه نیز دو مورد از بزرگترین و قوی ترین معاهدات درمورد حفاظت از پرندگان مهاجر در جهان هستند.

وی درباره علت ایجاد این دو معاهده بزرگ گفت: به علت جابجایی پرندگان از هر کشوری به کشور دیگر، به مرور زمان جامعه جهانی متوجه این موضوع شد که ما نمی توانیم تنها با سرمایه گذاری و حفاظت از گونه های یک کشور، آنها را حفظ کنیم، چرا که پرندگان مهاجر از چندین کشور می گذرند و اگر دیگر کشورها این حفاظت را انجام ندهند، کل هزینه و انرژی شان محکوم به شکست خواهد شد، چون پرندگان از بین می روند. بدین جهت بود که معاهدات جهانی ایجاد شد تا تمامی کشورهای مسیر مهاجرتی پرندگان این اقدامات را انجام دهند.

هاشمی پیرامون درخواست از مسئولان وزارت میراث فرهنگی برای اصلاح و تغییر تاریخ روز ملی پرنده نگری به 22 مهر تاکید کرد: یکی دیگر از دلایل گرامیداشت روز جهانی پرندگان مهاجر این بود که با افراد عادی جامعه راحت تر ارتباط برقرار و خیلی ساده تر این گونه مسائل را بیان کنیم، چرا که ما نمی توانیم معادلات و تحقیقات خیلی پیچیده حفاظتی و مهاجرتی پرندگان را به صورت علمی و با یک درک ساده و همه فهم بیان کنیم. نامگذاری برخی روزها مانند روز جهانی پرندگان مهاجر می تواند این کار را برای ما انجام دهد.

وی درباره انواع گونه های مهاجر در ایران توضیح داد: گونه های «مهاجر زمستانه» در فصل زمستان وارد ایران می شوند و از سرمای عرض های شمالی فرار و به عرض های پایین تر مهاجرت می کنند. این گونه ها غالبا پرندگان آبزی و کنارآبزی مانند اردک، غاز و...هستند.

هاشمی با اشاره به اینکه مهمتر از گونه های مهاجر زمستانه، «مهاجر تابستانه» هستند، افزود: این گونه ها با فرار از گرمای شدید عرض های جنوبی تر مانند آفریقا فرار می کنند و به ایران می آیند. آنها غالبا در ایران زادآوری می کنند و اکنون در کشورمان حضور دارند.

وی درباره دسته سوم گونه های مهاجر گفت: این دسته «مهاجر عبوری» هستند و صرفا از کشور ما عبور می کنند.

این کارشناس زیست شناسی تاکید کرد که وجود آب برای هر سه نوع گونه بویژه گونه های مهاجر زمستانه و مهاجر تابستانه بسیار دارای اهمیت است.

این کارشناس زیست شناسی با اشاره به شعارهای سالهای مختلف این روز جهانی مانند «داشتن دیدگاه شبکه ای به تمامی زیستگاه های پرندگان»، «کاهش آلودگی نوری»، «همه با هم باید برای پرندگان مهاجر تلاش کنیم» و...درباره شعار امسال توضیح داد: شعار هر ساله این روز جهانی جلب توجه مخاطب نسبت به مسائلی است که پرندگان مهاجر به آنها نیاز دارند. امسال اذهان را نسبت به آب و اهمیت آب برای مهاجرت سوق دادند.

وی با اشاره به اینکه آب برای مهاجرت پرندگان از هر حیث بسیار دارای اهمیت است، گفت: هر سه گروه پرندگان خشک زی، آبزی و کنار آبزی نه فقط برای نوشیدن آب بلکه برای بعضا به عنوان زیستگاه به آن نیازمند هستند. به عنوان نمونه پرندگان تالابی حتما با آب به طور مداوم در ارتباط هستند حتی پرندگان خشک زی مانند پرندگان شکاری یا کرکس ها بیش از آنچه به آن فکر کنید به آب وابسته هستند و اگر آب نباشد همه چیز مختل خواهد شد.

هاشمی درباره تبعات نبود آب گفت: در این شرایط در درجه اول زیستگاه ها از بین رفته و در درجه دوم خود پرندگان هم از بین می روند.

این کارشناس ارشد تنوع زیستی با اشاره به اینکه غالب پرندگان کیفیت مسیر مهاجرت برایشان به دلیل وجود زیستگاه های بین راهی برای استراحت اهمیت دارد، افزود: اگر در زیستگاه های بین راهی، چرخه های اکولولوژیک و اکوسیستم های وابسته به آب که در مسیر مهاجرتی پرنده هستند آب نباشد، قطعا با مشکلات بسیاری مواجه خواهند شد.

وی با تاکید بر اینکه اگر تنها یک یا دو کشور اقدامات حفاظتی لازم را انجام دهند و سایر کشورها مدیریت آبی خوبی نداشته باشند، تصریح کرد: پرنده با رسیدن به این کشورها در رفع تشنگی و یافتن زیستگاه مشکل پیدا می کند. بدین جهت برای مدیریت حفاظت از زیستگاه پرندگان مهاجر مدیریت آب بسیار حائز اهمیت است، چرا که پرندگان نیز مانند چرخه های اکولوژیک، اکوسیستم ها و همه موجودات از جمله انسانها به آب وابسته هستند. اگر تمامی کشورها و زیستگاه های پرندگان مهاجر نتوانند مدیریت آب را انجام دهند، کل سیستم و پرندگان به خطر می افتند. تنها در صورت انجام اقدامات لازم مربوط به حفاظت توسط همه کشورها میتوان حفاظتی درست از پرندگان داشت.

موسس و مدیر انجمن پرنده نگری طرلان با بیان اینکه بحران آب در کل دنیا حیات تمامی موجودات را تهدید می کند، اظهار کرد: پرندگان نیز از این موضوع مستثنی نیستند. علت جلب توجه مخاطب به این موضوع این است که همه باید در این راه اقدامات لازم را انجام دهند، چرا که امکان دارد پرنده در یک کشور بدون آب اصلا توانایی رساندن خود به زیستگاه بعدی که کشوری مناسب برای حضور او است را نداشته باشد.

هاشمی درباره وضعیت پرندگان مهاجر در ایران توضیح داد: تمام زیستگاه های آبی و محیط های تالابی ما که اکوسیستم های مهم و شکننده ای هستند، درحال زوال هستند. به همین علت تمامی پرندگان وابسته به تالاب های ما در معرض تهدید قرار دارند.

وی به ارائه مثالی از حضور فلامینگوها در تالاب شادگان پرداخت و افزود: آخر زمستان آب کمی در تالاب جمع می شود که در ابتدای سال هم خشک می شود دقیقا برعکس سالهای قبل که شادگان تالاب پرآبی بوده است. در زمانی که تالاب همان مقدار آب اندک را دارد، فلامینگوها زادآوری می کنند این در حالیست که هنگام تولد جوجه ها آب تالاب خشک شده است و در نهایت تمام جوجه ها از بین می روند. به عبارتی پرنده با رویکرد بیولوژیک تکاملی خود میداند در تالاب آب هست اما به علت حجم اندک آب براثر عواملی چون تغییرات اقلیمی و...آب دائمی نیست بنابراین چرخه زادآوری پرنده برهم می خورد.

این کارشناس تنوع زیستی و زیستگاه ها با اشاره به حفظ این پرندگان به صورت مصنوعی و دستی گفت: یک اکوسیستم و چرخه بزرگ را نمیتوان به این صورت حفظ کرد و تنها شاید چند مورد را بتوان نگه داشت. تالابی که تنها یک بار خشک شده است، تمامی زیستمندان آبی آن ماهی ها، خرچنگ ها و...از بین رفته است و دیگر احیای آن فایده ای نخواهد داشت. به عبارتی این تالاب حتی در صورت احیا، غذایی برای پرندگان مهاجر ندارد. همه تالاب های ما که در گذشته پرآب بودند اما خشک و دوباره آبگیری می شوند شامل چنین وضعیتی هستند و توانایی خود را از دست داده اند.

هاشمی با ذکر مثال دیگری گفت که غالب درناها در دنیا به علت از بین رفتن زیستگاه های تالابی درحال نابودی هستند و اولین معضل زیستگاه های تالابی هم آب است.

وی تاکید کرد: هرچه منابع آبی ما به هر علتی کم شود، فشار بر منابع باقیمانده بیشتر می شود، به عبارتی وقتی یک تالاب خشک می شود با افزایش جمعیت پرندگان بیش از ظرفیت یک تالاب آن زیستگاه دچار مشکل می شود چراکه بیشتر از ظرفیتی که دارند از آنها استفاده می شود. اکنون ما در چنین وضعیتی هستیم و تمام زیستگاه های تالابی ما در حال از بین رفتن هستند و تمامی جمعیت پرندگان در معدود زیستگاه های باقیمانده جمع می شوند. بدین جهت باید از تنها جمعیت زیستمندان باقیمانده تالاب ها حفاظت کنیم.

این کارشناس تنوع زیستی با اشاره به اینکه در زیستگاهی مانند فریدونکنار به جای حفاظت از حضور پرندگان بیش از ظرفیت تالاب نهایت سوءاستفاده را می کنند، افزود: علی رغم اینکه ما انتظار داریم پرندگان تالاب زیاد شوند اما چنین چیزی محقق نمی شود، چرا که به صورت بی رویه به شکار و صید آنها می پردازند. به عبارتی برخی در فریدونکنار از بحران بی آبی سوءاستفاده می کنند.

وی ادامه داد: نتیجه نبود یک سیاست آبی خوب برای پرندگان در مسیر مهاجرت، سوءاستفاده برخی در مناطقی مانند فریدونکنار است و پرندگان را از کل مسیر غارت می کنند.

این کارشناس محیط زیست با اشاره به اینکه اکنون دو روز طی سال به عنوان روز جهانی پرندگان مهاجر مشخص شده است که کشورها هر کدام یک روز را انتخاب کنند، توضیح داد: معمولا نیمه شمالی کره زمین دومین شنبه ماه مه و نیمه جنوبی کره زمین دوم شنبه اکتبر را انتخاب می کنند.

هاشمی با اشاره به اینکه بخش گردشگری در وزارت میراث فرهنگی دوم آذر را روز ملی پرنده نگری نامگذاری کرده، توضیح داد: در حالی در ایران دوم آذر به این نام انتخاب شده که کل دنیا در یک روز دیگر در تاریخ «22 مهر» دست به دست هم می دهند تا اقدامی در راستای پرنده نگری را انجام دهند. ما بسیار به بخش گردشگری وزارت میراث فرهنگی گفتیم که شما تنها نمی توانید کاری را پیش ببرید حتی اگر بخواهیم کشورمان را بهتر به جامعه جهانی معرفی کنیم بهتر است در روزی که همه جهان این کار را انجام می دهند و اقدامات این مناسبت را دنبال می کنند، انجام دهیم. بهتر است به جای گرامیداشت پرنده نگری در یک روز متفاوت از کشورهای دیگر و آوردن تمرکز برنامه ها بر این مقطع، جمعی و هم راستا با همه کشورهای جهان کار کنیم، چرا که حتی ملی بودن این روز به ثبت رسمی هم نرسید.

این کارشناس ارشد محیط زیست با اشاره به اینکه ایران در کنوانسیون حفاظت از گونه های مهاجر وحشی (CMS) عضو است، تاکید کرد: با وجود عضویت در این کنوانسیون که خود از حامیان اولیه این روز جهانی است، چرا هنوز روزی را که معرفی کرده ایم را به رسمیت نمی شناسیم؟

هاشمی در پاسخ به این پرسش که برای نجات جان پرندگان مهاجرباید چه کنیم؟ اظهار کرد: بهتر از نیمه پر لیوان را ببینیم. دلیل نامگذاری این روز جهانی هم این است که باید امید داشته باشیم و برای جان این پرندگان تلاش کنیم. دنیا به این نتیجه رسیده که با وجود همه مشکلات کنونی الان چه میتوان کرد؟ قطعا هر قدمی که بتوانیم برای مدیریت بهتر یک تالاب کوچک، برکه حتی آبشخور کوچک برداریم به کاهش این فشار کمک می کند.

این کارشناس تنوع زیستی و زیستگاه ها با اشاره به توصیه روز جهانی پرندگان مهاجر گفت: به پیشنهاد این روز هرکسی به هر اندازه، نحوی و با هر وسیله ای که می تواند باید تلاش کند که اهمیت حفاظت از پرندگان مهاجر و اهمیت شعار سال را نشان دهد. به عنوان نمونه یک مدیر عالی رتبه محیط زیست با یک سیاست خوب یا یک کار اجرایی قوی، یک معلم با آموزش و صحبت درباره اهمیت آب برای پرندگان مهاجر به دانش آموزان خود و یک خبرنگار با انتشار اخبار مختلف درباره این موضوع و اطلاع رسانی می تواند کمک کند.

وی تاکید کرد که با همین اقدامات کوچک قطعا یک موج جهانی ایجاد و توجه ها به سمت این مسائل جلب می شود. هدف اصلی این روز جهانی هم همین است.

هاشمی در پایان درباره ثبت اقدامات در سایت روز جهانی پرندگان مهاجر (www.worldmigratorybirdday.org) خاطرنشان کرد: در این هفته هر کس هر اقدامی حتی اگر یک اطلاع رسانی کوچک در راستای بیان اهمیت شعار سال و این روز جهانی باشد را می تواند در این سایت ثبت کند تا در آرشیو جهانی به عنوان اقدامی مثبت درجهت اهمیت پرندگان مهاجر نگهداری شود.