سایه تخریب و بی توجهی بر سر خانه های تاریخی نیشابور افتاده است

ایسنا/ براساس آخرین گزارش های منتشر گشته، سایه تخریب و بی توجهی بر سر خانه های تاریخی نیشابور افتاده است.

نیشابور در اوایل اسلام به «ابرشهر» معروف بود که در سکه های دوره های اموی و عباسی به همین نام آمده است. آن را «ایران شهر» هم می نامیدند که شاید عنوانی افتخاری برای این شهر بوده باشد. البته چون یکی از چهار شهر کرسی نشین خراسان بود، لقب ام البلاد را هم برای خود کسب کرده است.

گفتار فردوسی قدمت نیشابور را به دوران های باستان می برد و شعر وی گواه بر وجود این شهر در اساطیر ملی ایران است؛ بطوریکه درباره به سلطنت رسیدن کیکاوس می گوید: بیامد سوی پارس کاووس کی / جهانی به شادی نو افکند پی؛ فرستاد هر سو یکی پهلوان / جهان دار و بیدار و روشن روان؛ به مرو و نشابور و بلخ و هری / فرستاد هر سو یکی لشکری.

برابر اسناد تاریخی نیشابور از شهرهای بسیار قدیمی باسابقه چند هزار ساله در خراسان رضوی است که بنا به اسناد تاریخی در دوره ساسانیان، حدود دهه های میانی سده سوم میلادی به دستور شاپور اول ساسانی تاسیس شده و تاکنون بیش از 400 بنا، تپه، محوطه و اثر تاریخی در این شهرستان شناسایی شده که از این تعداد بیش از 100 اثر در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

در گوشه گوشه شهر نیشابور خانه های قدیمی و عمارت های تاریخی زیبایی جا خوش کرده اند. شهری که به دلیل داشتن کوچه باغ های رویایی و باغ های منحصر بفردش برای بسیاری از ایرانیان و گردشگران خارجی شهری خاص بشمار می رود اما مدتهاست مورد بی مهری قرار گرفته است.

خانه هایی که میراث فرهنگی و تاریخی کشور محسوب می شوند اما سایه شوم بی مهری و تخریب و بی توجهی گریبان آن را گرفته است؛ بطوریکه از 70 خانه قدیمی و تاریخی نیشابور اینک نیمی از آنها پابرجاست و با این رویه فعلی همان ها هم دیر یا زود از دم تیغ تخریب خواهند گذشت؛ همانطور که در ماههای گذشته عمارت امین اسلامی این شهر گرفتار آن شد.

شهر نیشابور با وجود آرامگاه خیام و آرامگاه عطار، به یک شهر فرهنگی تبدیل شده است که دوستداران بسیاری را به سوی خود جذب می کند و همین جایگاه آن را در رتبه نخست هفت شهر هدف گردشگری در خراسان رضوی قرار داده است.

در همین خصوص یک کارشناس حوزه آثار تاریخی و میراث فرهنگی تاکید کرد: تمام دوایر دولتی و قوه قضائیه وظیفه دارند از آثار تاریخی ثبتی حمایت کنند.

حبیب الله متحدین با بیان اینکه آثار تاریخی به عنوان یک دائرة المعارف، از همه علوم در آن نهفته است و سرمایه معنوی و مادی یک کشور بشمار می رود، اظهار کرد: میدان امام تا میدان خیام نیشابور یک محور تاریخی و گردشگری است.

وی با بیان اینکه جداره سازی 40 درصد این محور تاریخی، فرهنگی و گردشگری براساس معماری بومی کار شده، تصریح کرد: هیچ خودرویی نباید در این خیابان تردد داشته باشد، زیرا ده ها اثر ثبتی از جمله بازار، مسجد، رباط، کاروانسرا خانه و آب انبار در آن وجود دارد.

این کارشناس حوزه آثار تاریخی و میراث فرهنگی پیرامون اینکه سایه تخریب و بی توجهی بر سر خانه های تاریخی نیشابور افتاده است، افزود: با توجه به بافت تاریخی این منطقه، از 2 دهه قبل مدام می گوییم که نباید در این خیابان خودرو تردد داشته باشد و از خیابان های موازی باید استفاده شود ولی مسئولان شهری به این موضوع توجهی ندارند.

وی اظهار کرد: تمام بار ترافیکی شهر نیشابور روی همین خیابان گردشگری و تاریخی و فرهنگی نیشابور قرار دارد. متاسفانه اکنون خودروها از داخل باغی ایرانی تردد دارند.

متحدین با اشاره به اینکه قرار نیست هر کاری که به راحتی انجام می شود را انجام دهیم و هیچ توجهی به آثار تاریخی نداشته باشیم، گفت: به صراحت می گویم در شهری که عضو اتحادیه شهرهای تاریخی جهان است، فاجعه ای در حال رخ دادن است.

وی عنوان کرد: در سازمان یونسکو شهر نیشابور به همراه اصفهان و شیراز جز شهرهای پایدار است و ملاحظات شهر پایدار باید در آنها اجرا شود اما شاهد ساخت و سازهای چندین طبقه و بدون ضابطه در اطراف خانه های تاریخی و ایرانی شهر نیشابور هستیم.

این کارشناس حوزه آثار تاریخی بیان کرد: وقتی شهر پایدار است، باید هر تصمیمی گرفته می شود، بر همین اساس باشد. خنده دار است که برای راحتی ترافیک، خودروها را از داخل باغ تاریخی اسلامی عبور دهیم.

وی از نیشابور به عنوان شهر باغ های ایرانی نام برد و عنوان کرد: اگرچه براساس سند 1404 نیشابور باید جذب میلیونی گردشگران خارجی را داشته باشد ولی با این وضعیت که هر روز اثری تاریخی را تخریب می کنیم، به این توفیق دست نخواهیم یافت.

متحدین تصریح کرد: در شهر تاریخی نیشابور میراث کشی اتفاق افتاده و فرهنگ، هنر، تمدن، اقتصاد و همه از بین رفته است؛ بطوریکه در گذشته به جای بازار تاریخی مجتمع های تجاری ساختند و به جای باغ ایرانی پارک ها جایگزین شد. به این ترتیب از داشته ها استفاده نکرده ایم.

وی با بیان اینکه در محور خیابان امام نیشابور تا خیام که یک کیلومتر هم نمی شود، بالغ بر 12 اثر ثبت شده داریم، افزود: این محور یک گنج و سرمایه معنوی و مادی محسوب می شود.

این کارشناس آثار تاریخی تصریح کرد: میراث کشی در این شهر به شدت ادامه دارد؛ بطوریکه مسجد جامع نیشابور را هم سنگ کرده اند. تخریب تنها به این معنا نیست که کلنگ برداریم و به جان اثر بیفتیم بلکه با برخی اقدامات غیر کارشناسی تیشه به ریشه آثار تاریخی می زنیم.

نیشابور بزرگترین مرکز دانش اسلامی و گاهواره ارجمندترین سخنوران و دانشمندان ایران نیز بوده و پس از بلخ، مرو و هرات، چهارمین شهر خراسان باستانی بشمار می رفته است. این شهر بزرگان زیادی را تحویل ایران زمین داده است؛ از جمله چهره های برجسته نیشابور میتوان به مسلم ابن حجاج، عمر خیام و عطار اشاره کرد. از چهره های معاصر هم میتوان به دکتر شفیعی کدکنی و پرویز مشکاتیان اشاره کرد اما امروز می بینیم که آثار بر جای مانده مرتبط با این بزرگان در آتش بی مهری می سوزد.

یک عضو شورای شهر نیشابور با تاکید بر اینکه باغ و عمارتهای این شهرستان به هر نحو ممکن باید حفظ شوند، گفت: متاسفانه طی ماههای اخیر بخشی از محوطه یکی از همین بناها به بهانه روان سازی ترافیک تخریب شد.

احمد همت آبادی خاطرنشان کرد: شهرهای همتراز نیشابور از جمله یزد، کاشان و...خانه های تاریخی خود را همانند یک گنج حفظ کرده و وقف گردشگری کرده اند و از آن تولید ثروت می کنند اما ما در این شهر این میراث فرهنگی و اصیل را نابود می کنیم.

وی گفت: متاسفانه طی سالهای گذشته هم شاهد تخریب آثار تاریخی از جمله منزل استاد مشکاتیان، عمارت رئیس التجار و...بوده ایم. احساس می شود برخی مسئولان در نیشابور درک درستی از مفاهیم ارزشمند تاریخی، فرهنگی و میراثی ندارند.

این عضو شورای شهر اظهار کرد: زمانی در این شهر بالغ بر 70 تا 80 عمارت تاریخی منحصر بفرد وجود داشت که میشد از تک تک آن به نفع نیشابور استفاده نمود اما بسیاری از باغ ها و عمارت های تاریخی تخریب و نابود شده اند و امروز کمتر از 30 باغ باقی مانده است.

وی بیان کرد: به رغم اینکه هر کدام از این بناها و آثار ارزشمند هویت منطقه محسوب می شوند ولی به مرور از بین می روند. این موضوع می طلبد تمام مسئولان شهری نیشابور مقداری در خصوص این آثار تاریخی و فاخر تجدید نظر داشته و برای حفظ آن تلاش بیشتری کنند.

همت آبادی گفت: برخی از آثار این شهر مالک خصوصی دارند که باید مانند کاشان و سایر شهرها برای آنها لوایح تشویقی بگذاریم تا رغبت داشته باشند ملک را تبدیل به فرصت گردشگری کنند.

وی افزود: وزارت میراث فرهنگی و دولت وظیفه حفظ این آثار را دارند. باید اعتبارات مورد نیاز را برای حفظ و جلوگیری از تخریب آثار تاریخی و مرمت آنها اختصاص دهند.

این عضو شورای شهر نیشابور تصریح کرد: متأسفانه مسئولان شهر نیشابور در حفظ آثار تاریخی این شهرستان کوتاهی می کنند و درک درستی از آثار ندارند.

وی خاطرنشان کرد: اگرچه بافت تاریخی نیشابور عرصه وسیعی است و برای توسعه و اجرای برخی پروژه ها با محدودیت هایی مواجهیم اما این مشکل باید در جای خود حل شود و عمارت، باغ ها و خانه های تاریخی فدای اختلافات نشود و این میراث را برای آیندگان حفظ کنیم.

همت آبادی گفت: اگر ادعا می کنیم شهر تاریخی هستیم و در چشم انداز 20 ساله مقصد گردشگری تعریف شده ایم، بر مبنای همین داشته هایی که هست، باید اقدام به حفظ آن کنیم.

کم توجهی و اغلب بی توجهی به میراث فرهنگی به جای مانده از نیاکانمان در شهر نیشابور آنقدر مرسوم و عادی شده که دیگر هیچ کس به آن توجهی نمی کند؛ این در حالی است که آثار تاریخی و میراث فرهنگی در جای جای این سرزمین زرخیز گواه هویت و نشانه عظمت ایران عزیزمان است و ضرورت دارد تا پیش از آنکه بی مهری ها و نگاه های سلیقه ای تیشه به ریشه و بنیان این آثار بزند و به هویت کشورمان لطمه وارد آید، نسبت به حفظ و نگهداری از آنها بیش از پیش بکوشیم تا نسل ما هم چیزی در چنته برای آیندگان داشته باشد و گوشه هایی از عظمت و بزرگی سرزمین و نیاکان خود را به نسل های بعدی عرضه کند.