زائران چه میزان از زمان خود را در حرم رضوی سپری می کنند؟

ایسنا/ بدنبال آخرین اخبار واصله، این سوال مطرح می شود که زائران چه میزان از زمان خود را در حرم رضوی سپری می کنند؟

حسین اکبری، عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد در سومین نشست زیارت نوروزی که در پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی برگزار شد، در ارائه ای با عنوان زائر یا گردشگر، رهیافتی مبتنی بر گذران وقت زائران اظهار کرد: مطالعات گذران وقت یکی از مهمترین مطالعاتی است که در دنیا و در حوزه های مختلف از جمله حوزه گردشگری انجام می شود تا الگوهای رفتاری و فعالیت های گردشگران در مدت حضور در مقصد مورد شناسایی قرار گیرد.

وی ادامه داد: یکی از ویژگی های این نوع از مطالعات این است که کلیه فعالیت های زائران و گردشگران در بازه های پنج دقیقه ای از 24 ساعت شبانه روز دریافت می شود. هدف از این مطالعه ایجاد کلاسه ای از الگوهای رفتاری زائران و گردشگران و در نهایت نوعی سنخ شناسی از زائران بر مبنای فعالیت های آنان در شهر مشهد است.

عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد بیان کرد: اولین فعالیتی که زائران و گردشگران در شهر مشهد به آن می پردازند، خوابیدن، چرت زدن و بیدار شدن است که بطور میانگین هفت ساعت و 25 دقیقه را به خود اختصاص داده است. دومین فعالیت آنان گذران وقت در حرم مطهر است. سپس در رتبه های بعد گردشگران 2 ساعت به استراحت کردن و یک ساعت و 6 دقیقه به غذا خوردن و... می پردازند. این فعالیت ها به تفکیک جنسیت و در گروههای سنی مختلف نیز مورد بررسی قرار گرفته است.

اکبری تصریح کرد: همچنین براساس این مطالعه زائرانی که تحصیلات غیردانشگاهی دارند، زمان بیشتری را در حرم می گذرانند و مدت زمان پرداختن به برخی فعالیت ها میان زائران دانشگاهی و غیردانشگاهی متفاوت است. بنابراین تحصیلات نیز بر الگوهای رفتاری زائران اثرگذار است.

وی عنوان کرد: در این مطالعه فعالیت زائران و گردشگران در ساعت های مختلف بررسی شده و طبق نمودارها مشخص می شود که چند درصد از زائران و گردشگران به فعالیت های مختلف می پردازند؛ به عنوان مثال قبل از اذان ظهر و قبل از مغرب که پیک حضور زائران و گردشگران در حرم مطهر رضوی است، حدود 32 درصد از زائران در حرم حضور دارند و سایر افراد به فعالیت های دیگری می پردازند.

عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد خاطرنشان کرد: این نمودارها در زمینه مدیریت شهری و ارائه خدمات بسیار کمک کننده خواهد بود تا با استفاده از آن خدمات مختلف در زمان های مناسب برنامه ریزی و ارائه شود. این نمودارها و اطلاعات را میتوان در هر ساعت نیز به صورت مجزا بررسی کرد.

اکبری اضافه کرد: بنابراین با استفاده از اطلاعاتی که گذران اوقات فراغت زائران و گردشگران نشان می دهد، میتوان تشخیص داد الگوهای رفتاری آنها مشابه بوده و در یک گروه قرار میگیرند یا از الگوهای و دسته های مختلفی پیروی می کنند و میتوان آن را در دسته های مختلفی قرار داد.

وی گفت: در این خصوص فعالیت ها در چهار دسته کلی تقسیم شده اند. بگونه ای که زیارت و فعالیت های مذهبی 6 ساعت و 31 دقیقه از 24 را به خود اختصاص داده است. دسته دیگر در ارتباط با فعالیت های شخصی و ضروری است که 13 ساعت از 24 ساعت را شامل می شود. همچنین زمان اختصاص یافته به فعالیت های تفریحی و زمانهای آزاد و کارهای سرگرمی 2 ساعت است. در نهایت زائران و گردشگران یک ساعت و 25 دقیقه از شبانه روز را به بازار رفتن اختصاص می دهند.

عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد افزود: براساس این مطالعات زائران و گردشگران در سه خوشه قرار گرفته اند که در هر دسته زمانهایی که به چهار دسته فعالیت اختصاص می یابد، مشخص شده است. در خوشه اول که 33 درصد از نمونه را شامل می شود، زائران 10 ساعت و 17 دقیقه را به زیارت و فعالیت های مذهبی پرداخته اند و 10 ساعت و 48 دقیقه را به فعالیت های شخصی می پردازند. همچنین یک ساعت و 9 دقیقه را به فعالیت های تفریحی و یک ساعت و 14 دقیقه را به خرید اختصاص می دهند. بنابراین در خوشه اول زیارت موضوعی برجسته است که زمان اختصاص یافته به آن به شکل معناداری از 2 خوشه دیگر بیشتر است.

اکبری اظهار کرد: در خوشه دوم به شکل معناداری فعالیت های تفریحی و زمان های آزاد بیشتر است که این خوشه 23/7 درصد از جمعیت نمونه ای را شامل می شود. خوشه سوم نیز کسانی هستند که به شکل معناداری فعالیت های شخصی و ضروری بیشتری انجام می دهند.

وی بیان کرد: بر این اساس میتوان زائران جامعه آماری را در سه سنخ نامگذاری کرد. سنخ اول زائر بوده که مهمترین فعالیت آنها حضور در حرم و فعالیت های مذهبی است. سنخ دوم گردشگر زائر است که مهمترین ویژگی آنها فعالیت های تفریحی، سرگرمی و گردشگری است و سنخ سوم زائر مسافر نام دارد که مهمترین ویژگی او این است که بیشتر به امورات معمول زندگی می پردازد و زیارت و فعالیت های تفریحی را نیز در کنار انجام می دهد.

عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد ادامه داد: به این ترتیب ما در مشهد با انواع مختلف زائر مواجه هستیم. این دسته بندی براساس جمع آوری نمونه در اطراف حرم مطهر رضوی تعریف شده است؛ لذا ممکن است افرادی به مشهد سفر کنند که تنها به منزل اقوام رفته و به زیارت حرم رضوی نروند؛ بنابراین لازم است این مطالعات در حوزه های وسیع تری انجام شود و کلیت موضوع گردشگری نیز مورد توجه قرار گیرد، زیرا ممکن است برنامه ریزی های کلی و براساس یک گروه از زائران خدمات گردشگری و زیارتی را با مشکلاتی مواجه سازد.