سنگینی هزینه سفرهای غیر رسمی بر دوش گیلان

ایرنا/ این خبر پیرامون سنگینی هزینه سفرهای غیر رسمی بر دوش گیلان برای شما نگارش شده است.

ویروس کرونا با همه گیری خود در روزهای پایانی بهمن سال 98 بیش از هر حوزه اقتصادی و اجتماعی بر گردشگری بخصوص استان گیلان تاثیر منفی گذاشت؛ از خسارت رسمی حدود 2 هزار و 300 میلیارد تومانی که در صورت غیررسمی بیش از این است تا تعطیلی حدود 2 ساله تاسیسات گردشگری و بیکاری هزاران فعال این صنعت، همگی آسیب های عمیق این ویروس کشنده بر پیکر صنعت سفر بود.

اما گذشته از مشکلاتی که این ویروس بر گردشگری گیلان روا داشته است، پیشتر نیز گردشگری با معضلات و انحرافاتی مواجه بود که سایه آن پس از عبور دهها هنوز بر سر این بخش اقتصادی سنگینی می کند. فقدان دقیق درآمد گردشگری ناشی از اقامت های غیررسمی به عنوان واضح ترین چهره اقتصادی سفر، خود معضلی بزرگ است که هنوز برای آن چاره ای اندیشیده نشد.

منظور ما از سفرهای غیررسمی همان اقامت در اماکن عمومی یا سکونت در اقامتگاهها غیرمجاز است که با وجود چیرگی بر بخش اعظم گردشگری، نه کمکی به درآمد عمومی استان می کند و نه اینکه مدیریت این بخش را بر مسیر درست نگاه میدارد. این گزارش به بررسی نسبتاً دقیق از آمارهای ارائه شده اقامت و درآمد خواهد پرداخت تا چهره واقعی و پنهان مالی گردشگری استان با آنچه وارد چرخه اقتصادی می شود را بهتر ببینیم.

اقامت 89 درصدی مسافران گیلان در اماکن غیررسمی

براساس آمارها نوروز امسال ورود حدود هفت و نیم میلیون مسافر به استان گیلان ثبت شد که این میزان در طی 18 روز از 25 اسفند تا 13 فروردین اتفاق افتاد. علاوه بر این، طبق گزارش رسمی گیلان در حال حاضر سه هزار و 250 اقامتگاه رسمی با ظرفیت 46 هزار تخت در اختیار دارد.

با یک حساب سرانگشتی خواهید دید که در ایام نوروز، اقامتگاهای رسمی استان گیلان توانستند با حداکثر ظرفیت فقط 828 هزار نفر را پذیرا باشند که 11 درصد از کل مسافرانی ورودی استان محسوب می شوند. در این صورت 89 درصد یعنی 6 میلیون و 670 هزار نفر در اماکنی خارج از اقامتگاهای رسمی اسکان یافتند.

حتی چنانچه 20 درصد این مسافران عبوری بودند و قصد سفر به استانهای دیگر داشته اند و در گیلان توقف کوتاه داشتند، آمار اقامت رسمی در گیلان با تخفیف به 22 درصد خواهد رسید و باقی در اماک غیر رسمی سکونت داشتند.

این معادله نشان می دهد که با گذشت سالها از تاکید مسئولان ارشد کشور بر حرکت در مسیر گردشگری به عنوان اقتصاد پایدار، هنوز گیلان نه تنها از مهمترین زیرساخت گردشگری یعنی اقامتگاههای استاندار برخودار نیستف بلکه وزن ویلاهای شخصی، خانه های استیجاری و ویلاخوابی بسیار سنگین تر از دایره کوچک صنعت گردشگری است.

به تبع این می بینیم که حجم اعظم درآمد سفر به اقامتگاهها و خدمات غیر رسمی سرازیر می شود و هیچ کمکی به استان نمی کند.

درآمد نامعلوم گردشگری گیلان

گذشته از موضع اقامت و اقامتگاههای رسمی آنچه در پس از معادلات مخفی و دور از دید پنهان شده است موضوع درآمد صنعت گردشگری می باشد. برای مثال گیلان نوروز امسال بطور رسمی از 828 هزار مسافر درآمدزایی داشته است؛ اما جاده ها، خیابانها، شهرها، خدمات بهداشتی، محیط زیست و طبیعت استان به هفت میلیون و 500 هزار نفر خدمات رایگان ارائه داده است.

این در علم گردشگری خود به معنای خسارت و آسیب است که در قبال خدمات هیچ درآمدی وجود ندارد یا درآمد آن بطور واضح مشخص نیست یا اگر هم هست قابل اندازه گیری و بررسی نیست، زیرا اقامتگاهها و خدمات غیررسمی در چهارچون درآمدهای مالیاتی قرار نگرفته و نمیتوان برای دولت در قبال اعتباری که برای خدمات هزینه می کند، درآمدزا باشد.

به عبارت دیگر گیلان در نوروز امسال از میانگین هزینه خود تنها حدود 10 تا 15 درصد آن را کسب کرده است که به معنای زیان خواهد بود. به عنوان مثال درصورتیکه یک مسافر و گردشگر به جای اقامت در هتل که موسسه ای رسمی و قانونی حساب می شود، در ویلایی شخصی و استیجاری اقامت کند، به دلیل رسمی نبودن آن دولت نمی تواند مالیاتی از آن کسب کند درحالیکه برای همین مسافر در مجموعه خدمات عمومی، هزینه صرف شده است.

در سال 1398 طبق استاندارد هزینه سفر یک مسافر برای هر روز سفر داخلی حدود یک میلیون و 500 هزار تومان محاسبه میشد. حتی اگر این میزان را در نوروز 1401 ثابت قلمداد کنیم، چنانچه هر یک از این هفت میلیون و 500 هزار مسافر بطور میانگین 2 شب در گیلان اقامت داشته باشند، میتوان دید که 11 هزار و 250 میلیارد تومان سرمایه گردشگری فقط در بخش اقامت وارد گیلان شد.

البته این حداقل محاسباتی ما محسوب می شود، زیرا نوروز امسال قیمت اقامت در برخی هتل ها به شبی بیش از 2 میلیون تومان و در ویلاهای شخصی به شبی تا 10 میلیون تومان نیز رسیده بود.

با این تفاسیر میتوان به وضوح دید که سهم رسمی درآمدی استان گیلان از محل اقامت مسافران در نوروز 1401 تنها یک هزار میلیارد تومان بود و باقی 10 هزار میلیارد تومان وارد چرخه غیررسمی یا به عبارت دقیق تر منحرف شده است. کما اینکه مالیان این میزان سرمایه حدود 900 میلیاد تومان خواهد بود که سبد مالیاتی استان را متحول خواهدکرد.

حال فقط این محاسبات مربوط به اقامت است و دیگر حوزه های غیررسمی گردشگری همچون، تفریحات، غذاخوری های خیابانی، تهیه مایحتاج و موارد دیگر را شامل نمی شود که با حساب آن رقمی به مراتب بزرگتر خواهد بود.

جذاب سازی سرمایه گذاری در حوزه اقامت

استاد پیشین اقتصاد دانشگاه و کارشناس مسائل مالی اظهار داشت: مهمترین مشکل اقتصادی سازی گردشگری موضوع جذب سرمایه گذاری و مدیریت مالی آن است که در گیلان همانند دیگر نقاط کشور بدرستی انجام نشده است.

سید حسین حسنی شدت این مسئله در استانهای شمالی و حاشیه دریای خزر را بیش از نقاط دیگر دانست و گفت: به دلیل عادت سنتی سفر به این استانها و ناتوانی در جذب جمعیت و اقامت در مجموعه های رسمی، موضوع سرمایه گذاری در بخش اقامت و همچنین دیگر بخش های صنعت گردشگری با استقبال سرد مواجه است.

وی صنعت سفر را پس از نفت پول سازترین حوزه عنوان کرد و افزود: مهمترین چهره صنعتی گردشگری به عنوان یک اقتصاد پایدار تامین هزینه از محل خود گردشگری است که این مسئله هنوز در کشور ما شکل نگرفته است. هنوز بخشی بزرگی از هزینه گردشگری از محل درآمدهای نفتی و مالیات حوزه های دیگر تامین می شود یا بطور دقیق تر این حوزه برای دولت زیان ده است.

این کارشناس اقتصادی به موضوع رفاه و تامین تفریح برای شهروندان نیز اشاره کرد و گفت: البته بخشی از هزینه مربوط به مسئولیت ذاتی دولت یعنی ایجاد فضای تفریح و سرگرمی و نشاط برای جامعه است اما بخش قابل ملاحظه از درآمدهای گردشگری در فضایی مخفی حرکت می کند که باید وارد چرخه سالم این صنعت شود.

حسینی پیرامون سنگینی هزینه سفرهای غیر رسمی بر دوش گیلان افزود: برای ورود به اقتصاد پایدار از طریق گردشگری علاوه بر جذب سرمایه گذاری و تامین خدمات سفر، باید اصلاحات عمیقی در حوزه اقتصادی و درآمدزایی آن انجام شود. باید استانها به خصوص استانهای گردشگرپذیری همچون گیلان بتوانند به نقطه ای برسند که هزینه های عمرانی و توسعه ای خود را از محل گردشگر کسب کنند و در صورت تحقق این مسئله میتوان گفت وارد چرخه پایدار گردشگری شده اند.

وی در پایان به آمارهای درآمدی حوزه گردشگری اشاره کرد و گفت: در حال حاضر هیچ استانی میزان دقیقی از درآمد گردشگری خود در اختیار ندارد و در صورت ارائه گزارشات برپایه الگویی از پیش تعیین شده که با واقعیت همخوانی ندارد. درحالیکه در کشورهای توسعه یافته گردشگری، این رقم بطور دقیق هر ساله تایید و حتی براساس آن در بودجه کلان کشور تصمیم گیری می شود.

شکست گردشگری در برابر سفرهای غیررسمی

پارسا کلهر کارشناس ارشد گردشگری و دانش آموزخته رشته جهانگردی اظهار داشت: متاسفانه گیلان و بسیاری از استانهای دیگر نتوانستنددر جذب سرمایه گذاری برای حوزه اقامتگاهی موفق عمل کنند، زیرا همواره در برابر اماکن غیرمجاز که کمترین هزینه و بیشتری میزان سود را دارند شکست می خورند.

وی پیرامون سنگینی هزینه سفرهای غیر رسمی بر دوش گیلان ادامه داد: تا زمانی که سفر در قالب بسته گردشگری از ورود تا اقامت و سیاهت در کانون های مجاز تعریف نشود، نمیتوان انتظار داشت که بتوان گردشگری را به عنوان پایه اقتصادی معرفی کرد.

وی صنعت توریسم را کاملا شکننده توصیف کرد و افزود: گردشگری غیر رسمی همواره خطری بالقوه برای این صنعت بوده است و مهمترین چهره ان نیز عدم استقبال از سرمایه گذاری در این بخش به دلیل وجود رقبایی است که هیچگونه هزینه ای ندارد و همواره پیروز میدان خواهند بود.

آسیب بهداشتی سفرهای غیر رسمی

این کارشناس ارشد گردشگری و دانش آموزخته رشته جهانگردی به مسائل بهداشتی سفرهای غیررسمی و اقامت در اماکن غیرمجاز اشاره کرد و گفت: علاوه بر موضوع اقتصادی و درآمدهای رسمی این حوزه، گردشگری غیر رسمی آسیب های بهداشتی خواهد داشت که میتواند هر لحظه گیلان و استانهای دیگر را به ورطه تعطیلات کرونایی ببرد.

کلهر رفتار مسافران در تاسیسات رسمی را کاملا مدیریت شده همراه با نظارت توصیف کرد و افزود: آنچه به عنوان ساحل خواب، چادر خواب و ویلا خواب در گیلان دیده می شود کاملا خارج از مدیریت رسمی گردشگری است که نهادهای بهداشتی، امنیتی و قضایی باید با آن برخورد کنند.

وی شلوغی سواحل و عدم رعایت فاصله گذاری اجتماعی در این مناطق را ناشی از همین مسافران غیررسمی دانست که عمدتاً هیچکدام از پروتکل های بهداشتی را رعایت نمی کنند و خطری جدی برای تداوم حیات گردشگری در دوران کرونایی است.

این کارشناس آورده و سود گردشگردی غیررسمی را برای گیلان گنگ و تقریباً هیچ دانست و افزود: میراث فرهنگی نهادی اجرایی برای برخورد با پدیده هایی همچون خانه مسافر و سفرهای غیر رسمی نیست و در این حوزه اختیاراتی هم ندارد. درحالیکه در برخی کشورها همچون ایتالیا، فرانسه، ترکیه و دیگر کشورهای توسعه یافته در این بخش میراث فرهنگی محور تصمیم گیری و اجراست.

کلهر اقدام دولت برای عدم ممنوعیت سفر را هوشمندانه و بجا توصیف کرد و گفت: اما باید مدیریت محلی بین گردشگر و مسافر تفاوت قائل شود که البته در مازندران اغلب مسافر هستند.