حمام حاج آقا بزرگ یکی از حمام های مشهور رشت به شمار می رود

سیری در ایران/ براساس آخرین گزارشهای منتشر گشته، حمام حاج آقا بزرگ یکی از حمام های مشهور رشت به شمار می رود.

حمام حاج آقا بزرگ رشت در محله آفخرای رشت واقع شد. به گفته مطلعین محلی، حدود 180 سال قدمت دارد و از جمله حمام های قدیمی و بسیار معروف رشت بوده است. گفتنی هست حمام حاج آقا بزرگ که میتوان از آن به عنوان یک موزه مردم شناسی زنده یاد کرد، در سده گذشته توسط حاج آقا بزرگ از مالکان رشت ساخته شد.

این حمام از سه قسمت عمومی مردانه، زنانه و نمره تشکیل شده و در گذشته دارای استخر روباز نیز بوده است. در قسمت عمومی مردانه، نقاشی ها و کاشیکاری های مختلفی از تصاویر حکام وقت بوده که به مرور از بین رفته است. اما هنوز برخی از کاشیکاری ها و نقوش در قسمت مردانه جلب توجه می کند. وسعت زمین حمام حدود دو هزار مترمربع هست. سقف حمام در قسمتهایی به شکل گنبدی قدیمی بوده و سوخت حمام که در گذشته دور هیزم و سپس نفت بوده، اکنون با گاز تامین می شود. اکنون دیگر از خیل مشتریان قدیمی این حمام خبری نیست و تعداد آنها به انگشتان دست می رسد.

بنای این حمام بقدری استوار و محکم بوده که حتی در زلزله شدید 1367 کوچکترین خرابی در آن ایجاد نشد. کاشی های نصب شده در سردر حمام و نقاشی های داخل بینه نقش های دوره قاجار را تداعی می کند. سقف حمام از نظر معماری در قسمتهایی به شکل گنبد و پشت بام بینه آن با سفال پوشیده شده است. قسمت زنانه 15 گنبد حباب گونه و بزرگ در بالا دیده می شود و یک تابلوی سنگی قدیمی نیز بچشم میخورد که دو شیر را نشان می دهد. در بخش مردانه حمام چهار حوض از قدیم وجود داشت که بعدها به یک حوض تبدیل شد و حجم و مساحت یک استخر را پیدا کرد و به عنوان استخر تابستانی نیز از آن استفاده می شود که قسمت اعظم آن تبدیل به قسمتهای نمره شده است. در بخش مردانه این حمام، نقاشی ها و کاشیکاری های مختلفی از قهرمانان شاهنامه بچشم میخورد که به مرور از بین رفت.

سازنده این حمام حاج آقا بزرگ مردی شریف و مومن بوده که از نظر اقتصادی موقعیت خوبی داشت. سالها بعد او ورشکست شده و به کربلا می رود و در همانجا از دنیا می رود. از آن تاریخ به بعد مالکیت حمام به خانواده داوود زاده واگذار می شود. این حمام قدیمی در سال 1293 قمری بنا شده است.

حسینی یکی از وراث سرقفل دار حمام حاج آقا بزرگ است. وی درباره سال ساخت حمام می گوید: متاسفانه هم منابع مکتوب و هم اداره میراث فرهنگی گیلان اطلاعات غلطی درباره این گرمابه داده اند. حمام حاج آقا بزرگ 2 نفر سرقفل دار داشت؛ یکی حاج عباس فومنی و یکی پدر بنده به نام سید میرقاسم حسینی که هر دو فوت کردند. از حاج عباس سه دختر در قید حیات هستند و پسرانش فوت کرده اند و از میرقاسم هم سه پسر و یک دختر بجا مانده که همگی در قید حیات هستند. حسینی می افزاید: پدر من از مازندارن به رشت آمد و بخشی از سرقفل این حمام را خرید. قدمت حمام حاج آقا بزرگ برخلاف آنچه در منابع ذکر شده، 130 سال نیست و 180 سال قدمت دارد و در حال حاضر نیز برادر بنده حمام را فعال نگه داشته است.

حمام سابقا کاشیکاری های نفیسی داشت. یک قطعه کاشیکاری با نقش شکار داشت که آن زمان فردی از آلمان آمد و قرار بود 200 میلیون تومان بخرند ولی پدرم نفروخت و میگفت این مال مردم است.