آسیب هایی که گردشگران به جزایر جنوب می زنند

ایسنا/ این خبر پیرامون آسیب هایی که گردشگران به جزایر جنوب می زنند، برای شما نوشته شده است.

این روزها همه راهها به جزایر خلیح فارس ختم می شود؛ روی بیلبوردهای شهری تهران آدرس بومگردی های جنوب بچشم می خورد، شبکه های اجتماعی پر شده از عکس بشقاب هایی پر از میگو و خرچنگ تازه در قشم، از آتش روشن کردن روی شنهای جزیره هنگام، ویدیوهایی از دلفین هایی که روی آب پرواز می کنند و آهوانی که روی صخره های خشک بازیگوشی می کنند.

روزنامه ایران در ادامه نوشت: چند سالی است که جنوب تبدیل به بهشتی برای گردشگران داخلی شده است بخصوص در نیمه سرد سال. اما این میزان گردشگری که توسط تورها و تورگردانان متعدد که در نبود آموزش ها و بدون شناخت از محیط زیست جنوب کشور وارد آن می شوند می توانند چه آسیب هایی به اقلیم این خطه وارد کنند؟ آیا سیاستگذاری های مناسبی از طرف سازمان حفاظت محیط زیست برای مراقبت از حیات وحش بکر این منطقه وجود دارد؟

جنوب کشور را میتوان به سه بخش تقسیم کرد؛ استان های جنوبی، جزایر قابل سکونت مانند قشم و هرمز و هنگام و جزایر غیر قابل سکونت کوچکی که یا زیستگاه و محل زادآوری حیات وحش است یا مکانی نظامی. یکی از این جزیره ها که منطقه حفاظت شده محیط زیست و ورود ممنوع است، شیدور نام دارد و در تبلیغات تورگردانان به مالدیو ایران شهرت پیدا کرده است. این جزیره به علت حضور غیرقانونی مسافران دوباره ورود ممنوع شد؛ جزیره ای که محل زادآوری لاکپشت پوزه عقابی است، لاکپشتی که گونه ای درحال انقراض محسوب می شود.

این جزیره کوچک که چندین دهه است به علت خالی از سکنه بودن محل امن حیات وحش بود با ورود غیرقانونی مسافران و کمپ کردن گردشگران در سواحل سفید آن به محلی تهدیدآمیز برای انواع جانداران ساکنش تبدیل شده است. ایمان ابراهیمی، مدیرعامل انجمن حفاظت از پرندگان آوای بوم از تغییراتی می گوید که حیات وحش این جزیره به خود دیده است. او این مناطق را تنها نقاط زمین می داند که برای این جانداران باقی مانده است: کشور ما شانس این را داشته که میزبان این حیوانات در جزایر خالی از سکنه خود باشد و بتواند این جزایر را به عنوان یک امانت بین المللی داشته باشد که از طرفی اهمیت ویژه ای برای حیاط وحش کشور ما و از طرفی اهمیت بین المللی دارد.

ایمان ابراهیمی در سال جاری به همراه انجمن طبق قراردادی با اداره کل حفاظت از محیط زیست هرمزگان این وظیفه را به عهده داشت که جمعیت پرندگان استان هرمزگان را برآورد و بررسی کند. در تابستانی که گذشت آنها جزیره شیدور در خلیج فارس را بطور کامل بررسی کردند. به پای پرندگان حلقه تحقیقاتی نصب کردند و لانه های پرندگان را مشاهده کردند و جزیره را از زوایای مختلف مورد پژوهش قرار دادند: آماری که به دست آوردیم تفاوت بسیار جدی را نشان می داد. تحقیق دیگری در سال 94 توسط گروه دیگری انجام شده بود که در قیاس با آن ما شاهد کاهش جدی زادآوری پرندگان بودیم.

تحت بررسی های ما علت این کاهش جمعیت آسیبی است که این جزیره به علت رفت و آمد گردشگر دیده است. بواسطه این رفت و آمدها قایق هایی که به این جزایر تردد کرده اند بصورت ناخواسته گونه جانوری دیگری را وارد جزیره کرده اند که باعث به هم ریختگی اکوسیستم شده است. بخشی از آسیب هم از طرف پسماندهایی بود که در جزیره باقی مانده و خرچنگ ها بطری یا اشیای باقیمانده از گردشگران را محل اختفای خود کرده بودند که طبیعی نیست. گردشگران بخاطر کمپ در جزیره، شب ها چراغ قوه روشن می کردند که باعث می شد لاکپشت های دریایی وقتی برای تخم گذاری می آمدند نور را ببینند و برگردند. این باعث شد جمعیت لاکپشت هایی که آنجا زادآوری می کردند بسیار کم شود.

شاید با خودتان بگویید وقتی زباله را جمع کنید یا سعی کنید آرامش محل سکونت حیات وحش را از بین نبرید دیگر چه مشکلی می تواند وجود داشته باشد؟ خوب است بدانیم گونه هایی در محیط زیست داریم که فقط در مکان هایی زادآوری می کنند که اثری از حضور هیچ پستاندار بزرگ جثه ای بخصوص انسان در آنها دیده نشود یا به قولی بویی از انسان به مشام نرسد. بعضی از این گونه ها دریاها و اقیانوس های دنیا را زیر و رو کرده اند تا نقطه هایی پیدا کنند که اثری از وجود پستانداری در آنها نیست. این گونه ها به محض اینکه احساس کنند انسان در آنجا حضور پیدا کرده یا پستاندار دیگری حضور دارد آن منطقه را ترک و زادآوری نمی کنند.

یکی از این گونه ها پرستو دریایی است. همان پرندگانی که وقتی در سواحل جنوب تن به آفتاب داده اید در آسمان پرواز می کنند یا با بازی کردن اطراف ساحل حس خوب حضور در طبیعت را به شما می دهند: مهمترین گونه هایی که در این جزایر خالی از سکنه زادآوری می کنند گونه های خانواده پرستو دریایی هستند. این گونه ها حساس به حضور انسان هستند. این پرستوهای دریایی برای باقی ماندن باید بتوانند زادآوری کنند. آنها فقط در همین جزایر خالی از سکنه قادر به زادآوری هستند و در هیچ نقطه دیگری نمی توانند زادآوری کنند. اگر رفت وآمد گردشگر در این جزایر ادامه داشته باشد ما زادآوری پرستو دریایی را از دست می دهیم و جمعیت جدیدی به وجود نمی آید و سال های آینده دیگر اثری از آنها نخواهیم دید.

حالا کمی از آبی دوردست جزایر خالی از سکنه خلیج فارس دور می شویم و به جایی می رویم که پاتوق هر ساله گردشگران داخلی است. جزایر قابل سکونتی که بواسطه گردشگری بی واسطه طبیعت و جانوران آن مورد هجوم قرار گرفته اند. محمدعلی یکتانیک، فعال زیست محیطی معتقد است طبیعت و حیات وحش این مناطق در خطر جدی قرار گرفته اند: این جمعیتی که در سواحل کمپ می کنند باعث شده اند آهوی جبیر که بومی جزیره هنگام است دسترسی خود را به آب دریا از دست بدهد. آهوی جبیر برای دسترسی به این آب باید به سواحلی برود که پرتگاهی نباشد و البته سواحلی که دسترسی راحتی دارد توسط مسافران کاملاً اشغال شده است.»

مسافران کمپ می کنند، تا صبح بیدار می مانند، زباله های باقیمانده را مانند یک گردشگر مسئول جمع می کنند اما برای آتش روشن کردن از بوته های خشکی استفاده می کنند که پوشش گیاهی منطقه محسوب می شود، منطقه ای که مانند کویر پوشش گیاهی شکننده و کم پشتی دارد. پوششی که درحال از بین رفتن است: در آن عرض جغرافیایی یک فصل خشک و یک فصل بارش داریم. این گیاهان در فصل بارش که بهار و اواخر تابستان است سبز می شوند و بجز آن زمان پوشش گیاهی آنجا خزان می کند اما زنده است که با هجوم گردشگران پوشش گیاهی جزایر دگرگون شده و از بین رفته است. سوسمار دم تیغی مصری و آهوی جبیر در جزیره هنگام درحال تغذیه و زیست در آن پوشش گیاهی هستند که هر روز توسط گردشگران به آتش کشیده می شود.

اگر فکر کرده اید لیست مصیبت هایی که محیط زیست جنوب درحال تحمل کردن آن است تمام شده، اشتباه کرده اید. تا حالا فکر کرده اید وقتی حدفاصل قشم و هنگام راننده قایق درحال دنبال کردن گله دلفین هاست و شما مشغول فیلمبرداری هستید دلفین ها ترجیح می دهند که بروید دنبال زندگی خودتان؟ یکتانیک می گوید: گله های دلفین گوژپشت و بینی بطری هیچ زمانی برای استراحت و شکار راحت ندارند، چون در تمام طول روز گردانی از قایق ها درحال دنبال کردن آنها هستند.

این دلفین ها به صورت گروهی ماهیگیری می کنند و آن جست و خیزها نه برای شیطنت بلکه درواقع تکنیک و اکولوژی شکار آنهاست که می خواهند به باقی گروه خانوادگی خود که در دریا پخش شده اند پیام بدهند که برای شکار به سمت آنها بروند. باید یک برنامه ای باشد که در چند ساعت از روز هیچ قایقی به آنها نزدیک نشود. جمعیت این دلفین ها با همین کارها هر سال در حال کمتر شدن است 20 سال پیش گله 140 تایی دلفین وجود داشت اما حالا به سختی می توانید 50 تا از آنها را ببینید.

آنطور که یکتانیک پیرامون آسیب هایی که گردشگران به جزایر جنوب می زنند می گوید، یکی از معضلات دیگری که دریای جنوب با آن دست و پنجه نرم می کند تأمین غذای دریایی برای مسافرانی است که تا جنوب نیامده اند تا جوجه کباب بزنند و به بشقاب خرچنگ و میگو و ماهی فکر می کنند. این دریا عملاً تخلیه شده است، این دریا دیگر توان ندارد برای این حجم از گردشگر تأمین غذا بکند و این مصداق این جمله است که گردشگری بی ضابطه می تواند اهرمی ویرانگر باشد. اگر قرار است فرزندان ما هم از زیبایی جنوب کشور لذت ببرند، بد نیست این آسیب ها را جدی بگیریم. گردشگری مسئولانه تنها جمع آوری زباله و پسماند نیست.