دلایل خطر زایمان زودرس و راههای پیشگیری از آن

مجله پزشکی دکتر سلام/زایمان زودرس تولدی است که بیش از سه هفته قبل از موعد تخمینی نوزاد اتفاق می افتد. به عبارت دیگر، زایمان زودرس زایمانی است که قبل از شروع هفته سی و هفتم بارداری انجام می شود.

نوزادان نارس به ویژه آنهایی که خیلی زود متولد می شوند اغلب مشکلات پزشکی پیچیده ای دارند. به طور معمول عوارض زایمان زودرس بر نوزادان نارس متفاوت است، اما هر چه کودک شما زودتر به دنیا بیاید خطر عوارض آن بیشتر است. به گزارش مایوکلینیک، بسته به زمان تولد کودک ممکن است در یکی از گروه های زیر قرار گیرد:

نارس دیررس، متولد شده بین هفته های 34 تا 36 بارداری کامل

متوسط زودرس، بین هفته های 32 تا 34 بارداری متولد شده است

خیلی زودرس، در کمتر از 32 هفته بارداری متولد شده است

بسیار زودرس، متولد هفته 25 یا قبل از بارداری

بیشتر زایمان های نارس در اواخر مرحله زودرس اتفاق می افتد.

علائم زایمان زودرس

کودک شما ممکن است علائم بسیار خفیف زایمان زودرس یا عوارض واضح تری داشته باشد. برخی از علائم نارس شامل موارد زیر است:

اندازه کوچک با سر غیر متناسب بزرگ

به دلیل کمبود ذخایر چربی ویژگی هایی متفاوت از یک نوزاد کامل متولد شده دارد

موهای ظریف قسمت زیادی از بدن را می پوشاند

دمای پایین بدن به ویژه بلافاصله پس از تولد در اتاق زایمان به دلیل کمبود چربی ذخیره شده بدن

تنفس سخت یا ناراحتی تنفسی

عدم وجود رفلکس برای مکیدن و بلع که منجر به مشکلات تغذیه ای می شود

مراقبت ویژه برای نوزادان نارس

اگر یک نوزاد نارس به دنیا بیاورید کودک شما به احتمال زیاد به مراقبت های ویژه و بستری در بیمارستان نیاز دارد. بسته به میزان مراقبت از کودک ممکن است در واحد مراقبت های ویژه نوزادان (NICU) بستری شود. پزشکان و یک تیم تخصصی با آموزش مراقبت از نوزادان نارس برای کمک به مراقبت از کودک شما در دسترس خواهند بود، بنابراین از پرسیدن سوال دریغ نکنید.

کودک شما ممکن است به کمک اضافی در تغذیه و سازگار شدن بلافاصله پس از زایمان نیاز داشته باشد. تیم مراقبت های بهداشتی می توانند به شما کمک کنند تا بدانید چه مواردی لازم است و برنامه مراقبت از کودک شما چه خواهد بود.

عوامل خطر زایمان زودرس

اغلب، علت خاص زایمان زودرس مشخص نیست. با این حال، عوامل خطر زایمان زودرس شناخته شده است از جمله:

داشتن زایمان نارس قبلی

بارداری دوقلو، سه قلو یا چند قلو دیگر

فاصله ای کمتر از شش ماه بین بارداری ها

باروری آزمایشگاهی

مشکلات مربوط به رحم، دهانه رحم یا جفت

سیگار کشیدن یا استفاده از داروهای غیرقانونی

برخی از عفونت ها به ویژه مایع آمنیوتیک و دستگاه تناسلی پایین

برخی از بیماری های مزمن مانند فشار خون بالا و دیابت

کمبود وزن یا اضافه وزن قبل از بارداری

حوادث استرس زای زندگی مانند مرگ یکی از عزیزان یا خشونت خانگی

سقط جنین یا سقط جنین متعدد

آسیب جسمی یا ضربه

به دلایل نامشخص زنان سیاه پوست بیش از زنان نژادهای دیگر احتمال زایمان زودرس را دارند، اما زایمان زودرس ممکن است برای هر زنی اتفاق بیفتد. در حقیقت، بسیاری از زنانی که زایمان زودرس دارند هیچ عامل خطر شناخته شده ای ندارند.

عوارض زایمان زودرس برای نوزادان

اگرچه همه نوزادان نارس عوارضی را تجربه نمی کنند، اما خیلی زود متولد شدن می تواند باعث ایجاد مشکلات سلامتی کوتاه و طولانی مدت شود. به طور کلی هرچه نوزاد زودتر متولد شود خطر عوارض آن بیشتر است وزن هنگام تولد نیز در این زمینه نقش مهمی دارد. برخی از مشکلات ممکن است از بدو تولد آشکار باشد در حالی که برخی دیگر ممکن است دیرتر خود را نشان دهند.

عوارض کوتاه مدت زایمان زودرس برای نوزادان

در هفته های اول عوارض زایمان زودرس ممکن است شامل موارد زیر باشد:

مشکلات تنفسی. یک نوزاد نارس ممکن است به دلیل سیستم تنفسی نابالغ دچار مشکلات تنفسی شود. اگر ریه های کودک فاقد سورفاکتانت باشد، ماده ای که به ریه ها اجازه انبساط می دهد. ممکن است دچار سندرم دیسترس تنفسی شود زیرا ریه ها نمی توانند به طور طبیعی منبسط و منقبض شوند.

همچنین نوزادان نارس ممکن است دچار یک اختلال ریوی شوند که به دیسپلازی برونکوپولمونر معروف است. بعلاوه، برخی از نوزادان نارس ممکن است مکث طولانی مدت در تنفس خود داشته باشند که به آن آپنه گفته می شود.

مشکلات قلبی. شایع ترین مشکلات قلبی که نوزادان نارس تجربه می کنند، مشکل مجرای شریانی و فشار خون پایین است. مشکل مجرای شریانی باز شدن مداوم بین آئورت و شریان ریوی است. در حالی که این نقص قلب اغلب به خودی خود مرتفع می شود، اما بدون درمان می تواند منجر به سوفل قلب، نارسایی قلبی و همچنین سایر عوارض شود. فشار خون پایین نیز ممکن است نیاز به تنظیم مایعات داخل وریدی، داروها و گاهی انتقال خون داشته باشد.

مشکلات مغزی. هرچه نوزاد زودتر متولد شود خطر خونریزی در مغز بیشتر است که به خونریزی داخل بطنی معروف است. اغلب خونریزی ها خفیف بوده و با تاثیر کوتاه مدت برطرف می شوند، اما برخی از نوزادان ممکن است خونریزی مغزی بیشتری داشته باشند که باعث آسیب دائمی مغز شود.

مشکلات کنترل دما. نوزادان نارس می توانند به سرعت گرمای بدن خود را از دست بدهند. آنها چربی بدن ذخیره شده نوزاد کامل را ندارند و نمی توانند گرمای کافی تولید کنند. اگر دمای بدن خیلی کم شود ممکن است دمای بدن به طور غیر طبیعی پایین بیاید.

هیپوترمی در نوزاد نارس. دمای پایین بدن می تواند منجر به مشکلات تنفسی و کاهش سطح قند خون شود. بعلاوه، یک نوزاد نارس ممکن است تمام انرژی حاصل از تغذیه را فقط برای گرم ماندن مصرف کند. به همین دلیل است که نوزادان نارس تا زمانی که بزرگتر شوند قادر به حفظ دمای بدن بدون کمک نیستند، بنابراین به گرمای اضافی گرمکن یا دستگاه احتیاج دارند.

مشکلات دستگاه گوارش. نوزادان نارس به احتمال زیاد سیستم گوارشی نابالغی دارند و در نتیجه عوارضی مانند انتروکولیت نکروزان را تجربه می کنند. این وضعیت بالقوه جدی که در آن سلول های جدار روده آسیب دیده اند می تواند در نوزادان نارس پس از شروع تغذیه رخ دهد. نوزادان نارس که فقط شیر مادر دریافت می کنند خطر ابتلا به این مشکل در آنها بسیار کمتر است.

مشکلات خونی. نوزادان نارس در معرض خطر مشکلات خونی مانند کم خونی و زردی قرار دارند. کم خونی یک بیماری شایع است که در آن بدن به اندازه کافی گلبول قرمز ندارد. در حالی که تمام نوزادان تازه متولد شده در ماه های اول تولد کاهش آهسته تعداد گلبول های قرمز خون را تجربه می کنند ممکن است این کاهش در نوزادان نارس بیشتر باشد.

زردی. زردی نوزاد تازه متولد شده یک تغییر رنگ زرد در پوست و چشم کودک است که به این دلیل اتفاق می افتد که خون کودک حاوی بیلی روبین اضافی، ماده ای زرد رنگ از کبد یا سلول های قرمز خون است. در حالی که دلایل زیادی برای زردی وجود دارد، اما این بیماری بیشتر در نوزادان نارس دیده می شود.

مشکلات متابولیسم. نوزادان نارس اغلب در متابولیسم خود مشکل دارند. برخی از نوزادان نارس ممکن است به میزان غیر طبیعی پایین قند خون (هیپوگلیسمی) مبتلا شوند. این به این دلیل رخ می دهد که نوزادان نارس به طور معمول ذخیره کمتری از گلوکز نسبت به نوزادان کامل دارند، همچنین نوزادان نارس در تبدیل گلوکز ذخیره شده خود به انواع فعال تر گلوکز مشکل بیشتری دارند.

مشکلات سیستم ایمنی بدن. سیستم ایمنی توسعه نیافته رایج در نوزادان نارس می تواند منجر به خطر بالاتر عفونت شود. عفونت در نوزاد نارس می تواند به سرعت به جریان خون منتقل و باعث سپسیس شود.

عوارض طولانی مدت زایمان زودرس برای نوزاد

در دراز مدت زایمان زودرس ممکن است منجر به عوارض زیر شود:

فلج مغزی. فلج مغزی نوعی اختلال در حرکت، تون عضلانی یا وضعیت بدن است که می تواند در اثر عفونت، جریان خون ناکافی یا آسیب به مغز در حال رشد نوزاد در اوایل بارداری یا در حالی که کودک هنوز جوان و نابالغ است، ایجاد شود.

اختلال در یادگیری. نوزادان نارس به احتمال زیاد در مراحل مختلف رشد از همتایان خود عقب می مانند. در سنین مدرسه کودکی که زودرس متولد شده ممکن است دارای اختلالات یادگیری باشد.

مشکلات بینایی. نوزادان نارس ممکن است دچار رتینوپاتی زودرس شوند بیماری که هنگام تورم و رشد بیش از حد رگ های خونی در لایه حساس به نور در پشت چشم (شبکیه) رخ می دهد. گاهی عروق غیرطبیعی شبکیه به تدریج شبکیه چشم را زخم و آن را از موقعیت خارج می کنند. هنگامی که شبکیه از پشت چشم دور می شود به آن جدا شدن شبکیه می گویند وضعیتی که اگر شناسایی نشود می تواند بینایی را مختل کند و باعث نابینایی شود.

مشکلات شنوایی. نوزادان نارس در معرض خطر افزایش درجه ای از کاهش شنوایی قرار دارند همه نوزادان قبل از رفتن به خانه شنوایی شان چک می شود.

مشکلات دندانی. نوزادان نارس در معرض خطر افزایش مشکلات دندانی مانند تاخیر در رویش دندان، تغییر رنگ دندان و تراز نامناسب دندان قرار دارند.

مشکلات رفتاری و روانی. کودکانی که زایمان زودرس را تجربه کرده اند ممکن است بیش از نوزادان کامل دچار برخی مشکلات رفتاری یا روانی و همچنین تاخیر در رشد شوند.

مسائل مزمن سلامتی. نوزادان نارس به احتمال زیاد دچار مشکلات مزمن سلامتی هستند بعضی از آنها ممکن است به مراقبت در بیمارستان نیاز داشته باشند. عفونت ها، آسم و مشکلات تغذیه ای به احتمال زیاد ایجاد یا ادامه می یابند، همچنین نوزادان نارس در معرض خطر افزایش سندرم مرگ ناگهانی نوزاد در خواب قرار دارند.

جلوگیری از زایمان زودرس

اگرچه علت دقیق زایمان زودرس اغلب ناشناخته است، اما مواردی برای کاهش خطر زایمان زودرس وجود دارد که می تواند برای کمک به زنان به ویژه افرادی که خطر بیشتری آنها را تهدید می کند موثر باشد، از جمله:

مکمل های پروژسترون. زنانی که سابقه تولد زودرس، دهانه رحم کوتاه یا هر دو عامل را دارند ممکن است با مصرف مکمل پروژسترون بتوانند خطر زایمان زودرس را کاهش دهند.

سرکلاژ دهانه رحم. این یک روش جراحی است که در دوران بارداری در زنان با دهانه رحم کوتاه یا سابقه کوتاه شدن دهانه رحم که منجر به زایمان زودرس می شود، انجام می شود.

طی این روش دهانه رحم با بخیه های محکم بسته می شود که ممکن است از رحم بیشتر حمایت کند. بخیه ها هنگام رسیدن زمان زایمان کودک برداشته می شوند. اگر لازم است از فعالیت شدید در باقیمانده زمان بارداری خود جلوگیری کنید در این زمینه با پزشک خود مشورت کنید.