کشف سفال های نوک اژدری ویژه حمل مایعات از خلیج فارس به سایر نقاط دنیا

میراث آریا/ براساس آخرین خبرهای منتشر شده، کشف سفال های نوک اژدری ویژه حمل مایعات از خلیج فارس به سایر نقاط دنیا صورت گرفت.

سید مهدی آذریان، مدیر پایگاه ملی میراث فرهنگی بندر تاریخی سیراف با اشاره به آغاز فصل جدید کاوش های باستان شناسی در بندر باستانی سیراف و آخرین نتایج بدست آمده گفت: این فصل از کاوش ها با پشتیبانی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان بوشهر از محل اعتبارات استانی با مشارکت دانشگاه تهران و مجوز پژوهشگاه و پژوهشکده باستان شناسی به سرپرستی محمد اسماعیل اسمعیلی جلودار انجام شد.

او با اشاره به اینکه این کاوش در کنار مسجد جامع و قلعه ساسانی و با مطالعه روی سایر آثار آن انجام شده، افزود: براساس شواهد موجود از کاوش های باستان شناسی که در گذشته انجام شده، مسجد جامع سیراف به صورت مستقیم روی بخش هایی از قلعه دوره ساسانی ساخته شده است.

آذریان تصریح کرد: به همین منظور کاوش در بندر باستانی سیراف با هدف بازخوانی جبهه شرقی مسجد جامع سیراف مربوط به صدر اسلام و قلعه ساسانی مدفون در زیر آن با ایجاد ترانشه ای به ابعاد 5×5 متر در امتداد برج گوشه شمال شرقی قلعه ساسانی و در مجاورت مسجد جامع سیراف آغاز شد.

او گفت: پس از آن به دلیل محدودیت فضا و برای شناخت بیشتر، ترانشه ای پیشرو با ابعاد 2/5×4 متر گسترش یافت و در ادامه در بخش درونی ضلع شمالی قلعه ساسانی و در محلی که در سالهای گذشته برای انجام عملیات مرمتی و شناخت سازه آن، سونداژی حفر شده بود، گمانه ای به ابعاد 1/5×2 متر با هدف بازشناسی پی دیوار و دوره های احتمالی قبلی آن، مورد کاوش قرار گرفت که نتایج اولیه آن حاکی از مهندسی دقیق ساسانیان در شناخت وضعیت سازه ای و زمین شناسی محل ساخت قلعه بوده و کاوش آن در مراحل پایانی تا رسیدن به خاک بکر ادامه یافت.

مدیر پایگاه ملی میراث فرهنگی سیراف اظهار کرد: فصل جدید کاوش در بندر باستانی سیراف به دلیل پایان زمان کاوش و وضعیت دشوار شرایط آب و هوایی در مستندسازی آثار، متوقف و مقرر شد در صورت موافقت دستگاه های متولی، ادامه آن در زمستان سال جاری تا به سرانجام رسیدن کاوش و رسیدن به خاک بکر ادامه یابد.

محمد اسماعیل اسمعیلی جلودار، سرپرست کاوش بندر باستانی سیراف نیز با تشریح روند کاوش در این پروژه گفت: نتایج اولیه کاوش در ترانشه اصلی نشان از شواهدی از استقرارهای مرتبط با دوره اسلامی تا قرن پنجم هجری با کارکرد مسکونی و صنعتی به همراه آثاری از دوره ساسانی شامل بخشی از دیوارهای اصلی مرتبط با قلعه ساسانی و در امتداد برج شرقی آن دارد.

او افزود: بدست آمدن مدارکی از تولید سفال شامل توپی های کوره و سفال دفرمه شده نوع سبز آبی یکی از نتایج جالب توجه این فصل است.

این باستان شناس گفت: هر چند باستان شناسان غربی همچون درک کنت منشا این سفال ها را کشور عراق برشمرده اند، اما فراوانی این گونه سفالی در سیراف و بقایای بدست آمده از کوره در این فصل و نیز شواهد قبلی بدست آمده از بندر باستانی بی بی خاتون یا همان نجیرم نشان می دهد منشا تولید این گونه سفالی سواحل خلیج فارس بوده است.

اسمعیلی جلودار افزود: این گونه سفال یکی از دوربردترین گونه های سفالی خلیج فارس است که به نظر توسط دریانوردان پارسی بویژه سیرافی به بنادر دریای عمان، شرق آفریقا، چین و حتی ژاپن صادر میشده و نمونه های سالم این ظروف علاوه بر سیراف از بنادر و محوطه های پاکستان، چین و دیگر نقاط جهان بدست آمده و در موزه های این کشورها نگهداری می شود.

سرپرست کاوش در بخش دیگری از سخنانش افزود: از گونه های سفالی دیگر بدست آمده در این فصل از کاوش سیراف میتوان به نمونه سفال های نوک اژدری شکل که ویژه حمل مایعات از خلیج فارس به سایر نقاط دنیا بوده، اشاره کرد که نمونه های آن به ویژه در بنادر هندوستان، سریلانکا و نوع کتیبه دار آن به زبان پهلوی ساسانی از تایلند و کشتی مغروقه کاوش شده در سورینام و نیز سایر بنادر باستانی دنیا بدست آمده است.

او در ادامه به سفال نوع چینی از گونه چانگشا اشاره و خاطرنشان کرد: همگی اینها نشان از جایگاه تجاری بزرگ سیراف در تعامل با شرق دور، هندوستان و آفریقا دارد.

اسمعیلی جلودار اظهار کرد: بدست آمدن مواد فرهنگی شامل قطعات ظروف از جنس شیشه، فلز، سنگ و نیز موادی همچون خاکستر، زغال و بویژه استخوان انسانی و حیوانی از این کاوش و برنامه ریزی برای مطالعات میان رشته ای این آثار نوید نگاهی جدید در تحلیل زیستی ایرانیان در این بندر دارد.

تداوم کاوش های باستان شناسی سیراف

نصرالله ابراهیمی، معاون میراث فرهنگی استان بوشهر نیز در ادامه گفت: کاوش های باستان شناسی سیراف پس از وقفه ای 15 ساله شروع شده و قرار است این کاوش ها به صورت منظم با مشارکت اداره کل میراث فرهنگی استان بوشهر، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، پژوهشکده باستان شناسی و گروه باستان شناسی دانشگاه تهران تداوم یابد.

او افزود: توسعه شهری سیراف در عرصه این بندر باستانی و ساخت و سازهای گسترده در آن مهمترین مشکل این بندر باستانی و جهانی ایرانی در خلیج فارس است که در صورت عدم توجه مسئولین شهری نابودی کامل آن دور از انتظار نیست.

ابراهیمی تصریح کرد: این بندر از منظر باستان شناسی هم ردیف شهرهای باستانی دنیا نظیر پومپئی ایتالیا است، با این تفاوت که متاسفانه تمام عرصه آن مورد تجاوز قرار گرفته است و وضعیت آن بگونه ای است که حفاظت و پژوهش های باستان شناسی در آن امری ضروری و لزوم توجه به زیر ساخت های گردشگری آن بویژه در مبحث گردشگری فرهنگی، دریایی و طبیعی دوچندان است.

برنامه مطالعاتی کاوش های باستان شناسی در بندر باستانی سیراف با افق پنج ساله و با هدف ساماندهی و روشن کردن زوایای مبهم این بندر بین المللی کهن پارسی از سوی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان بوشهر در دست اقدام است.