عمارت کلاه فرنگی ماکو یکی از بناهای ارزشمند در آذربایجان غربی است

میراث آریا/ براساس آخرین خبرهای بدست رسیده و گزارشات منتشر شده، عمارت کلاه فرنگی ماکو یکی از بناهای ارزشمند در آذربایجان غربی است.

تاریخچه

در برخی منابع عمارت کلاه فرنگی ماکو را به یکی از خوانین به نام ماکو به نام علی قلی خان بیات نسبت داده اند که جهت سکونت شخصی وی در دوران قاجار احداث شده که بعدها توسط اداره بهداری ماکو از فرزندش تقی خان بیات خریداری شده و به عنوان ساختمان بیمارستان شیر و خورشید سابق مورد استفاده قرار گرفته است.

در کتاب ارزشمند اسدالله موسوی ماکویی به نام تاریخ ماکو این بنا را به نعمت الله خان صدیق الدوله نسبت داده اند، این بنا در اصل قسمتی از ساختمان بزرگ مالک اصلی بوده که بعد از فروش آن متاسفانه اداره بهداری ماکو بخش های دیگر ساختمان را تخریب و به جای آن بناهای جدیدی برای محل بیمارستان احداث کرده و فقط عمارت کلاه فرنگی به عنوان دفتر شیر وخورشید سابق از گزند حوادث سالم باقی مانده است.

بنای فوق با تلاش مسئولین میراث فرهنگی و با تهیه پرونده، مستندنگاری، نقشه و مطالب لازم نهایتا پس از طی مراحل و تشریفات قانونی در تاریخ 3/12/1377 و به شماره 2214 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده و تحت حفاظت سازمان میراث فرهنگی قرار گرفت.

از زمان ثبت اثر فوق طرح هایی برای مرمت و سازماندهی این اثر انجام شده و بویژه در دهه 70 و 80 هجری شمسی بخشهای عمده ای از این اثر مورد مرمت قرار گرفته است.

مصالح

مصالح اصلی مورد استفاده در بنای عمارت، آجر و خشت خام و چوب و مصالح فرعی سنگ و گچ است، جهت پوشش ساختمان از شیروانی استفاده شده و در مرمت های ادواری نیز از تیرآهن به جای ستون های چوبی استفاده شده است.

نقشه

عمارت کلاه فرنگی به صورت دو طبقه که از بیرون به صورت هشت ضلعی و از داخل به شکل صلیب است، ساخته شده و مساحت کلی آن بیش از 225 متر مربع است.

تزئینات

بنای عمارت کلاه فرنگی ماکو علیرغم مساحت و زیربنای اندک به نسبت دیگری بناهای تاریخی و مهم شهر ماکو دارای تزئینات بسیار مهم و چشمگیری است، از جمله مهمترین این تزئینات میتوان از آینه کاری، گچبری و نقاشی های رنگ و روغن و شیشه های رنگی و ارسی های ارزشمند نام برد که از بسیاری جهات شبیه تالار آینه کاخ گلستان است.

نقاشی های رنگ و روغن

در بدنه دیوار طبقه همکف نقاشی های نفیسی با رنگ و روغن ایجاد شده که جذابیت ویژهای به فضای داخلی عمارت بخشیده است.

متاسفانه قسمت های زیادی از این نقاشی ها در اثر نفوذ آب و تخریب هایی که به مرور در بنا ایجاد شده از بین رفته است.

عمده ترین آسیب وارده به این نقاشی ها در اثر مرمت های غیر اصولی و سفید کاری بدنه داخلی طبقه همکف بوده که باعث از بین رفتن آنها شده است.

از مجموع نقاشی های دیواری تنها تصاویری از سه نقاشی ارزشمند، نقاشی دیواری رم دادن اسبها، نقاشی دیواری درگیری نظامی در دریا، نقاشی شکار خرس بر جای مانده است.

وجود ارزش های قابل توجه عمارت کلاه فرنگی ماکو از نظر سبک و پلان معماری و همچنین تزئینات ارزشمندی از قبیل آینه کاری، قاب بندی، گچبری و نقاشی های رنگ و روغن این بنا را در ردیف آثار شاخص و فاخر تاریخی در منطقه آذربایجان غربی و ماکو قرار داده است.