بازیگرانی که نقش امام خمینی (ره) را بازی کردند + عکسها

تسنیم/ بازیگرانی که ایفای نقشِ "امام خمینی(ره)" را برای خودشان سعادت می دانند مخصوصاً شکرخدا گودرزی که به تعبیر خودش، این نقش به او شخصیت داد.

امام خمینی(ره) بنیانگذار انقلاب اسلامی است و زندگی پرفراز و فرود ایشان قابلیت های بسیار زیادی برای به تصویرکشیدن دارد و با وجود آثاری در سینما و تلویزیون، اما هنوز آنطور که باید و شاید، دیده نشده است. در میان آثاری که درباره امام خمینی (ره) ساخته شده اند تنها فیلم "فرزند صبح" به شکل مستقیم به موضوع زندگی ایشان پرداخته است که این فیلم نیز با گذشت حدود بیش از یک دهه از زمان ساخت آن تاکنون، به نمایش عمومی درنیامده است.

از سوی دیگر در تلویزیون آثار مختلفی مقاطع مختلف زندگی امام خمینی (ره) را دستمایه خود قرار داده اند که محمدرضا ورزی در سریال "معمای شاه" با سختی فراوان توانست نقش امام خمینی(ره) را با بازی شکرخدا گودرزی به نمایش درآورد. شخصیتی که به تعبیر این کارگردان، بعد از 25 بار گریم، قطعی شد. هرچند برخی از مدیران وقت گفته بودند نمایش چهره امام(ره) منتفی شود. "معمای شاه" یکی از سریال های پرکاراکتر تاریخی بود که داستان زندگی محمدرضا پهلوی را از زمان بازگشت وی از مصر، پس از ازدواج با ملکه فوزیه تا زمان مرگ به تصویر کشید.

در ساخت این مجموعه 80 بازیگر اصلی، 540 بازیگر فرعی و بیش از 560 نفر از عوامل سینما و تلویزیون ایران حضور دارند. مجموعه "معمای شاه" در خصوص جریانات سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی در دوره پادشاهی محمدرضا پهلوی است. در بخش هایی از این سریال به حضور امام خمینی (ره) در جریانات سیاسی ایران در زمان پهلوی نیز پرداخته شده است و می توان با بخش هایی از زندگی امام (ره) در این سریال آشنا شد. نقش امام خمینی (ره) را در این سریال شکرخدا گودرزی ایفا کرده است.

او درباره دشواری بازی در نقش کاراکترهای مهم سیاسی معاصر و به خصوص شخصیت رهبر کبیر انقلاب گفت: "در مورد این چنین شخصیت هایی که مردم او را می شناسند و صفر تا صد زندگی او را می دانند، بازیگر نمی تواند خلق شخصیت کند، چرا که عقبه زیادی در ذهن مخاطب از این شخصیت وجود دارد و امکان خطا هم وجود ندارد. در حالی که در سایر نقش ها شما می توانید به عنوان بازیگر خلق شخصیت کنید به گونه ای که برای مخاطب هم باورپذیر باشد؛ اما در اینجا ما با شخصیتی مواجهیم که همه او را می شناسند و با رفتار، گفتار، منش، حرکت و همه چیز او آشنایی دارند؛ بنابراین کار بسیار سختی است و جای هیچ خطایی وجود ندارد. "

در این مسیر کارهای دیگری همچون "روح الله" به کارگردانی سیامک صرافت و بازی بازیگرانی همچون والا شهیری، شایان جلالی، مهدی فقیه، رحمان باقریان، حمیدرضا میلاد، مریم فخر، مهرداد سلیمی، نرگس نافذ، صفرعلی کوهی، مهدی نقد زاده، محمد خدمات، اشکان شریف نژاد، محمدرضا مربی دوست، محمد رشیدی و عزیزالله بیات ساخته شد. این سریال چند قصه انتخابی و اقتباسی بر اساس برداشت هایی از زندگی امام (ره) و رابطه ایشان با همسایگان و کسانی که به دیدارش می رفتند را شامل می شود.

تله فیلم "صنوبر" را مجتبی راعی ساخت که بعدها با نام "سال سخت در خمین" در جشنواره فیلم فجر سال 1381 نمایش داده و سپس با همین نام در قالب سریالی 6 قسمتی از تلویزیون پخش شد. چندی بعد سریالی به نام "سال های حادثه" در گروه کودک و نوجوان شبکه پنج سیما در 10 قسمت 45 دقیقه ای و در سه فصل تولید شد نکته جالب این است که این نقش ابتدا به ولی الله مؤمنی، بازیگر نقش پدر امام در سریال "آفتاب و زمین" پیشنهاد و حتی این بازیگر تست گریم هم شد، اما انتشار تصاویر تست گریم، واکنش هایی منفی را پدید آورد و به همین دلیل بازیگری به نام محمد آزادی جایگزین وی شد.

تولید سریال "آفتاب و زمین" در اواخر دهه 1370 در تلویزیون آغاز و در اوایل دهه 1380 پخش این سریال از شبکه دو سیما آغاز شد. این سریال بر اساس فیلمنامه ای از جلیل عرفان منش و به تهیه کنندگی علیرضا سجادپور ساخته شد. شمقدری پیش از ساخت این سریال اثری مستند با عنوان "روایت انقلاب" را نیز با موضوع زندگی امام خمینی (ره) ساخته بود. این سریال روایت زندگی امام خمینی (ره) را از دوران زندگی پدر بزرگوار امام(ره) آغاز می کند و با نمایش مبارزات پدر امام با خوانین منطقه، به مقطع تولد امام خمینی (ره) می رسد. حسین انصاری، مرحوم رضا سعیدی، بهمن دان، لعیا باستانی، ثریا سلطانی، ماشاءالله شاهمرادی زاده، برات الله شیبانی، غلامرضا عارف نژاد، مرحوم فرهاد خانمحمدی، مجید عبدالعظیمی و... دیگر بازیگران این سریال بودند.

"فرزند صبح" به کارگردانی بهروز افخمی، روایتی از مقاطع مختلف زندگی امام خمینی (ره) است که البته بیشتر به دوران کودکی ایشان متمرکز شده و بخشی از آن نیز به دستگیری او در پانزده خرداد می پردازد. تولید و ساخت این فیلم از سال 1383 آغاز شد و چیزی حدود هفت سال طول کشید تا ساخته شود، اما به دلیل مشکلات فنی و عدیده ای که در زمان ساخت این فیلم شکل گرفت، "فرزند صبح" هرگز فرصت نمایش پیدا نکرد.

در "فرزند صبح" بازیگرانی چون هدیه تهرانی، محمدرضا شریفی نیا، محمدعلی کشاورز، آتیلا پسیانی، الیکا عبدالرزاقی، فرهاد قائمیان و عبدالرضا اکبری ایفای نقش می کردند. محمدرضا شریفی نیا در این فیلم در نقش سید احمد خمینی و هدیه تهرانی نیز در نقش دایه امام حضور داشتند و عبدالرضا اکبری نیز نقش میانسالی امام(ره) را ایفا کرد.

عبدالرضا اکبری درباره ایفای این نقش گفت: زمانی که این نقش به من پیشنهاد شد، بهت زده بودم. نمی دانستم چطور انتخاب شدم، شباهت هایی وجود دارد یا خیر. نقش حضرت امام(ره) سختی خاص خودش را داشت، ایشان شخصیتی شناخته شده است که بیشتر افراد ویژگی رفتاری ایشان را می شناسند و این بازی در چنین نقشی را برای من سخت و دشوار می کرد.

تله فیلم "یازده دقیقه و سی ثانیه" روایت گروهی از خبرنگاران تلویزیونی است که برای ضبط پیام حضرت امام (ره) در خصوص شروع جنگ تحمیلی در شهریور سال 1359 راهی جماران می شوند. در این فیلم تلویزیونی، بازیگرانی چون عبدالرضا اکبری، سید ابراهیم بحرالعلومی، یاشار افخمی، رضا صدیق، فرید لطف آور و محمد پیغمبرزاد به ایفای نقش پرداخته اند. " یازده دقیقه و سی ثانیه " به کارگردانی بهروز افخمی از محصولات سیمافیلم در سال 1387 است که در بخش مسابقه ویدئویی بیست و هفتمین جشنواره بین المللی فیلم فجر حضور داشت و توانست توجه منتقدان را به خود جلب کند.

عبدالرضا اکبری در این تله فیلم بار دیگر در نقش امام خمینی (ره) ایفای نقش کرده است. در واقع اکبری با حضور در این تله فیلم تنها بازیگری است که موفق شده تاکنون دوبار در نقش امام خمینی (ره) به ایفای نقش بپردازد و نزدیکترین گریم را به چهره واقعی ایشان داشته باشد.

بازیگر نقش امام خمینی(ره) در "سلمان" میرباقری

در ادامه گپ و گفت هایی با سه بازیگر نقش امام خمینی(ره) داشتیم و محمدرضا ورزی هم درباره پرداختن به بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی در سریال "معمای شاه" صحبت هایی کرده که مشروح آن را در ادامه بخوانید:

شکرخدا گودرزی در نقش امام خمینی(ره) مورد توجه قرار گرفت؛ او این روزها در سریال "صبح آخرین روز" - شهید مجید شهریاری- نقش یکی از متولیان امامزاده صالح را ایفا می کند. سریالی که این روزها در تهران فیلمبرداری می شود و او به تازگی به گروه پیوسته است. این بازیگر پیشکسوت سینما، تئاتر و تلویزیون در گفت وگو با خبرنگار از حضورش در سریال "سلمان فارسی" داود میرباقری خبر داد و گفت: قرار است نقش کلبی را بازی کنم؛ تاجری که از اورشلیم، "سلمان فارسی" را تا حجاز می آورد و وسط راه، او را به یک یهودی می فروشد. قرار بود سال گذشته جلوی دوربین بروم اما کرونا کار را عقب انداخت و ان شاءالله به زودی این اتفاق خواهد افتاد.

* یکی از بزرگترین سریال های حال حاضر تلویزیون که این روزها در شاهرود به فیلمبرداری اش ادامه می دهد. کاری که از 20 هزار بازیگر بهره می برد و از سراسر کشور شناسایی شده اند و مرحله به مرحله جلوی دوربین داود میرباقری خواهند رفت. در کنار فرهاد اصلانی، محمدرضا هدایتی و بخشی از بازیگران دیگر، نام هشام رستم به عنوان بازیگر تونسی بیشتر به چشم می خورد. بازیگری که حضور در دنیای تصویر را در 40 سالگی و با حضور در یک تله فیلم ایتالیایی آغاز کرد.

مهدی فقیه که این روزها در پروژه "جشن سربرون" مجتبی راعی هم به ایفای نقش می پردازد و قبلاً هم در سریال های تاریخی مثل "ملک سلیمان" از او نقش های شگرفی دیده ایم حالا در مقابل دوربین داود میرباقری هم در نقش "جذامی" ظاهر شده است.

این سریال در سه دوره تاریخی ایران باستان، بیزانس و رم جلوی دوربین می رود و در دو بخش کودکی سلمان تا رحلت پیامبر(ص) و بازگشت سلمان به مدائن طراحی شده است. پیش بینی می شود فیلمبرداری این سریال الف ویژه حدود 5 سال طول بکشد. بازیگران ایرانی و خارجی از کشورهای یونان، مراکش، تونس و ... در آن بازی خواهند کرد.

شب فیلمبرداری "معمای شاه" خوابم نمی برد

گودرزی درباره حضور در سریال "معمای شاه" به عنوان بازیگر نقش امام خمینی(ره)، تصریح کرد: امام(ره) ساده سخن می گفتند: "اصلاً خودمان هم نمی دانستیم چرا این طور می شود. بنابراین من چیزی برای خودم قائل نیستم برای شما هم قائل نیستم". من دیدم یک انسانی که از زمین کنده می شود و حرکت رو به بالا دارد اصطلاحاً از لحاظ فلسفی یک سبکی در درون او ایجاد می شود. چون آدم باید از لحاظ فلسفی بایستی این سبکی روح را داشته باشد که بتواند این قدر دنیا را رها کند. این سبکی یک حال خاصی را می خواهد و به نظرمن بخش عرفان امام(ره) و لطافت شعری اش برای این بخش است. این جمله مرا وارد نقش کرد. کسی که بخواهد چنین نقشی را بازی کند به چیزهای جزئی توجه نمی کند اما با همه این ها شب فیلمبرداری خوابم نمی برد. اصلاً اضطراب مثل رفتن به روی صحنه است؛ بازیگران جوان بدانند که اگر بازیگر این اضطراب را نداشته باشد اصلاً بازیگر نیست. اضطراب نمایانگر یک حالتی از مسئولیت است.

نقش امام خمینی(ه) به من شخصیت بازیگری داد

وی در پاسخ به این سؤال که چطور بر استرس غلبه کردید، خاطرنشان کرد: یک شب تا صبح نخوابیدم. قرار بود ساعت 6 صبح کاخ سعدآباد باشم. دیدم نمی توانم بخوابم دوش گرفتم سوار ماشین شدم ناخودآگاه به سمت مرقد امام رفتم. یک عده داشتند نماز می خواندند یک عده خوابیده بودند من هم تکیه دادم و ایستادم. یک باره دیدم ساعت 6 و 15 دقیقه است. من قرار بود 5 و 45 دقیقه سعدآباد باشم. با سرعتی رفتم و دیدم همه نگرانند که چه اتفاقی افتاده، ساعت 7 و 45 دقیقه رسیدم. 6 ساعت گریم بر روی من انجام شد و من رفتم جلو و این حالتی که به هیچ چیز توجه نمی کند جز آن چیزی که عمق جهان بینی نگاهش است که در من ایجاد شد. اصلاً انگار یک حالتی که دیگر این فاصله ایجاد شده بود و این فاصله یک اتفاق مبارکی است. در جریان تصویربرداری "معمای شاه" اصلاً برایم مهم نبود که با ناظر پخش، رئیس شبکه و... دیدار کنم و این نقش یک وقار و جایگاه والایی به من داده بود.

ماجرای گریه طلبه ها و اولین حضور امام(ره) در "معمای شاه"

این بازیگر سینما و تلویزیون، افزود: اولین سکانسی که در قم بیت امام(ره) فیلمبرداری کردیم، خرداد و تیر در آن گرمای سوزان بود که با آن همه لباس و گریم نبایستی تعرق ایجاد می شد. این عدم ایجاد تعرق یک نوع تکنیک و مراقبه در بازیگری به حساب می آمد. هیچ وقت یادم نمی رود آن روز 300، 400 طلبه را از حوزه آوردند بعد یک سخنرانی دو سه صفحه ای به من دادند که به دلیل تئاتری بودن، آن مونولوگ بلند را حفظ کردم. چند دوربین در پشت صحنه قرار گرفته بود و طلبه ها نشسته بودند. آن سکانس درباره قدرت اسرائیل و سخنان آتشین حضرت امام(ره) در این باره بود. چند بار جای من چک شد تا وقتی من بیایم دیگر هیچ چیزی جا به جا نشود. وقتی من آمدم یک عده ای با دیدن چهره ام شوکه شدند. ما شروع کردیم سخنرانی آرام آرام صدای گریه های واقعی طلبه ها بلند شد. بعد از این سخنرانی سکوتی همه جا را فراگرفت و بدون کات، صحنه ادامه پیدا کرد و همه صلوات فرستادند.

عبدالرضا اکبری و دو بار فرصت بازی در نقش امام خمینی(ره)

عبدالرضا اکبری دو بار در نقش امام خمینی(ره) ایفای نقش کرده است؛ یک بار در "فرزند صبح" مقطع سال 1342 و دیگری در تله فیلم "یازده دقیقه و سی ثانیه" در سال 1359 جلوی دوربین بهروز افخمی حاضر شدید. او درباره ایفای نقش امام خمینی(ره) گفت: لذت بازیگری به این است که ما در عمرمان این سعادت را پیدا می کنیم چنین نقش های بزرگ و ماندگاری را به منصه اجرا برسانیم. هرچه این نقش ها شخصیت موثرتر و ماندگارتری داشته باشند جزو امتیازات بازیگری محسوب می شود. به منِ بازیگر این فرصت داده می شود تحقیق و پژوهش داشته باشم و با شخصیت های مختلفی درباره این نقش صحبت کنم. کار ما فارغ از تقلید، تحلیل، تفسیر و تکنیک دارد تا بتواند آن باورپذیری را ایجاد کند.

وی افزود: نقش هایی که از شخصیت حضرت امام(ره) به من پیشنهاد شد هم سختی و هم راحتی خودش را دارد. چون از شروع انقلاب من با امام(ره) بزرگ شدم. هرچند که از نزدیک نتوانستم ایشان را ببینم اما گفتار و رفتار ایشان را در جریان اخبار و رسانه ها دنبال می کردم. بعد که به فیلم "فرزند صبح" دعوت شدم فرصتی فراهم شد تا کتاب های ایشان را در اختیارم بگذارند. از همه مهمتر با اقوام، بستگان و نزدیکان از جمله سیدحسن خمینی بسیار به من کمک کردند.

عکس مرا به بستگان امام(ره) نشان دادند سؤال کردند این کیست؟

بازیگر سینما و تلویزیون درباره تستِ جمشید هاشم پور برای ایفای نقش امام خمینی(ره) در "فرزند صبح" بهروز افخمی، گفت: من یادم است چند جلسه 5 ساعته گریم داشتم که سعید ملکان این کار را کرد اما رضایت بهروز افخمی را جلب نکرد. البته شنیدم که جمشید هاشم پور هم تست داده بود اما این طور که می گفتند چهره اش از پس نقش بیرون می زد. یعنی هرکس می دید متوجه می شد این جمشید هاشم پور است. اما بعد از چند جلسه 5 ساعته وقتی عکس های بنده را بازبینی می کردند، بستگان امام(ره) می پرسیدند این کیست؟ این واکنش خوبی بود؛ چرا که هنرپیشه در نقش های تاریخی نباید دیده بشود. این توجه و دقت نظر باعث شد تا مردم وقتی بر روی پرده نقره ای، "فرزند صبح" را دیدند شخصیت امام(ره) برایشان ملموس بود. این واقعیت بازیگری است که ما باید آنقدر خودمان را به نقش برسانیم که بتوانیم از پس آن بربیاییم.

برای محمد آزادی دعا کنید

سال 1363 فعالیت هنری خودش را آغاز کرد که از جمله فیلم هایی که در آن حاضر بوده می توان به «ترن» مرحوم امیر قویدل، «پلاک» ابراهیم قاضی زاده، «میرزا کوچک خان» و «سردار جنگل» و نمایشنامه «بایرام» به کارگردانی تقی سلحشور و چند کار تلویزیونی دیگر به کارگردانی تقی سلحشور در آن سال ها اشاره کرد.

چند سالی از محیط سینما دور بود تا اینکه در سال 89 «دور کرج در 8 روز» انجام داد بعد از آن فیلم اجتماعی و تأثیرگذار «پشت دیوار باغیست» را در کارنامه خودش دارد. سپس فیلم سینمایی «تنها صداست که می ماند»، فیلم سینمایی «دهه شصتی ها» و سریال های «سال های حادثه» و «از گهواره تا ماه» و فیلم سینمایی «ریشوهای باریشه» در نقش های مختلف، ظاهر شد. اما یکی از حساس ترین نقش هایی را که محمد آزادی مهربانی داشته است، نقش حضرت امام خمینی(ره) بود که دو بار این اتفاق را رقم زد.

او در این باره گفت: بنده در ابتدا تنها تهیه کننده «سالهای حادثه» بودم و قرار بود نقش دیگری را در آنجا بازی کنم و حتی برای انتخاب بازیگر نقش امام خمینی(ره) به روی صورت بسیاری از بازیگران مطرح سینما تست گریم انجام دادیم که یکی از آن ها «ولی الله مؤمنی» بود. وقتی نظرات مردمی را دیدیم و متوجه شدیم زیاد مورد اقبال عموم قرار نگرفت کارگردان به این نتیجه رسید بازیگر را تغییر دهد، در آنجا به یک باره گریم بنده تأیید شد.

آزادی مهربانی در دو مقطع مختلف از زندگی امام خمینی(ره) را بازی کرده است. فیلم «سال های حادثه» مربوط به ایام قبل از ارتحال حضرت امام خمینی(ره) بوده است و گریم فیلم «از گهواره تا ماه» هم مربوط به دوران جوانی و وقایع دستگیری ایشان در خرداد سال 1342 است.

حالا این بازیگر و تهیه کننده سینما و تلویزیون حالِ خوبی ندارد و امیدواریم هرچه زودتر به دنیای تصویر بازگردد و بتواند کارهای ارزشی و آرمانی اش را برای سینما و تلویزیون بسازد.

محمدرضا ورزی و سختی خلقِ نقش امام خمینی(ره)

محمدرضا ورزی کارگردان سریال "معمای شاه" در پاسخ به این سؤال که چه مشکلاتی داشت نمایش اولین تصویر نمایشی از حضرت امام(ره)، خاطرنشان کرد: سریال "معمای شاه" مسیر سختی بود که طی شد مخصوصاً جریان ورود به نمایش اولین چهره از حضرت امام خمینی(ره) که برخی از مدیران وقت در برهه ای اعلام کردند نمایش چهره امام(ره) منتفی شود. می ترسیدند که کار خوب از آب درنیاید. اما مدیرانی هم بودند خیلی شجاعانه در همان مقطع پای کار ایستادند تا "معمای شاه" ساخته شود. تست گریم را شروع کردیم و چراغ خاموش جلو رفتیم. می خواستیم این ذوق و انگیزه مان را مطبوعاتی کنیم ولی به دلیل وجود هجمه هایی، دست نگه داشتیم.

بعد از 25 بار گریم، نقش امام(ره) قطعی شد

ورزی با اشاره به ساخت فیلم سینمایی امام خمینی(ره) به زبان اصلی و در وجوه بین المللی، افزود: دلم می خواست مرحله به مرحله تست گریم را نشان دهیم اما نشد. بخشی از تصاویر تست گریم امام(ره) را فیلم گرفتیم و بعد مطبوعاتی کردیم. به شکلی محافظه کارانه کار جلو می رفت و در نهایت بعد از 25 بار تست گریم در طول 6 ماه روی شکرخدا گودرزی، نقش حضرت امام(ره) قطعی شد. آن وقت برای اولین بار چهره گریم شده امام(ره) رسانه ای شد. به لطف خدا، او از پس این نقش برآمد و آبرومندانه جلو رفت. در صداسازی حضرت امام(ره) هم کارهای خوبی انجام دادیم و فقط به تصویر اکتفا نکردیم و سربلند بیرون آمدیم.

وی افزود: به هر حال شبیه سازی و تصویرسازی حضرت امام(ره) برای اولین بار در تاریخ بعد از پیروزی انقلاب باعث شد که انگیزه ای پیدا کنم یک فیلمی در ارتباط با زندگی امام خمینی(ره) مثل فیلمی که درباره "عمر مختار" ساخته شد برای سینما بسازم. یک کار بین المللی دو ساعته برای امام خمینی(ره) که به زبان اصلی هم روی پرده برود. طرح آن را نوشتم از کجا شروع و به کجا ختم شود. درست شروع زعامت ایشان را تا مقطع رحلت به نمایش درمی آورد. واقعاً این کار بین المللی در جوامع اروپایی جواب می داد؛ چرا که آن جوامع، خیلی متوجه انقلاب اسلامی هستند. همان موقع به این طرح رسیدم که تست گریم امام(ره) در جریان تولید "معمای شاه" جواب داد که یک کار بزرگ سینمایی برای حضرت امام(ره) نیز درنظر گرفته شود. اما این اتفاق تا به امروز نیفتاده است.