باغ و عمارت عین الدوله؛ بنایی باشکوه و حیرت انگیز

امروز به یکی از بناهای به جا مانده از تهران قدیم سر می زنیم که کمتر در بین شهروندان شناخته شده است. عمارت عین الدوله تهران مربوط به اواخر دوره قاجار و اوایل پهلوی اول بوده و معماریش هم به سبک معماری دوران قاجار انجام شده است. امروزه، از باغی که این عمارت در آن قرار داشته، تقریبا چیزی باقی نمانده است. جالب هست بدانید که مهمترین واقعه ای که در باغ و عمارت عین الدوله رخ داد، برگزاری کنفرانس تهران در زمان جنگ جهانی دوم بود. با ما در این مقاله جذاب و خواندنی همراه شوید تا علاوه بر شرح معماری، ساعات بازدید عمارت عین الدوله تهران را نیز برایتان عنوان کنیم.

تاریخچه

عین الدوله، صدراعظم مظفرالدین شاه بود که در دوره مبارزات آزادی خواهان، آنان را سخت آزرد و سرکوب کرد. وی فردی مستبد بود و از مخالفین سرسخت مشروطیت بشمار می رفت. او عمارت عین الدوله و عمارتی در مبارک آباد بنا نهاد. در آن عصر، در این منطقه وسیع که بیرون از حصار ناصری تهران بود، جز آبادی هایی بسیار خرد، جایی مسکون و آباد وجود نداشت. عین الدوله این باغ و عمارت را بنا کرد و جلوه ای متفاوت به منطقه بخشید.

در حوالی باغ عین الدوله باغهای مشهوری وجود داشتند که تمام منطقه را پوشش می دادند. این باغها به مرور تفکیک شده و از میان رفتند. عین الدوله تا سال 1306 خورشیدی در قید حیات بود. وی در سالهای پایانی عمر با وضع مالی خیلی بدی مواجه شد؛ طلبکاران بسیاری از اموال او را به یغما بردند و از طرفی، تنها پسرش هم مردی لایق و باکفایت نشد که بتواند اموال پدرش را جمع و جور کند. به هر روی، این عمارت از مالکیت عین الدوله بیرون آمد و مالک جدیدی با نام بصیرالدوله پیدا کرد.

بصیرالدوله دستی به سر و گوش عمارت کشید، آن را به اسکان خانواده اش اختصاص داد و بعدها تغییراتی را در آن پدید آورد. بعد از مرگ مالک جدید، عمارت و عمارت عین الدوله به فرزندش دکتر نصرت الله هروی رسید و از ایشان هم به دخترش شیرین انتقال یافت. تا اینکه، در سال 1376 خورشیدی با توافق آخرین مالک عمارت عین الدوله، شهرداری آن را در اختیار گرفت و با تصمیم درستی، این باغ به فضایی عمومی تبدیل شد.

معماری

عرصه باغ 11900 مترمربع بوده که به شکل مستطیلی شمالی جنوبی تعیین شده است. باغ و عمارت عین الدوله دارای چهار در هست؛ دو ورودی اصلی در سمت شمال و جنوب و دو ورودی فرعی در دو جهت شرق و غرب. در شمالی، در اصلی و تشریفاتی مجموعه بشمار می رود. مساحت ساختمان 800 متر بوده که در دو طبقه بنا گردیده و هریک از طبقات، زیباتر از دیگری است. ساختمان اولیه، بنایی اعیانی ولی ساده و ییلاقی در دو طبقه بود. از زمان احداث بنا خبر دقیقی در دست نیست، اما احتمالا عمارت بین سالهای 1330-1310 قمری ساخته شده باشد.

در طبقه همکف، شاه نشین با سقف آینه کاری شده و تزئینات قرار داشت که دو طرف آن راهرو ایجاد شد. دسترسی به طبقه دوم از طریق راه پله ای بود که سمت شمال شرقی قرار داشت. بصیرالدوله در دوران اسکان در عمارت عین الدوله تهران چند مرتبه دست به تعمیرات و ساختمان زد. بار نخست، در سمت شمال شاه نشین با ایجاد سالنی، فضای ورودی ساختمان را تقویت کرد. بار دیگر، راه پله ساختمان را از شمال شرقی به میان ضلع غربی انتقال داد و با توسعه سالن ضلع شمالی، در طبقه همکف چند اتاق به صورت دو گوشواره قرینه ساخت که بعدها با زیباکاری داخلی، این اتاقها را هم بسیار زیبا و شگفت انگیز کرد.

در دوران آبادی در وسط باغ، استخر بزرگی با جزایر کوچک ساخته بودند. این جزایر با پلهای فلزی کوچکی به خشکی و به یکدیگر مرتبط شدند. در این بنا در جهت شمال به جنوب ورودی، یک کرسی به ارتفاع 1/5 متر قرار دارد و توسط ده پله به ایوانی وارد می شود که دور تا دور ساختمان می چرخد. بنا با نقاشی دیواری، گچبری، آینه کاری و قاب بندی تزئین شده است.

آدرس: پاسداران، میدان هروی، خیابان وفامنش، خیابان جمالی

ساعات بازدید عمارت عین الدوله تهران: همه روزه به جز تعطیلات رسمی، 8 صبح تا 16