سمینار زیارت نوروزی و تکریم زائر در رمضان برگزار شد

ایسنا/ براساس آخرین خبر و گزارش های منتشر شده، سمینار زیارت نوروزی و تکریم زائر در رمضان برگزار شد.

حجت الاسلام دکتر علی شفیعی، عضو پژوهشکده اسلام تمدنی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی در سمینار «زیارت نوروزی و تکریم زائر در رمضان» که در پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان رضوی برگزار شد، در خصوص چالشهای فقهی شهر زیارتی و رمضان اظهار کرد: اولین نکته ای که باید در خصوص چالش های فقهی یک شهر زیارتی بیان کرد، این است که یکی از مبانی بحث نسبت سنجی انسان و فقه است که در این نسبت سنجی حداقل با رویکردهای کلان انسان خدمتگزار دین و انسان خدمتگزار فقه و انسان در خدمت فقه مواجه هستیم؛ زیرا فقه و دین انسان را تعریف و نیازهای او را مطرح می کند.

وی اضافه کرد: دومین رویکرد این است که دین و فقه خادم انسان محسوب می شوند، به این معنا که دین و فقه بوجود آمده اند تا در خدمت انسان باشند و دغدغه ها و چالش ها را مورد توجه قرار دهند.

عضو پژوهشکده اسلام تمدنی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی بیان کرد: اکنون در دوران معاصر با یک تلقی ها و تلقین هایی از فقه شیعه مواجه هستیم که این تلقین ها و تلقی ها از فقه شیعه یک تقلید و تلقی سخت اندیشانه ساخته و گمان می شود که تنها همین مورد است. به عبارتی تصور می کنیم در تاریخ فقه نه تساهل و تسامح، نه توجه به دغدغه های انسانی و نه توجه به چالش های زیست انسانی بوده است. همچنین تصور می شود که در حال حاضر با چنین مواردی در این دوره مواجه هستیم که در حقیقت اینگونه نیست.

وی ادامه داد: بنابراین هر کدام از این دو رویکرد را که انتخاب کنید در پاسخ چالش هایی که در ادامه مطرح می شود، تاثیرگذار خواهد بود. به عبارتی، اگر فردی دستگاه فقه را خادم انسان بداند، حتما پاسخ چالش ها متفاوت خواهد بود با فردی که انسان را خادم فقه نمیداند؛ به جهت اینکه اگر نگاه به این باشد که انسان خادم دین و فقه نیست بلکه فقه و دین است که به انسان خدمت می دهد، آن زمان تلاش خواهد کرد چالش های انسانی را مورد توجه قرار دهد.

شفیعی در خصوص قلمروی جغرافیای زیست انسانها در فقه تصریح کرد: با توجه به این مسئله باید بدانیم که فقه تا کجا می خواهد ادامه پیدا کند و این موضوع مسئله مهمی است که آیا فقه آمده تا صفر تا صد زندگی را مدیریت کند یا خیر. با توجه به این موضوع سه مقوله مطرح می شود که ابتدا فقه حداقلی است و افراد معتقد هستند فقه برای خود قلمرو جغرافیایی تعریف کرده و بیش از آن نمی تواند ورود کند و تنها به قلمروی عبادات مربوط می شود و در این حوزه ها ورود می کند.

وی بیان کرد: رویکرد دوم فقه حداکثری است که فقه آمده صفر تا صد زندگی انسان ها را پوشش دهد، به تعبیری برخی زمانی که فقه و دین ورود پیدا کنند، هیچ فضای خلوتی برای عرف و عقل نیست و اگر می خواهند در جایی ورود کنند، باید خود را با فقه هماهنگ کنند. سومین رویکرد نیز پاسخ میانه است که تقسیم وظیفه می کنند و می گویند تنها عبادات نیست بلکه حوزه های دیگر نیز وجود دارد و با ارائه پیشنهادات عقلانی میتوان از آنها استفاده کرد.

عضو پژوهشکده اسلام تمدنی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی خاطرنشان کرد: بحث نو پدیدی که بیش از دو دهه تبدیل به دغدغه شده شکل گیری عناوینی مانند شهر زیارتی، شهر گردشگری، شهر تجاری و ... است. ما در میراث فقهی خود این مدل تقسیمات را نداریم و جایی پیدا نمی شود که فقها باب ذهنی غیر از شهر زیارتی و احکام آن گشوده باشند. علت عمده این است که شاید فقه یک دانش بشری زمانمند است و در زمان شکل می گیرد و با زمان هماهنگ می شود.

وی اظهار کرد: ما در دانش فقه با یک تقسیمات تحت عنوان شهرهای زیارتی و شهرهای گردشگری به این دلیل مواجه نیستم که برخی از چالش های ما محصول فقدان عدم پرداخت دیگر فقها به این موضوعات بوده است. چالش هایی که به نظر می رسد شهرهای زیارتی مانند مشهد و قم در ایامی مانند ماه رمضان که با آن مواجه هستند چندین چالش را نیز تجربه می کنند.

شفیعی در ادامه اضافه کرد: ابتدا فقدان عنوان و بابی مستقل در میراث فقهی که به رابطه شهر زیارتی و به مباحثی مانند رمضان بپردازد احساس می شود و این یک چالش است که فقه و فقها باید برای این موضوع چاره ای بیاندیشند. بنابراین باید دید فقها چه تدابیری برای فراز و فرودهایی که در صنعت گردشگری تاثیرگذار است و بحث معیشتی و اقتصادی به همراه ندارد، می اندیشند.

وی گفت: چالش دوم عدم ورود احکام متناسب با شهرهای مختلف زیارتی و گردشگری است. صنعت گردشگری، یک صنعت مدرن است و فقهای ما درک روشنی از این موضوع ندارند. صنعت گردشگری با احکام سفر متفاوت است. صنعت گردشگری یک موضوع معاصر است که در چند سال گذشته دغدغه فقها نبوده و ما تلاش می کنیم که با تمسک به پاره ای از احکام به گردشگری پاسخ دهیم. عدم ورود فقه و فقیهان به پیامدهای تعارض شهرهای زیارتی و مقولاتی مانند رمضان از جمله چالش های جدی است.

عضو پژوهشکده اسلام تمدنی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی تصریح کرد: گردشگری در مشهد اگر هم تراز با زائر نیست اما موردی نزدیک به آن است، زیرا جذابیت های گردشگری در این شهر بسیار زیاد است و باید فکری در این زمینه داشته باشیم. ما گاهی پاره ای از ورودی های غیر دقیق علمی و فقهی در دوران معاصر را مساوی با رای فقیهان می گیریم و این غلط است.

شفیعی افزود: فقهای ما تصویر روشنی از گردشگری ندارند و باید امر گردشگری را به یک صنعت نوپدید در دوران معاصر تبدیل کنیم. خطای فاحشی که اتفاق می افتد این است که گاه تقلیل گر واقعیت ها هستیم. به این معنا که واقعیت ها را بقدری کوچک می کنیم که به اندازه ذهن و داشته های کوچک خودمان است و می گوییم پاسخ آن را داده ایم.