دلیل شکاف روی بنای تاریخی دریاچه عباس آباد چیست؟

ایرنا/ بدنبال آخرین گزارش های منتشر شده، این سوال مطرح می شود که دلیل شکاف روی بنای تاریخی دریاچه عباس آباد چیست؟

مجموعه تاریخی باغ عباس آباد بهشهر به عنوان یکی از 9 باغ ایرانی ثبت شده در فهرست میراث جهانی یونسکو طی سالهای اخیر و از زمان ثبت جهانی این باغ بارها به بهانه های گوناگون مورد توجه دوستداران میراث فرهنگی و بناهای تاریخی قرار گرفت. آخرین مورد از این توجه شدن ها نیز به چند روز اخیر بر میگردد که تصاویری با عنوان ترک خوردگی بنای چهار طاقی میان دریاچه پشت سد عباس آباد در فضای مجازی منتشر شد.

تعدادی از دوستداران میراث فرهنگی پس از قایق سواری در دریاچه باغ عباس آباد و نزدیک شدن به بنای چهار طاقی معروف این باغ، در ضلع شمالی بنا خطی ناشی از ریخته شدن یک ردیف از آجرهای این بنا را دیدند و با انتشار تصاویری از این خط که شبیه به ترک خوردگی است، نسبت به وضعیت این بنای تاریخی ابراز نگرانی کردند.

از نگاه این کاربران، ریخته شدن آجرها به دلیل ترک خوردگی بخشی از بنای چهار طاقی است و آن را در معرض خطر تخریب قرار داده است. اما پیگیری های خبرنگار از سرپرست این پایگاه جهانی نشان می دهد که این خط ناشی از ریخته شدن آجرها در ضلع شمالی از چند دهه پیش نیز وجود داشت و ترک خوردگی هم محسوب نمی شود.

سرپرست پایگاه میراث جهانی باغ عباس آباد درباره دلایل ریخته شدن یک ردیف از آجرها در ضلع شمالی چهار طاقی می گوید: نخستین نکته قابل توجه در این زمینه، قدیمی بودن آن است. یعنی آنچه که طی روزهای اخیر مورد توجه برخی دوستداران میراث فرهنگی قرار گرفت، موضوعی جدید نیست و سالهاست که وجود دارد.

مصطفی شریفی می افزاید: به استناد تصاویر قدیمی بجا مانده از چهار طاقی، دست کم 60 سال است که این شکاف وجود دارد. دلیل ایجاد شدن آن هم فنی و اقلیمی است. در گذشته مرسوم بود که از چوب به عنوان کلاف و داربست در بناها استفاده میشد. این چوب های بکار رفته در بنا به مرور زمان از بین رفت و حفره بین آجرها باقی ماند.

به گفته این پژوهشگر و کارشناس باستان شناسی و مرمت بناهای تاریخی، با توجه به اینکه بین حفره و فضای بیرونی فقط یک ردیف آجر وجود داشت، این آجرها به مرور از بین رفت و اکنون جای آنها به صورت شکاف دیده می شود.

سرپرست پایگاه میراث جهانی باغ عباس آباد خاطرنشان می کند: شکافی که دیده می شود فقط در ضلع شمالی و روی پوسته قرار دارد و امتداد به ضلع غربی و داخل بنا ندارد. به همین دلیل و با توجه به قطر و ضخامت سه تا چهار متری دیواره، از نظر سازه ای و استحکام بنا هیچ مشکلی ایجاد نمی کند. آنچه که دیده می شود آسیبی ظاهری است و آسیب سازه ای محسوب نمی شود.

شریفی تصریح می کند: با توجه به این که طی 400 سال اخیر دیواره ضلع شمالی بیشتر از سه ضلع دیگر در معرض وزش باد و برخورد امواج دریاچه سد قرار داشت و همچنین به دلیل برخورد گاه و بیگاه قایق ها با ضلع شمالی در چند دهه اخیر، آجرهای پشت حفره در این ضلع بیشتر ریخته است.

نیازی به مرمت وجود ندارد

وی در پاسخ به این پرسش که چرا برای مرمت قسمت های آسیب دیده اقدامی انجام نمی شود نیز می گوید: این بنا به دلیل قرار داشتن در آب منحصر بفرد است و مرمت آن به شرایط ویژه ای نیاز دارد. مهمتر اینکه در حال حاضر خطری این بنا را تهدید نمی کند که اقدام به مرمت آن شود. در چنین مواردی که استحکام بنا مشکلی ندارد، انجام مرمت سبب تغییر وضعیت ظاهری می شود. زمانی برای مرمت اقدام می کنیم که بنا در معرض تخریب باشد. اما در حال حاضر این بنا شرایط باثباتی دارد و نیاز به مرمت سازه ای برای آن احساس نمی شود.

این پژوهشگر و کارشناس باستان شناسی خاطرنشان می کند: موضوع دیگر این است که برای مرمت بنا باید دریاچه خشک شود و با توجه به تأمین آب کشاورزی حدود پنج روستای پایین دست، این امکان فعلا وجود ندارد. البته تأکید می کنم که فعلا چهار طاقی نیازی به مرمت ندارد و بیشتر باید بر مسائل مربوط به حفاظت آن توجه داشته باشیم. برای بهبود اقدامات حفاظتی این مجموعه تاریخی با انتخاب دانشگاه مازندران به عنوان مشاور، گام های اولیه تدوین پلان مدیریتی باغ برداشته شده است.

سرپرست پایگاه میراث جهانی باغ عباس آباد می افزاید: باغ عباس آباد بزرگترین باغ ایرانی و یکی از بزرگترین محوطه های تاریخی ایران است. قطعا اهمیت حفاظت از بقایای بجا مانده از این باغ باشکوه و زیبا برای ما نیز مانند همه دوستداران میراث فرهنگی بسیار زیاد است و پایش و نظارت مستمر بر وضعیت این مجموعه را همواره انجام می دهیم. طبیعتا در صورتی که خطری این مجموعه را تهدید کند، حتما ورود خواهیم کرد.