قلعه اردلان در پیچ و خم بلاتکلیفی به سر می برد

ایسنا/ براساس آخرین خبر و گزارش های بدست رسیده، قلعه اردلان در پیچ و خم بلاتکلیفی به سر می برد.

درباره پیشینه اش که جستجو میکنی می آید «مربوط به دوران قاجار است و توسط حاج مرادخان اردلان، جد بزرگ خاندان اردلان ساخته شده است» اما امیر اردلان، یکی از وراث این بنای تاریخی میگوید «اسنادی داریم که نشان می دهد بنا 400 سال قدمت دارد و متعلق به دوره صفویه است.»

آنچه مسلم است وجود قلعه در مسیر جاده شاهی، نشان از اهمیت جاده و قلعه دارد. در مسیر جاده قدیمی همدان- تویسرکان از مسیر گنجنامه که راهی میشوی یکی از بناهای نادر استان اگرچه خمیده و با زخم های فراوان اما هنوز با ابهت و استوار خودنمایی می کند.

«قلعه اردلان» یا «قلعه اشتران» همان بنای باشکوهی است که وقتی به آن خیره میشوی ناخودآگاه یاد آدمهایی می افتی که روزگارشان را در آنجا سپری میکردند، پیشینه و داستان زندگی آنها، غم ها و شادی هایشان، فرهنگ و آداب و رسومشان به همان اندازه جالب است که معماری بنا و حکایت آن.

این مباحث مفصل مجالی دیگر می طلبد و در اینجا بناست درباره «قلعه اردلان» نیمه جان بگوییم. همان بنایی که هر چند وقت یکبار خبری مبنی بر اینکه حالش خوب نیست و نیاز به احیا دارد، می شنویم. همان بنایی که سال به سال پیکرش زخمی تر می شود و رو به راه کردنش سخت تر. همان بنایی که با توجه به موقعیت جغرافیایی و وسعتش می تواند به یکی از بزرگترین پروژه های گردشگری استان تبدیل شود اما همچنان لنگ اعتبار است و درگیر کش و قوس های اداری.

آذر سال 98 بود که اسحاق ترکاشوند، مدیر اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان تویسرکان از وجود سرمایه گذاری برای هتل شدن قلعه اشتران با هدف حفظ بنا، نگهداری از آن و رفع مشکلات و موانع پیش روی سرمایه گذار خصوصی مرمت آن خبر داد.

وی پیرامون اینکه قلعه اردلان در پیچ و خم بلاتکلیفی به سر می برد، اضافه کرد: گرچه احیای این قلعه 20 میلیارد تومان اعتبار می خواهد اما بی تردید مشکلات موجود بر سر راه سرمایه گذار بازسازی قلعه اشتران حل شدنی است و ما تمام تلاش خود را برای رفع موانع موجود بکار می گیریم تا این بنا زودتر مرمت و بازسازی شده و به بهره برداری برسد.

ترکاشوند در اسفند سال 1400 گفت: قلعه اردلان در طول سالیان تخریب مستمر داشته و منابع بودجه میراث فرهنگی محدود است و تاکنون نتوانسته ایم بنا را اساسی مرمت کنیم.

وی ادامه داد: مرمت بناهایی که مالک دارند باید با مشارکت آنها باشد اما مالک این بنا تاکنون مشارکتی با ما نکرده است، از طرفی از محل اعتبارات سال 97 حدود 500 میلیون تومان برای قلعه اردلان هزینه کردیم اما بیش از این برای ما مقدور نبود و چون مساحت قلعه بالاست، هزینه یاد شده تنها در حد مرمت یک دهم بنا بود.

اهمیت قلعه اشتران و وضعیت آن، سید عزت الله ضرغامی، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی را در سفر مرداد سال جاری به استان همدان به این قلعه کشاند و بنای معروف خاندان اردلان مورد بازدید وزیر قرار گرفت.

وی با تأکید بر اینکه باید تدابیری برای بازدید عموم از این بنای تاریخی اندیشیده شود، گفت: با توجه به اینکه قلعه اردلان مالک خصوصی دارد ما نیز آمادگی کامل داریم در حوزه مرمت و ارائه تسهیلات یاری گر باشیم تا کاربری متناسب برای بنا تعریف شود.

قضیه اما به اینجا ختم نشد و کم نظیر بودن قلعه اردلان و شرایط آن، بار دیگر خبرنگار را پیگیر خبرهای جدیدتری از این بنای تاریخی کرد و این بار پای صحبت های امیر اردلان، نماینده وراث بنا نشاند.

اگرچه صحبت با وی حول محور وضعیت بنا و قصد مالکان برای تغییر کاربری آن آغاز شد اما اردلان در همان ابتدا با اشتیاق گریزی به تاریخ و پیشینه خاندان پرآوازه اش زد و گفت: این قلعه موروثی اجداد ماست، در گذشته به منطقه غرب کشور اردلانات می گفتند و از دیرباز اردلان نام این منطقه بوده است و تاریخ 5000 ساله دارد.

وی با بیان اینکه قلعه اردلان آخرین بنای این دودمان است، افزود: یکی دیگر از قلعه های این قوم در بالای اورامانات و دیگری در سلیمانیه است، سرزمین اردلانی از پشت کوه الوند شروع و تا ارمنستان امروزی، سپس شام و سوریه و در نهایت تا انتاکیه در ترکیه که سرزمین آریایی ها بوده، می رسید.

اردلان اضافه کرد: به عبارت دیگر اردلان ها شامل اقوام متحد ماد و پارس هستند که در طول تاریخ فراز و نشیب های زیادی به خود دیده که اگر فرصتی باشد در مجالی دیگر تاریخ جذاب آنها که براساس مستندات و منابع معتبر است را بازگو میکنم.

وی با اشاره به اینکه قلعه اردلان در سال 1383 ثبت آثار ملی کشور شد، تصریح کرد: چون این ملک جز آثار ماندگار ملی است، وراث آن را به سازمان میراث فرهنگی کشور هدیه کرده و اسناد آن نیز موجود است و ما هیچگونه مخالفتی با احیای آن نداریم.

اردلان ادامه داد: پس از آن که تنها برج باقیمانده از بنا را آتش زدند، آن را احیا کردیم، وقتی بنا ثبت آثار ملی شد دو طبقه آن شامل شاه نشین یا اندورنی سالم بود و آنقدر به آن رسیدگی نکردند که به تلی از خاک تبدیل شد.

مالک قلعه اردلان با بیان اینکه در حال حاضر بنا 11 ورثه دارد و من از آنها وکالت تام الاختیار دارم، اضافه کرد: همه این 11 نفر حاضرند با میراث فرهنگی همکاری کرده تا بنا احیا شود و بیش از این آسیب نبیند.

اردلان با اشاره به اینکه میراث فرهنگی استان همدان و شهرستان تویسرکان زحمات زیادی برای این پروژه کشیده اند، گفت: میراث فرهنگی در دولت قبل، بنا را با مبلغ 500 میلیون تومان مرمت کرد، در آن زمان با دو میلیارد تومان بنا احیا میشد که پیشنهاد دادند طرح گردشگری هم روی آن بگذارید و ما هم موافقت کرده و گفتیم پتانسیل و سرمایه داریم تا بنا را به هتل قلعه تبدیل کنیم.

وی با بیان اینکه اگر طرح به نتیجه می رسید به عنوان نگین گردشگری استان همدان معرفی میشد، مطرح کرد: طرح هتل قلعه در سال 96 تهیه و مصوب شد، آن سال برآورد تبدیل بنا به هتل قلعه هفت میلیارد تومان بود و ما آن زمان حدود سه میلیارد سرمایه داشتیم.

اردلان ادامه داد: به ما گفتند می توانید از تسهیلات استفاده کنید اما باید به همان مقدار سند داشته باشید و در آن زمان ما قادر به تهیه سند با این مبلغ نبودیم و بعد از مدتی نیز تحریم ها پیش آمد و پروژه بلاتکلیف ماند، همان سال طرح و نقشه را با هزینه شخصی 19 میلیون تومان توسط مهندس مشاور میراث فرهنگی تهیه کرده و در حال حاضر نیز هر کمکی برای احیای قلعه از دستمان بیاید کوتاهی نمی کنیم.

وی با اشاره به اینکه تاکنون سه بار به آقای ضرغامی نامه زده ام، بیان کرد: اگر میراث فرهنگی بخواهند بنا را بازسازی کنند ما مشکلی نداریم و هیچگونه مقاومتی هم به عنوان مالک نخواهیم داشت، فقط سرمایه بازسازی کامل و تغییر کاربری آن را نداریم وگرنه خواسته ورثه سر پا شدن قلعه است.

مالک قلعه اردلان با بیان اینکه این بنا متعلق به دوره قاجار نیست و قدمت 400 ساله دارد و اسنادی در دست داریم که این را اثبات می کند، اظهار کرد: قلعه با یکی دو میلیارد تومان قابل مرمت است اما هزینه تغییر کاربری و تبدیل آن به هتل قلعه حدود 30 میلیارد تومان برآورد شده است.

وی اضافه کرد: اگر سرمایه گذاری انجام و بنا تغییر کاربری دهد ظرفیت برگزاری تورهای خارجی هفت و 10 روزه را برای محور گردشگری غرب کشور دارد، علاوه بر این در طرح فضاهایی مانند استخر، زیرساخت های گردشگری پزشکی و درمانی و مواردی از این دست دیده شده و پس از راه اندازی، بازگشت سرمایه تضمینی است.

اردلان با بیان اینکه برای ارائه وام 30 میلیاردی به همان اندازه سند نیاز است و ورثه هم بنا به دلایلی نمی توانند این کار را انجام دهند، گفت: قلعه تا سال 65 برپا و تمام برج ها، اتاق ها و دیگر فضاهای آن سالم بود و زندگی در بنا جریان داشت.

وی با اشاره به اینکه این قلعه اردلان هویت، تاریخ و میراث کشور است و باید حفظ شود، مطرح کرد: اگر بنا احیا شود می تواند در منطقه اشتغالزایی خوبی ایجاد کند، علاوه بر این قابلیت رونق گردشگری کشاورزی، مذهبی و فرهنگی را نیز دارد.

اردلان افزود: مراسم تعزیه اردلانی یکی از مراسمات معروف این خاندان شیعه بوده که هر ساله از ابتدای محرم تا سوم امام حسین (ع) و از اربعین تا 28 صفر برپا بوده اما متأسفانه همه مدارک، اشعار و وسایل آن در سالهای اخیر از بین رفته است.

وی با بیان اینکه قلعه اردلان 8000 متر زیربنا دارد، اظهار کرد: این پروژه بزرگترین طرح روی زمین مانده استان همدان در حوزه میراث فرهنگی و گردشگری است، چرا که پتانسیل فوق العاده ای دارد، در مهمترین مسیر تفریحی همدان قرار گرفته و میتوان درآمد عالی از آن کسب کرد.

اردلان با اشاره به اینکه دو دانگ از ملک متعلق به بنده است و بیشترین سهم را از مالکیت قلعه دارم، گفت: خاندان اردلان های خرمرودی که اجداد ما هستند، والی و امرای محلی و شهرنشین بودند و در روستاها قلعه و قنوات و انواع سازه های معماری می ساختند و قلعه اردلان نیز یکی همین بناهاست.

قلعه اردلان به عنوان یکی از مهمترین بناهای تاریخی استان همدان حال و روز خوبی ندارد. از طرفی زور بودجه میراث فرهنگی به سرپا کردن بنا نمی رسد، از طرف دیگر مالکان هزینه بازسازی آن را ندارند. آنچه واضح است قلعه اردلان که به روایتی متعلق به دوران قاجار و به روایت دیگر از آثار دوره صفویه است، از عدم رسیدگی، بلاتکلیفی و تخریب رنج می برد و قربانی نبود اعتبار و بودجه و سرمایه شده است.