قدمت همدان به هزاره سوم قبل از میلاد می رسد

ایسنا/ براساس آخرین خبرهای بدست آمده و گزارش های منتشر شده، قدمت همدان به هزاره سوم قبل از میلاد می رسد.

در کوهپایه الوند واقع شده و برخی پژوهشگران معتقدند با توجه به سکونت کوچ نشینان در پیرامون کوه الوند، قدمتش به حدود 5000 سال پیش از میلاد هم بر میگردد.

هرودت بنیادش را به دیاکو پادشاه ماد نسبت می دهد اما حقیقت این است که چون در تاریخ اوایل ماد، تحقیقاتی بطور کامل انجام نشده از پیدایش اولیه آن اطلاعات درستی در دست نیست و شاید پادشاه نام برده در آبادانی و توسعه آن کوشیده است.

در کتیبه تیگلات پالسر اول، پادشاه آشوری از همدان به نام "آمادانا" یاد شده است، در کتیبه های هخامنشی، نام این شهر را "هگمتانا" گفته اند که به عقیده باستان شناسان، از دو جز "هنگ" به معنی جا و "متا" به معنی اجتماع و گرد آمدن است.

اعتمادالسلطنه در این باره میگوید: اسم اصلی این شهر "هم دان" بوده است که "هم" به معنی اتفاق و "دان" به معنی ظرفیت است و در کل به معنی مجتمع متفقین است. لاکهارت به نقل از پلیبیوس؛ مورخ یونانی شهر اکباتان را که در دامنه کوه ارنتس (الوند) واقع شده، مقر سلاطین وی میداند که از نظر آبادی و ثروت بر سایر سرزمین ها ترجیح داشته است.

افشار در کتاب سیمای ایران میگوید: اسم اصلی این شهر "هانگ ماتانه" یا "هاکاماتانا" است که به معنی محل اجتماع و به واژه انجمن نزدیک است و در تورات اخمثا نوشته شده که مرکب از "هاخای زندی" و "ثانای پالی"، که شاخه ای از زبان سنسکریت است و ثانا به معنی ستان فارسی است که محل و مکان معنی می دهد و اخمث را به محل دوستی و شهر دوستی ترجمه کرده اند و این به علت آن بوده که مقر تابستانی شاهان ایران بوده، آندره گدار نیز معتقد است شهر همدان برای پادشاهان هخامنشی دارای اهمیت فراوان بوده است.

این کهن دیار در طول تاریخ فراز و نشیب های زیادی را طی کرده است، زمانی پایتخت پادشاهان مادی و هخامنشی بود، زمانی به دست اسکندر مقدونی ویران و زمانی توسط مهرداد اشکانی تصرف شد. می گویند بعد از اینکه دیاکو همدان را به پایتختی انتخاب کرد استحکامات عظیمی شامل هفت حصار تو در تو که هر یک به رنگ خاصی بود ساخته شد و مردم اطراف این حصارها، منازل خود را برپا کردند، به نظر اغلب پژوهشگران، "تپه هگمتانه" جزئی از بقایای همین استحکامات است.

کتیبه های گنجنامه، کاخ های هخامنشی، جام ها و الواح زرین و سیمین و بقایای ستون های سنگی نشان دهنده اهمیت همدان در دوره هخامنشی است. علاوه بر این مجسمه شیر سنگی در شهر همدان و معبد لائودیسه نهاوند را مربوط به دوران اشکانی و سلوکی می دانند.

در اسناد تاریخی آمده است همدان در دوره ساسانی یکی از ضرابخانه های حکومت بود و سکه های متعددی از این دوره کشف شده است. همچنین در کتابچه ای به نام "شهرها" که حدود سال 500 میلادی به زبان پهلوی نوشته شده بنای همدان به یزدگرد اول نسبت داده شده و این نشان می دهد که عملیات عمرانی مهمی توسط وی در این شهر صورت گرفته است.

دوران اسلامی همدان، با فتح نهاوند توسط اعراب آغاز می شود، تاریخ جنگ نهاوند در روایات گوناگون آمده است. بعضی آن را سال 18، 19 یا 20 هجری قمری گفته اند اما ظاهرا سال 21 هجری قمری درست تر است. فتح نهاوند را "فتح الفتوح" خوانده اند، چرا که با توجه به روایت ها، پس از این پیروزی، فتوح اعراب در همه جای ایران تقریباً بی مانع پیش رفت بنابراین از سده اول هجری قمری همدان نیز مانند قم و اصفهان و کاشان، هم محل تردد و توجه اعراب و هم مقر حکومت آنها شد.

همدان در دوران اسلامی نیز بالا و پایین های بسیاری را به خود دید اما این شهر زیبا، سرسخت و استوار در طول قرنها همچنان سرپا ماند و آوازه اش نه تنها در ایران که بواسطه سیاحان و جهانگردان تا آن سوی مرزها نیز رسید.

امروز این کهنه دیار را با بلندای قامت الوند و دامنه دشت های همیشه سرسبز می شناسند، امروز همدان را از شکوه داریوش تا خاطرات به یاد مانده هگمتانه، از سرخی آتش نوشیجان تا آبی روشن علیصدر، در کلام باباطاهر و عین القضات، در طعم تلخ و شیرین جوشانده های بوعلی سینا و آواز مفتون و از بانگ اذان در ماذنه های مسجد جامع همدان تا کوچه پس کوچه های بازارهای درهم تنیده می شناسند.

امروز همدان را با عشق های نهفته در تابوت های سنگی اشکانی و کوزه های سفالین نصفه و نیمه اکباتان، با خاطرات برج قربان و جلوه الهی در نقش و نگار گنبد علویان، با ایوان کاشی امامزاده ها و تاریخ ایستادگی آن می شناسند.

امروز همدان را با مردمانی یکدل و بی آلایش که زندگی را نقش می بندند در تار و پود روزگاران، با سراب های نهاوند که آواز زندگانی می خوانند، با طبیعت بکر تویسرکان، با سفال لالجین و انگور ملایر می شناسند.

امروزه همدان با پیشینه ای کهن و بیش از 1800 بنای تاریخی و جاذبه های طبیعی، آب و هوای مطبوع، آداب و رسوم خاص منطقه، صنایع دستی منحصر بفرد و شهرهای جهانی لالجین، ملایر و شهر ملی تویسرکان یکی از مهمترین قطب های گردشگری ایران محسوب می شود که گفتنی ها، دیدنی ها و شنیدنی های بسیاری در خود دارد.