بررسی چند مشکل در حوزه صنایع دستی

ایسنا/ این خبر پیرامون بررسی چند مشکل در حوزه صنایع دستی برای شما مخاطبان گرامی نوشته شده است.

هنر صنایع دستی و مشکلات مربوط به این حوزه شاید برای درصد کمی از مردم دغدغه باشد اما هنرمندان صنایع دستی از شیشه گر گرفته تا نگارگر امروزه به دلایل مختلفی با مشکلات ریشه داری سر و کله می زنند که اتفاقا برای این قشر دغدغه جدی محسوب می شود.

در ادامه بررسی مشکلات حوزه صنایع دستی و با این هدف که این بار مشکل جدیدتری را پیدا کنیم، به گفت وگو با مریم علیدوستی، یکی از مسئولان ارزشیابی هنرمندان صنایع دستی پرداختیم تا نظر این کارشناس را درباره وضعیت حال حاضر این حوزه بپرسیم.

هنرمندان ما مفهوم خلاقیت را نمی دانند

یکی از مواردی که در حوزه صنایع دستی از اهمیت برخوردار است و بارها از سوی پژوهشگران این حوزه بر روی آن تأکید شده، خلاقیت است. علیدوستی با تأکید بر اهمیت این مسئله گفت: مفهوم خلاقیت و کاربرد را هنرمندان ما خیلی نمی دانند. الان باتوجه به اقتضای زمانه و تحریم هایی که وجود دارند، مواد و مصالحی که باید به هنرمندان در حوزه شیشه و دوخت های سنتی برسد، خیلی کم است و این فضا باعث شده تا هنرمندان به سمت یک سبک مینیمال شده حرکت کنند و خب باتوجه به رویکردی که به سمت شهر وجود داشته، به روستاها کمتر توجه شده و این باعث شد فضایی که برای هنرمندان یا افرادی که از روستا می آیند، در شهرها محدودتر شود و آنها را به سمت تفکر مینیمال شدن پیش ببرد که البته در کل دنیا این اتفاق افتاده است.

او پیرامون بررسی چند مشکل در حوزه صنایع دستی ادامه داد: دهکده جهانی ای که برای کل مردم دنیا تصور کردند، باعث شد که همه به سمت مینیمال شدن حرکت کنند. برای مثال اگر نگاه کنید حتی خانه ها نیز نسبت به گذشته کوچکتر شده است و همین باعث شد برای جلوگیری از فضای شلوغی که در خانه ها بود، فضای محدودتری داشته باشیم. این به تبع روی عناصر زندگی ما تأثیر گذاشته و به سمت انتزاعی شدن نیز حرکت کرده است. به همین دلیل هنرمند فکر کرده این خلاقیت محسوب می شود و واقعا هم هست؛ اما در کشوری مثل کشور ما خیلی این موضوع اینگونه نیست که کارشناسی شده باشد.

علیدوستی همچنین اضافه کرد: انگار مسیری برای هنرمندان فراهم شده است که یا می آیند از کشورهای دیگر کپی می کنند یا اینکه به صورت فی البداهه هنرمند خودش جذب این می شود که به سمت فضای مینیمال برود. این فضای مینیمال در حوزه صنایع دستی اما فوایدی نیز داشته و باعث شده تا صنایع دستی به سمت کاربردی شدن حرکت کند و همین کوچک شدن باعث شود تا برخی هنرمندان به سمت حوزه زیورآلات پیش بروند و بحث سفال نیز به سمت کارهای مینیمالی و کوچک حرکت کند. حتی در فضای نگارگری می بینیم که افراد جدید، درحال پیش رفتن به سمت تجسمی هستند و این یک تعریف کلی از اتفاقاتی است که در این عرصه رخ داد.

او با اشاره به اهمیت کاربردی شدن محصولات صنایع دستی اظهار کرد: بحث کاربرد در صنایع دستی یعنی بخشی از آثار این حوزه بتوانند به خانه ما بیایند که باید اول فرهنگسازی اتفاق بیافتد تا این اتفاق محقق شود. ولی اتفاقی که در این کاربردی شدن افتاده و ضربه بسیار مهلکی که زده این است که بخاطر نداشتن شناخت کافی از هویت قدیمی خودمان، بیشتر از کشورهای دیگر روی کارهای خودمان کپی می کنیم و خلاقیت کمرنگ تر شده است.

بسیاری از آثار فاخر در حوزه هنرهای سنتی ثبت نمی شوند

رعایت نشدن کپی رایت از دیگر مشکلاتی است که علیدوستی در این گفت وگو بر روی آن تأکید کرد. او درباره این مسئله گفت: بحث دوم کپی رایت است که در کشور رعایت نمی شود و اصلا گفته نمی شود که هنرمندان باید به کجا بروند تا کارشان را ثبت کنند. هنرمند حوزه صنایع دستی باید به کدام مرجع مراجعه کند تا از حق کپی رایتش دفاع شود؟

او ادامه داد: ما چند نوع ثبت داریم که درحال حاضر اداره ثبت کل کشور این کار را انجام می دهد؛ ولی انقدر توضیح و تفصیلی برای هنرمندان داده نشده و آنقدر زیرمیزی افزایش یافته که باعث شده هنرمند مجبور باشد برای ثبت اثرش 40 یا 50 میلیون بدهد. آخرین خبری که من از هنرمندی شنیدم، این بود که به او گفته بودند من 5 میلیون میگیرم و برایت اطلاعات وارد میکنم. این سامانه ای که طراحی شده به حدی سخت است که اکثرا منصرف می شوند. پروسه طولانی دارد که دو سال کم کم زمان میبرد.

علیدوستی در آخر خاطرنشان کرد: در حوزه هنرهای سنتی ما نیاز داریم بسیاری از آثاری که فاخر هستند، ثبت ملی شوند ولی نمی شوند و یا اینکه اگر قرار است ثبت شوند، کارشناسانی که قرار هست کارها را کارشناسی کنند، اصلا نمی شناسند یا متولی که درحال حاضر این کار را انجام می دهد، خودش شناخت ندارد چه برسد به کارشناسش. بنابراین در بسیاری از موارد هنرمند باتوجه به مشکلاتی که وجود دارد، در نهایت کارشان ثبت نمی شود. اگر هنرمند بتواند کارش را ثبت کند، شاید کپی رایت در جامعه ما بیشتر مفهوم پیدا کند.