تلاش موزه علوم و فناوری برای ترویج علم در کشور

ایسنا/ براساس سخنان قائم مقام موزه ملی علوم و فناوری ایران، تلاش موزه علوم و فناوری برای ترویج علم در کشور است.

نهادی برای هم افزایی فعالیت های ترویج علم معرفی شود | تعریف عمده فعالیت های موزه بصورت مجازی

دکتر نعمت الله ارشدی پیرامون تلاش موزه علوم و فناوری برای ترویج علم در کشور گفت: موزه ملی علوم و فناوری ایران، نهادی زیر مجموعه معاونت پژوهش وفناوری وزارت علوم است که در 10 سال گذشته تلاش کرده تا در زمینه های ترویج علم، حفظ و معرفی دستاوردهای دانشمندان تاریخ ایران و اسلام، آموزش غیررسمی و ایجاد فضایی متفاوت با فضایی غیررسمی فعالیت های خود را سامان دهد.

وی با بیان اینکه «تلاش موزه علوم و فناوری این است که نقش خود را به عنوان نهادی برای ترویج علم ایفا کند» گفت: در جامعه ی کنونی نیازهای شهروندان کاملا مشخص است و موزه باید در راستای رفع این نیازها و آموزش عمومی تلاش کند. موزه ساختاری متفاوت با ساختار وزارت علوم دارد. در موزه ملی علوم و فناوری ایران، سه معاونت پژوهشی، نمایشگاهی و مالی و اداری وجود دارد. معاونت پژوهشی و معاونت نمایشگاهی در کنار گروه پژوهشی ای که شامل برخی اعضای هیئت علمی هستند فعالیت های موزه را به سرانجام می رسانند.

قائم مقام موزه ملی علوم و فناوری جمهوری اسلامی ایران با تاکید بر اینکه «از صفر تا صد فعالیت های موزه در داخل کشور انجام می شود» خاطرنشان کرد: مطالعات و طراحی تک تک گالری های موزه در داخل انجام می شود. اخیرا توانسته ایم فضای قابل توجهی را در اختیار بگیریم و امیدوارم طی پنج تا 10 سال آینده اهداف موزه را محقق کنیم.

وی در پاسخ به پرسشی درباره ی مخاطبان موزه ملی علوم و فناوری بیان کرد: یکی از چالش های مهم موزه، تعیین مخاطبان و جامعه هدف است. عموما در مراکز علمی دنیا دانش آموزان و بخشی از جوانان مخاطب به شمار می آیند اما قطعا افراد بازه های سنی دیگری نیز باید مورد توجه قرار بگیرند. ما در موزه ملی علوم و فناوری ایران، عمده ی فعالیت های خود را بر مبنای دانش آموزان گذاشته ایم و در برخی فعالیت ها خانواده ها را نیز مرکز توجه قرار دادیم. در حال حاضر فاز مطالعاتی یک پژوهش را در خصوص جامعه هدف آغاز کرده ایم و امیدواریم در آینده نزدیک بتوانیم دقیق تر مخاطبان خود را مشخص کنیم، اما براساس آنچه در اساسنامه ما آمده است، ما باید بتوانیم کل جامعه را در بر بگیریم. چنین چیزی روندی دشوار دارد و نیازمند نیروی انسانی و امکانات بیشتری است. امیدواریم به مرور زمان بتوانیم طیف گسترده تری از مخاطبان را در نظر بگیریم.

ارشدی با بیان اینکه «سعی کرده ایم ارتباط نزدیکی را با آموزش و پرورش برقرار کنیم» درباره همکاری های مشترک موزه ملی علوم و فناوری و آموزش وپرورش گفت: تقریبا در بسیاری از قسمتها با آموزش و پرورش در تماس بوده ایم و بازدیدهای سازماندهی شده از مدارس وجود داشته است. خبرنامه ها و برنامه های موزه، از سالها پیش در پرتال وزارت آموزش و پرورش انعکاس می یابد.

ایجاد اتاق فکر ویژه کودک و نوجوان در موزه

وی با اشاره به برگزاری جشنواره علم برای همه در موزه علوم و فناوری خاطرنشان کرد: جشنواره علم برای همه یک جشنواره ملی قلمداد می شود. برای این جشنواره، آثاری از سراسر کشور ارسال شد و آموزش و پرورش در این زمینه با ما همکاری بسیاری داشته است. همچنین، در نشست های علمی از آموزش و پرورش سخنرانی های بسیاری داشتیم. ما اتاق فکری ویژه کودک و نوجوان در موزه تشکیل دادیم و از دوستان باسابقه آموزش و پرورش دعوت کردیم که از تجربیات آنها استفاده کنیم. البته، فعلا وارد سامانه شاد نشده ایم. امیدواریم هنگامی که فعالیت های مجازی ما به ثبات رسید در سامانه شاد هم فعالیت داشته باشیم.

تعریف عمده فعالیتهای موزه در فضای مجازی

قائم مقام موزه ملی علوم و فناوری جمهوری اسلامی ایران درباره فعالیت های موزه در دوران شیوع کرونا گفت: سال گذشته و در هفته دوم اسفند که شیوع کرونا به صورت جدی در کشور مطرح شد، چشم انداز پیش رو برای ما روشن نبود. با تصمیمی که ریاست موزه گرفتند، تهدید کرونا را به فرصتی برای عرضه ی فعالیت هایمان در فضای مجازی تبدیل کردیم. ما بی درنگ موزه را تعطیل کردیم و منتظر تصمیم گیری های سطح کلان نماندیم و تصمیم گرفتیم فعالیت های سال 1399 را به صورت دورکاری تعریف کنیم. ما عمده ی برنامه های سال 1399 را اساسا برای حضور در فضای مجازی تعریف کردیم. ممکن است نمره ی خوبی به عملکرد موزه ندهیم اما همکاران ما بسیار تلاش کردند به خصوص در جشنواره علم برای همه که اوج فعالیت های ما بود و از تاریخ 20 تا 30 آبان برگزار شد. به گفته وی، 174 اثر در زمینه داستانهای علمی تخیلی به جشنواره علم برای همه رسید که حدود 70 اثر در وبسایت فعلی موزه بارگذاری شد و 20 نفر نیز برگزیده این بخش از جشنواره شدند.

آماده شدن سایت جدید موزه تا پایان آذر

ارشدی ادامه داد: سایت جدید موزه که با نگاهی کاملا متفاوت و مخاطب محوری تا پایان آذر آماده می شود و امیدواریم محتوایی که در مجموعه فراهم می شود مورد قبول مردم باشد. ما در موزه مشاوری ویژه ی فضای مجازی برای بررسی فعالیت های مجازی و تسهیل ارتباط با مخاطب داریم. از نظر فنی، این دوستان همه ابعاد را بررسی کرده اند و امیدواریم با آماده شدن وبسایت موزه، مردم از مطالب آن به صورت آنلاین و آفلاین استفاده کنند.

​​​​​​ایجاد شبکه ای از مروجین در جشنواره علم برای همه

وی در بخش دیگری از سخنان خود درباره جایگاه مروجان علم در جشنواره علم برای همه گفت: در جشنواره، بخشی به عنوان همراه با مروجان وجود دارد. هدف از ایجاد این بخش به وجود آوردن یک دورهمی با کسانی بود که در عرصه ترویج علم فعالیت می کنند تا بتوانند با به اشتراک گذاشتن تجربیات خود در این فضای مجازی، هم شبکه ای از مروجین به وجود بیاوریم هم با مروجان علم تعامل کنیم. چون این بخش نوپاست تاکنون استقبال زیاد نبوده است و امیدوارم کسانی که از این تریبون صدایم را می شنوند کمک کنند که این بخش رونق بگیرد.

قائم مقام موزه ملی علوم و فناوری اظهار کرد: یکی از سیاست های کلانی که موزه تاکنون دنبال کرده است این بوده که از تجربیات مروجان علم در فعالیت های خود استفاده کند. ما نشست های علمی با حضور مروجان علم برگزار کردیم اما امتداد پیدا نکرده است. امیدواریم با فضای گسترده ای که در آینده موزه تحویل می گیرد، محلی برای گردهمایی ترویجگران علم باشیم.

ارشدی در پاسخ به پرسشی درباره لزوم وجود نهادی به عنوان متولی ترویج علم در کشور گفت: وجود یک نهاد هماهنگ کننده برای بسترسازی در راستای هم افزایی فعالیت های ترویج علم نیاز است، اما اگر این نهاد نقش نظارت و محدودکنندگی فعالیت های ترویجی را ایفا کند، ممکن است برخی تصور کنند محدودیت هایی ایجاد می شود و در نتیجه از فعالیت های ترویج علم استقبال نکنند. فکر می کنم در میان نهادهای مروج علم هیچ کدام به اندازه انجمن ترویج علم شرایط انجام چنین کاری را ندارد، چون انجمنی مستقل از دولت است و تجربه من نشان می دهد افراد متمایلند با نهادهای غیردولتی فعالیت کنند.

تاسیس موزه علوم و فناوری در دانشگاه محقق اردبیلی

وی در ادامه با بیان اینکه «در اساسنامه موزه در راستای گسترش نهادهایی مانند موزه مطرح شده است که باید کمک شود شعبی مانند موزه در شهرستان ها با کمک نهادهای دیگر همچون دانشگاه ها، فرمانداری ها و ... ایجاد شود» گفت: تاکنون نیز در برخی شهرستان ها فعالیت هایی آغاز شده است مثلا موزه علوم و فناوری در دانشگاه محقق اردبیلی تاسیس شده است. تعهدی که ما در قبال شعبات داریم به تربیت نیروی انسانی و آماده سازی محتوا مربوط است، اما فضای موزه و بودجه ی لازم برای احداث آن را خود مجموعه با همکاری خیرین بر عهده می گیرد.

نقش موزه های علوم در آموزش عمومی

قائم مقام موزه ملی علوم و فناوری درباره اهمیت وجود موزه های علوم و فناوری بیان کرد: کارشناسانی که در زمینه موزه های علوم و فناوری فعالیت می کنند، معتقدند نقشی که این موزه ها می توانند در آموزش عمومی غیررسمی، ترویج علم و ارتقای سطح دانش شهروندان داشته باشند اگر بیشتر از دانشگاه ها نباشد معادل آنهاست. در صورتیکه بستر لازم فراهم شود، موزه ها می توانند به جایگاه خود دست یابند.

نحوه تعامل با موزه های خارجی

ارشدی درباره جایگاه موزه های علوم و فناوری در کشورهای همسایه گفت: در کشورهای همسایه نیز موزه های علوم و فناوری وجود دارد و برخی از آنها ممکن است به قطب های گردشگری تبدیل شده باشند. گالری ها و نمایشگاه های این موزه ها توسط شرکت های بزرگ بین المللی تجهیز شده است، اما ما بدلیل محدودیت هایی که در تعاملات اقتصادی و بین المللی داشته ایم، تجهیزات را خودمان در داخل ساخته ایم.

وی در پایان در پاسخ به پرسشی درباره ارتباط موزه ملی علوم و فناوری ایران با موزه های خارجی گفت: موزه های علوم در دنیا به عنوان نهادی زیرمجموعه ایکوم با یکدیگر ارتباط دارند، بنابراین می توان گفت ارتباط بین المللی و سیستماتیکی زیر نظر شورای موزه ها با همه ی موزه های علم و فناوری دنیا داریم، ولی به صورت جداگانه خیر. قرار بود در سپتامبر سال جاری میزبان چهل و هشتمین کنفرانس سالانه موزه ها و مراکز علم باشیم که بدلیل شیوع کرونا ممکن نشد. امیدواریم در سال آینده چنین رویدادی برگزار شود.