مخمل هفت رنگ صفوی احیا شد

ایسنا/ براساس آخرین خبر و گزارش های بدست رسیده، مخمل هفت رنگ صفوی احیا شد.

روح الله دهقانی، مجری طرح احیای مخمل هفت رنگ صفوی درباره زنده کردن روش بافت این نوع مخمل گفت: بی شک، نساجی نخستین صنعت نیست، ولی با جرأت و به صراحت میتوان گفت یکی از صنایع بسیار قدیمی است و آنچه قطعی به نظر می رسد انسان نخستین بعد از آشنایی با شکار و کشاورزی که وسیله های تأمین معاش بود، ابتدا به سرپناهی برای مصون ماندن از صدمه موجودات دیگر و پس از آن به صرافت تهیه وسایلی برای محافظت از بدن خود در برابر سرما و گرما افتاده و هرچند پوشش های اولیه انسان از برگ درختان و پوست حیوانات تجاوز نمی کرده، ولی طبعا در رهگذر سالها، بافت پارچه و دوختن لباس از آنها به صورت یک صنعت در جوامع بدوی متجلی شد.

او پیرامون اینکه مخمل هفت رنگ صفوی احیا شد، بیان کرد: مخمل بافی تولید پارچه ای است ابریشمی که نقش آن توسط پرزهای ریز و ظریفی که بر سطح پارچه قرار می گیرد ایجاد می شود. مخمل بافی در ایران سابقه ای طولانی دارد و آثاری زیبا در موزه های ایران و جهان از بافته های قدیمی این هنر موجود است.

به گفته این هنرمند، مخمل بافی در کنار زری بافی دو تجلی منحصر بفرد و بسیار تکنیکی از بافته های دستگاهی ایران بشمار می روند که در عین حال به لحاظ شیوه اجرا و نوع محصول به کلی با یکدیگر متفاوتند.

دهقانی با اشاره به اینکه انتقال دانش این هنر از دوران گذشته سینه به سینه و به صورت استاد شاگردی بوده است، انواع مخمل را شامل مخمل ساده، گل برجسته و هفت رنگ عنوان کرد و افزود: در مخمل هفت رنگ ترکیب دو شیوه نخست باهم و با استفاده از نخ های رنگی بیشتر در بافت صورت می گیرد.

او با بیان اینکه مخمل بافی با وجود دشواری در تولید، دامنه کاربرد نسبتا گسترده ای در بین مخاطبان داشت، بطوریکه اقشار مرفه و متوسط جامعه از آن استفاده می کردند، اظهار کرد: دامنه کاربردهای این محصول از البسه گرفته تا آویزها، موارد تزئینی، پوشش ها، دکوراسیون داخلی اتاق ها، جدار داخلی صندوق ها و ... را دربر می گرفته است.

مجری طرح احیای مخمل هفت رنگ صفوی بیان کرد: پارچه مخمل از ویژگی های منحصر بفرد فرهنگ ایرانی بحساب می آید و علاوه بر آنکه کاربردی فراگیر در کل پهنه کشور ایران و کشورهای همجوار داشته، به نقاط مختلف جهان صادر میشده است.

دهقانی با اشاره به اینکه دستگاه مخمل دارای اسکلتی چوبی، قطور و دارای چهار ستون اصلی است که ابزارهای مختلف بافت بر آن پیاده شده، گفت: این دستگاه دارای 6 متر طول، 4 متر عرض و 5 متر ارتفاع است و در فضایی حدود 30 متر مربع جای می گیرد.

به گفته دهقانی، مراحل تولید مخمل به پیش از بافت و عمل بافت تقسیم می شود که آماده سازی چله، رنگرزی، طراحی نقشه، طراحی سیستم بافت، نقش بندی و روش بافت جزو مراحل بافت مخمل است.

او افزود: نقش های بکاررفته بیشتر با موضوعات ادبی، اسطوره ای و کهن از جمله شکارگاه، لیلی و مجنون و نقوش حیوانی و انسانی، همچون نگارگری بوده و در دوره معاصر نقوش بیشتر گیاهی، اسلیمی و ختایی شده و برخی نقوش مذهبی نیز در بعضی دوره ها بکار برده شده است.

این پژوهشگر همچنین گفت: شیوه آموزش این هنر تاکنون استاد شاگردی بوده، یعنی شاگرد پس از پذیرفته شدن در مراحل مختلف به مرور زمان تجربیات زیادی کسب می کرد تا به مرحله استادی می رسید. در این رشته بیشتر مردها درگیر بوده اند و علت آن هم به دلیل شکل خاص دستگاه بوده که بافت آن برای بانوان دشوار بود، ولی میتوان در بخش های زیادی از مراحل کار از وجود زنان هم استفاده کرد.

این هنرمند بیان کرد: شاهکارهای مخمل بافی در دوره صفوی هم اکنون در بسیاری از موزه های دنیا قرار دارد و ثبت هنر مخمل بافی در فهرست جهانی این امکان را ایجاد می کند تا در واقع وحدتی که در تکنیک ها و مهارت های سنتی در بخش وسیعی از جهان قابل مشاهده است ارائه و در عین حال ویژگی های منحصر بفرد تکنیکی و فرهنگی کشور ایران در مقایسه با کشورهای دیگر مشهود شود.

دهقانی با بیان اینکه در احیای این شیوه بافت به دلیل اینکه هیچ نمونه ای از دستگاه موجود نبود و با ایجاد تغییراتی در دستگاه مخمل گل برجسته صورت گرفت، افزود: با توجه به نبود مخمل های هفت رنگ در موزه های داخل ایران، با موزه های خارجی مکاتبه شد و در نهایت دسترسی به تصویر باکیفیت از یک نمونه از این پارچه ها میسر شد. با آنالیز شیوه بافت از روی تصاویر طراحی اولیه بافت برای تست، انجام شد و در مرحله پایانی با رفع ایرادات بافت آزمایشی طراحی اصلی بر روی دستگاه صورت گرفت و بافت اولین نمونه از مخمل هفت رنگ بعد از دوره صفوی شروع شد.