مراسم رونمایی از کتاب هشت جلدی دانشنامه نیشابور بزرگ برگزار شد

ایسنا/ براساس آخرین خبر و گزارش های بدست رسیده، مراسم رونمایی از کتاب هشت جلدی دانشنامه نیشابور بزرگ برگزار شد.

مراسم رونمایی از کتاب هشت جلدی «دانشنامه نیشابور بزرگ»، تالیف امید امجد (استاد دانشگاه تهران) در تالار فردوسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران برگزار شد.

این مجموعه هشت جلدی که توسط کمیسیون ملی یونسکو به چاپ رسیده، حاوی اطلاعات جامعی از شهر نیشابور تاریخی و نیز نیشابور بزرگ جدید شامل سه شهرستان نیشابور، زبرخان و فیروزه است که زیر نظر امید امجد (استاد دانشگاه تهران) در قالب یک تیم تحقیقاتی طی هفت سال انجام شده و به پایان رسیده است.

در مراسم رونمایی این کتاب، علاوه بر علی اکبر متکان (دبیرکل یونسکو در ایران) جمعی از استادان و دانشجویان دانشکده ادبیات دانشگاه تهران از جمله منوچهر اکبری (استاد دانشکده ادبیات) و سید محمد منصور طباطبایی (استاد دانشگاه و نسخه شناس) حضور داشتند. دبیری این برنامه را نیز علی آبان (شاعر و مدرس دانشگاه) بر عهده داشت.

در این مراسم امید مجد در سخنانی گفت: ما برای نگارش این کتاب، تاریخ نیشابور را تماماً خوانده و در آن گشته ایم. برای مثال، در قسمت رجال و مشاهیر نزدیک به هشت هزار اسم و داستان را بررسی کردیم که هرگز نامشان را نشنیده بودیم. «سندباد نشابوری» یکی از آن نامهایی است که تا پیش از این هرگز نمی شناختیم یا یکی از نخستین قیام ها در برابر سلطه اعراب، قیام یک شاهدخت ساسانی در نیشابور بود؛ چنانکه او به پا خواسته اما شکست خورده است.

او ادامه داد: نیشابور در گذشته بقدری از منظر پایگاه فرهنگی و علمی مطرح بوده که حتی بسیاری از بزرگان اهل تسنن در آن دفن شده اند یا خیل زیادی از علما و دانشمندان مانند شیخ صدوق، ابن بابویه و زکریای رازی در نیشابور درس خوانده اند.

این پژوهشگر گفت: ما از شهر نیشابور زیاد صحبت کرده ایم. اما باید دوباره از خود بپرسیم این شهر کجاست؟ از آنجایی که در طول تاریخ همواره گستردگی خراسان بسیار زیاد بوده، نیشابور به عنوان مرکز علم و دانش مرکزیت داشته است؛ کما اینکه برای نگارش تاریخ این شهر به منابع و ماخذ زیادی نیاز بود؛ خصوصا در دوران معاصر.

علی اکبر متکان، دبیرکل یونسکو در ایران نیز درباره شهر نیشابور گفت: اولین بار اسم «نیشابور» در کتاب «اوستا» به معنای شهر شکوه و آبادانی آمده است. در طول تاریخ، علیرغم تغییرات چندین باره نیشابور مثل آتش سوزی و ویرانی توسط غزنویان و مغولان، این شهر بارها از نو ساخته شد. این شهر شهر «ابومسلم خراسانی» بود. همچنین شهرت زیادی از آن به «مدرسه / دانشگاه نظامیه» بر می گردد.

او درباره اقدامات صورت گرفته از سوی یونسکو در راستای ارتقای کیفی این شهر اینطور توضیح داد: تاکنون یونسکو تلاشهایی کرده تا پرونده نیشابور به عنوان یک شهر خلاق در فهرست ملی میراث های یونسکو ثبت جهانی شود. همچنین پرونده دیگر در حال تهیه و در دست یونسکو، ایجاد گذرگاهی فرهنگی بین مقبره خیام و مقبره عطار نیشابوری است. لازم به ذکر است، نیشابور تنها شهری است که دو دانشمندش ثبت جهانی یونسکو شده اند.

دبیرکل یونسکو در ایران در انتها گفت: «نیشابور» شهر هزار مسجد است. شهر مردمی است که اهل علم و دانش بوده اند و با اتکا به همین ویژگی، مقابل حمله قوم مغول ایستادند و مقاومت کردند. تاریخ مردم نیشابور با تکیه بر زیست اجتماعی و تاریخی مردم و تا حدودی شرایط اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی اقشار این شهر مورد بررسی قرار گرفته است.

منوچهر اکبری (استاد زبان و ادبیات دانشگاه تهران) ضمن اشاره به نکاتی که باید در نسخه های تکمیلی اصلاح شود، درباره این کتاب مرجع گفت: «دانشنامه» کتابی مرجع است، خلاصه آخرین تحقیقات و مقالات تمام شده که باید تا 50 سال ماندگاری داشته باشد تا بتوان به آن استناد کرد.

او در ادامه درباره هزینه ها، حامیان مالی و سختکوشی مجد در گردآوری، تدوین، بازخوانی، تطبیق و...افزود: خیلی از آثار ممکن است بتوانند مقاله یا کتاب شوند اما اینقدر قابلیت ندارند که تبدیل با چند جلد کتاب شوند.

این استاد دانشگاه درباره نامگذاری این اثر چنین گفت: در اینکه اسم این دانشنامه بجای دانشنامه بزرگ نیشابور «دانشنامه نیشابور بزرگ» است، باید به نویسندگان این اثر باید تبریک گفت؛ چرا که این شهر از اولین شهرهای مقاومت در مقابل حمله مغول هاست.

سید محمد منصور طباطبایی، از استادان دانشگاه تهران نیز در راستای ارزش گذاری این اثر، با فاخر و درخور توصیف کردن آن گفت: اگر دو معنا برای «نیشابور» در نظر بگیریم، می توانیم آن را به «نیشابور خراسان» و «نیشابوری که مرکز ایران در قرن چهارم است»، تقسیم کنیم که جایگاهی مثل بغداد در عراق یا تهران در ایران فعلی دارد؛ کما اینکه بسیاری از محدثان و دانشمندان بزرگ ایران در نیشابور درس خوانده اند.

تیم تحقیقاتی و نویسندگان این مجموعه هشت جلدی عبارت بودند از بکائیان، بایگی، گرایلی، کاظم خانلو، زمانی، غفاری، رضایی، طاهری، عباس کرخی، و عربخانی.

جلد اول این کتاب شامل تاریخ نیشابور از آغاز تا پایان پهلوی اول است که به تفکیک دوره های هخامنشیان، اشکانیان، ساسانیان، طاهریان، صفاریان، سامانیان، غزنویان، سلجوقیان، ایلخانیان، تیموریان، صفویان، افشاریان، زندیه، قاجار و پهلوی نوشته شده است. جلدهای دوم تا چهارم شامل مشاهیر و رجال نیشابور کهن است که حدودا هشت هزار نام از اهل علم و دانش، دین، لشکری، امیر، وزیر، فقیه، محدث، هنرمند، کاتب، موسیقیدان، پزشک، و ریاضیدان را با جزئیات تا شروع سده چهاردهم در بر دارد.

جلد پنجم حاوی تمام اطلاعات شهرشناسی از نظر جغرافیای طبیعی، صنعتی، کشاورزی، انسانی، زمین شناسی و مراکز گردشگری و بقاع متبرکه و آثار ثبتی میراث فرهنگی و باستان شناسی است. جلدهای ششم و هفتم نیز به تفصیل به معرفی روستاهای نیشابور بزرگ پرداخته و هر روستا را با اطلاعات کاملی از آنچه دارند و ندارند، معرفی می کنند. جلد هشتم و پایانی این اثر بحث مستوفایی از زبان، آداب و رسوم، فرهنگ و افسانه های نیشابوریان را در خود جای داد.