اهالی دربند دیگر صبح ندارند؟!

تجریش، خیابان دربند، خیابان ظهیرالدوله، پلاک 3، درست در چند قدمی قبرستان ظهیرالدوله. این آدرس مسجد آلائی تهران است، از معدود بناهای تاریخی که مردم محله تمایل به حفظش دارند و هیأت امنای مسجد، قصد تخریب مسجد آلائی تهران با نام توسعه دارند.

تخریب بنایی تاریخی به بهانه ساخت بنایی چند کاربردی

مردم محله دربند، مسجد آلائی تهران را سال هاست با نام مسجد صبحگاهی می شناسند، مکانی که از زمان ساخت برای نماز صبح و توسط اهالی محل استفاده می شد و به همین دلیل هم متمایز از مساجد دیگر بود. اما یک سال بیشتر است که هیأت امنای این بنا، قصد تخریب مسجد آلائی تهران را کرده اند تا قصد توسعه یا ساخت مسجدی با چند کاربری را عملیاتی کنند! یک سال بیشتر از انتشار نخستین خبرها درباره ی وضعیت این بنای تاریخی و احتمال تخریبش می گذرد، مسجدی که با رفتن امام جماعتش به مرور تعطیل شد و از آن به بعد اهالی منطقه می گویند هیأت مدیره قصد تخریب تخریب مسجد آلائی تهران و اجرایی کردنِ طرح های جدیدی را برای آن دارد، طرح هایی مانند ساخت یک مجتمع تجاری مذهبی. در همان زمان، ساکنان کوچه آلایی نامه ای را به شهرداری تهران، اداره اوقاف، شورای شهر و فرمانداری شمیرانات نوشتند و درخواست احیای مسجد آلائی تهران را کردند، نه مجوز برای تخریبش.

در بخشی از آن نامه آمده بود؛ «متأسفانه اخیرا مسجد آلائی توسط افرادی که از اهالی این کوچه نیستند، تحت عنوان هیأت امنا و بدون اطلاع ساکنان کوچه و بدون مجوز شهرداری، تحت عنوان بازسازی مورد تخریب قرار گرفته و قسمت هایی از سقف و دیوار آن برداشته شده است. کاشی های هفت رنگ امضا شده این بنا، گواه قدمت و کیفیات تاریخی و هنری این بناست که طی تخریب انجام شده قسمت هایی از آن توسط هیأت امنای غیر تأیید اهالی کوچه، از محل خود خارج شده و اطلاعی از آن ها نیست.

اعتراض مردمی به تخریب بنا

مسجد آلائی تهران علامت گذاری شده توسط میراث فرهنگی، به عنوان بنای ارزشمند روی نقشه شهرداری بوده که با آگاهی شهرداری منطقه و ناحیه از این موضوع تخریب شده است. این اقدامات موجب نارضایتی و نگرانی جدی اهالی کوچه آلایی شده است. ساکنان محل با اکثریت آرا از سازمان میراث فرهنگی، شهرداری و اداره حفظ و مرمت بافت های تاریخی شهر تهران درخواست می کند تا برای ثبت اضطراری این بنا و احیا و مرمت مجدد آن به همان شکل اولیه و عین به عین اقدام کنند تا از تخریب مجدد بنا جلوگیری شود.

با انتشار خبر، میراث فرهنگی هم در جریان اتفاقات قرار گرفت، 16 آبان سال گذشته سپیده سیروس نیا، معاون وقت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران در این زمینه به ایسنا توضیح داد: مسجد آلائی تهران با حدود 80 سال قدمت، از دهه 70 بدون استفاده بوده، با بروز این اتفاق و انجام بررسی در این زمینه به نتیجه رسیدیم که لکه گذاری این بنا در گذشته انجام شده بود.

وعده هایی درباره حفظ بنای تاریخی

قرار است پرونده مسجد آلائی، در شورای فنی بررسی شود. این بررسی نیاز به نقشه وضع موجود و وقف نامه دارد که وقف نامه آماده شده، اما هنوز نقشه ارائه نشده است. زمانیکه نقشه وضع موجود ارائه شد، آن را در شورای فنی مطرح می کنیم. چند نامه نیز به شهرداری منطقه درباره لزوم حفاظت این بنا داده ایم، اما منوط به تصمیم گیری شورای فنی است. با این وجود قبل از هر اقدامی برای این مسجد باید مستندات به میراث فرهنگی ارائه کنند.»

با وجود مطرح شدن این صحبت ها و تأیید حرف های معاون وقت میراث فرهنگی تهران مبنی بر ارزشمند بودن این بنا تاریخی، اما به نظر می رسد هنوز این بنا در شورای ثبت آثار تاریخی بررسی نشده است. هر چند براساس کتیبه های موجود در بنا، مسجد وقفی بوده و در وقف نامه تاریخ بنا 1323 یا 1333 است که به دلیل از بین رفتن کاشی در این نقطه، عدد 2 یا 3 دقیقاً مشخص نیست.

خبرهای خوش برای بنای در حال تخریب

کمتر از 10 روز قبل، دلاور بزرگ نیا - مدیر اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران در نامه ای به شهردار منطقه یک تهران ارزشمند بودن این بنا و ممنوعیت هر گونه تخریب و نوسازی را اعلام و تاکید کرده که «این ملک به عنوان ملک واجد ارزش تلقی شده و ثبت بنا در فهرست آثار ملی در دست انجام است. لذا ممنوعیت تخریب و نوسازی بنا مورد تاکید و تصریح این اداره کل قرار دارد. با عنایت به لزوم توجه به درخواست اجتماعی نسبت به نگهداری و صیانت از این اثر، به عنوان حافظه تاریخی و یادمانی محله مربوطه و طبعا شهر تهران و مراجعه نمایندگان اهالی محله مذکور به این این اداره کل و اعلام آمادگی آن ها برای مرمت اثر، لزوم صیانت از این بنا بیشتر خواهد بود و این اداره کل نیز آمادگی خود را برای هر گونه اقدام جهت مرمت و احیای مسجد آلائی تهران، اعلام می دارد.»

نکته جالب برای ثبت ملی این اثر تاریخی آنجاست که چهارم بهمن سال گذشته، این اثر با نام مسجد صبحگاهی در کمیته ثبت و حریم آثار ملی غیر منقول بررسی می شود، و با امضای 13 نفر از 20 نفر از اعضای شورای ثبت از جمله محمد حسن طالبیان – معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، فرهاد نظری – مدیر کل وقت دفتر ثبت آثار تاریخی، غلامرضا میثاقیان – مدیر کل وقت دفتر دفتر حفظ و احیای بناها، بافت ها و محوطه های تاریخی، روی صورتجلسه ی آن با دو رنگ متفاوت نوشته می شود، «اثر دارای ارزش ثبت در فهرست آثار ملی است.» و«شانیت و ارزش اثر بررسی شود.»

اما بعد از گذشت یک سال هنوز هیچ نشانی از اعلام شماره ثبتی این اثر تاریخی اعلام نشده است، با این وجود دوستداران میراث فرهنگی و مردم محله دربند هنوز نگران تخریب مسجد آلائی هستند.

منبع: ایسنا