آسبادهای نشتیفان خواف خراسان رضوی چشم انتظار ثبت جهانی هستند

ایرنا/ براساس گزارش های منتشر گشته، آسبادهای نشتیفان خواف خراسان رضوی چشم انتظار ثبت جهانی هستند.

موقعیت شهرستان خواف و بادخیزی منطقه بویژه وزش بادهای 120 روزه از آن، مردم این شهرستان را از دیرباز بر آن داشته است تا آسباد (آسیاب هایی که با بهره گیری از نیروی باد فعالیت می کردند) برای خرد کردن گندم و تهیه نان استفاده کنند.

از مجموع 200 آسباد شناسایی شده در مناطق شهری و روستایی شهرستان خواف، اکنون 130 فقره باقی مانده و 70 آسباد به مرور زمان تخریب شده است که در سالیان اخیر مرمت آسبادهای باقی مانده در دستور کار اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری این شهرستان قرار داشته است.

آسبادهای خواف که عمدتا در منطقه نشتیفان این شهرستان متمرکز است، در حقیقت آمیزه ای از هنر، صنعت، فناوری، هوش و ذکاوت نیاکان و پیشینیان ما بشمار می رود که همچون نگینی در مرکز جاذبه های تاریخی این شهرستان می درخشد.

آسباد در حقیقت ابزار آرد کردن گندم با استفاده از نیروی باد است و آسبادهای نشتیفان در شهرستان خواف خراسان رضوی از بزرگترین مجموعه های خشت، گل و چوبی تاریخی ایران و قدیمی ترین مجموعه آسبادی جهان محسوب می شوند که سنگ بنای آنها در این منطقه پیش از اسلام گذاشته شده و در ادوار بعدی تجدید بنا شده و توسعه یافته اند و در واقع، از آسباد میتوان به فناوری بدیع ترکیب هنر و باد، در خرد کردن گندم به منظور تهیه گندم یاد کرد.

در روزگار و مکانی که هیچ نیروی خاصی برای برطرف کردن نیازهای بشر وجود نداشته است، مهار باد و استفاده از آن برای آرد کردن گندم، سبب افزایش کارایی آسبادهای خواف و از جمله در شهر نشتیفان شده است.

ثبت جهانی آسبادهای نشتیفان، در گرو رفع مشکلات حریم

ثبت آسبادهای نشتیفان خواف به عنوان دومین مورد از آثار تاریخی خراسان رضوی بعد از قنات قصبه گناباد در فهرست آثار جهانی سازمان یونسکو از سالها قبل مطرح و مورد توجه بوده است ولی تاکنون به دلیل مشکلاتی از جمله وجود ساخت و سازهای غیرمجاز در حریم آن هنوز روی تحقق نیافته است.

رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خواف وجود برخی از ساخت و سازهای مسکونی و صنفی را از موانع اصلی ثبت آسبادهای نشتیفان این شهرستان در فهرست آثار جهانی برشمرد.

محمود باعقیده گفت: تغییر کاربری واحدهای مسکونی موجود و متناسب سازی آن با فرآیند جذب گردشگر و انتقال صنوف واقع در حریم آسبادها به نقاط دیگر از جمله اقداماتی است که این اداره برای برطرف کردن مانع پیش روی جهانی شدن این آثار تاریخی، به صورت جدی دنبال می کند.

وی اظهار داشت: بر این اساس به جای انتقال واحدهای مسکونی ساخته شده در حریم آسبادهای نشتیفان به دیگر نقاط که نیازمند صرف هزینه های زیاد است، سعی شده تا این واحدها با حفظ اصالت تاریخی خود و یا ایجاد مراکز رفاهی و تبدیل به موزه های گندم و صنایع دستی، به مکانهایی جذاب برای گردشگران داخلی و خارجی تبدیل شود.

وی خاطرنشان کرد: برخی صنوف غیرمرتبط با این مجموعه نیز از محدوده آسبادهای نشتیفان به مناطق دیگر منتقل شد که پیگیر انتقال دیگر صنوف واقع در این محدوده نیز هستیم.

تفاهم نامه همکاری بین میراث فرهنگی و مرکز تحقیقات کشاورزی

بسترسازی و انجام امور مقدماتی برای ثبت آسبادهای نشتیفان در فهرست آثار جهانی، نیازمند همکاری هایی است که امضای تفاهم نامه سه جانبه بین میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی و پایگاه میراث فرهنگی آسبادهای ایران با این هدف صورت گرفته است.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خواف گفت: همکاری و مشارکت در زمینه های علمی، پژوهشی، مشاوره ای و کارآفرینی در حوزه نفوذ آسبادها به عنوان یک عنصر مهم در بخش میراث کشاورزی و اهمیت پژوهش و معرفی و نقش عملکرد اجتماعی و اقتصادی گذشته آسبادها در منطقه خواف از محورهای اصلی این تفاهم نامه است.

باعقیده اظهار داشت: توجه به موضوع حفاظت کالبدی و ساختاری آسبادها، بهره برداری بهینه از این آثار و لزوم ساماندهی و نمایش استاندارد محتویات مرتبط با آسبادها (گندم و جو) به عنوان غلات حیاتی و موثر در معیشت و زندگی مردم قرون گذشته از دیگر محورهای تفاهم نامه مزبور است.

وی گفت: موضوعات این تفاهم نامه محور اصلی فعالیت های اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خواف در سال جاری و سال آینده است و از همه ظرفیت های موجود برای رفع مشکلات زیرساختی به منظور سرعت بخشی به روند ثبت آسبادهای نشتیفان در فهرست آثار جهانی استفاده می شود.

وی با اشاره به اینکه ثبت آسبادهای نشتیفان خواف در فهرست آثار جهانی اولویت نخست اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خواف است، ابراز امیدواری کرد که با رفع موانع موجود و ایجاد بسترهای لازم، شاهد تحقق این امر مهم در آینده نزدیک باشیم.

تخصیص 2 میلیارد ریال اعتبار برای مرمت آسبادهای خواف

از مجموع 200 آسباد در نقاط مختلف شهری و روستایی خواف 70 اثر به تدریج و در سده های گذشته تخریب شده است، اما حدود 130 آسباد همچنان ماهیت اصلی خود را حفظ کرده اند که برخی از آنها هنوز در زمینه خرد کردن گندم و تهیه آرد فعالیت دارند.

باعقیده با بیان اینکه از مجموع آسبادهای این شهرستان 28 آسباد در داخل محدوده مرکزی شهر خواف قرار دارند، گفت: امسال 2 میلیارد ریال اعتبار برای مرمت تعدادی از این آسبادها اختصاص یافت که با صرف اعتبار فوق، مرمت پنج آسباد در دستور کار قرار گرفت.

وی تصریح کرد: از این میزان اعتبار یک میلیارد و 200 میلیون ریال ریال تاکنون تخصیص یافته و بقیه نیز در آینده نزدیک تخصیص خواهد یافت.