پروژه هایی که حیات باغستان سنتی قزوین را به خطر می اندازند

ایسنا/ این خبر پیرامون پروژه هایی که حیات باغستان سنتی قزوین را به خطر می اندازند، برای شما نگارش شده است.

داستان چیست؟

در گذشته بین باغستان و خانه های مردم هیچ حائلی وجود نداشته و باغستان در ادامه بافت و در پیوند عمیق با نظام معماری شهر قزوین عمل می کرد بطوریکه در بخشهای مختلف خانه های تاریخی قزوین محلی برای نگهداری و فرآوری محصولات باغستان اختصاص داشته است، اما حالا با گذر زمان و به بهانه توسعه، بخش عظیمی از باغستان سنتی قزوین از بین رفته است.

باغستان سنتی قزوین، یک اکوسیستم است که به حفاظت، پایداری و ارتقای کیفیت نیاز دارد، آنچه در این میان مهم به نظر می رسد، این است که مدیران شهری باید شهر را با پیکره اطراف آن موردتوجه قرار دهند تا حیات شهری تداوم داشته باشد.

سعید دقیقی، رئیس کمیسیون املاک و مستغلات شورای شهر قزوین پیرامون پروژه هایی که حیات باغستان سنتی قزوین را به خطر می اندازند، تصریح می کند: ایجاد سازمانی به نام باغستان در حیطه وظایف شهرداری نبوده است وقتی این سازمان تشکیل می شود، نشان می دهد که رویکرد مدیریت شهری برای حفظ باغستان و ارتقاء بافتی است که تخریب شد.

وی ادامه می دهد: نگاه دوره پنجم شورای شهر حفظ باغات سنتی قزوین است و تاکنون نیز تلاش زیادی در این حوزه صورت گرفته، شورای شهر و شهرداری هرسال بودجه ای برای سازمان باغستان در نظر می گیرند که این بودجه طی چند سال گذشته با افزایش همراه بوده است.

سیاوش طاهرخانی، شهردار قزوین می گوید: در حالیکه باغستان در حوزه شهرداری نبوده در حوزه باغستان سنتی قزوین پروژه عمرانی و مواردی از قبیل علف زنی، نگهداری و زنده نگه داشتن، لوله گذاری و دریچه گذاری انجام دادیم، همچنین مدیرعامل جدید باغستان کاملا بر باغستان اشراف دارد و برای احیا و زنده نگه داشتن باغات سنتی قزوین کمک می کنیم.

وی ادامه می دهد: پروژه های شهرداری هیچ ضربه ای به باغستان نمی زند و ما نه تنها هیچ تعدی به باغستان نکردیم بلکه در حوزه حفظ باغستان همراه مردم هستیم و دوست داریم که باغستان را حفظ کنیم حتی یک باغ موزه میراثی در دستور کار قرار دادیم که برای احیای آن از مشاور در سطح کشوری استفاده می کنیم در این پروژه باغ در وضع موجود دست نمی خورد و به روش سنتی آن را احیا می کنیم.

فرج الله فصیحی، عضو شورای شهر قزوین تأکید می کند: شورای شهر هرسال برای باغستان بطور متوسط بودجه 3 و 2 میلیارد تومانی در نظر می گیرد، امسال نیز 4 میلیارد تومان اعتبار برای حمایت از باغستان در نظر گرفته شده و اقداماتی از قبیل آب رسانی و نهرسازی، کانال کنی، تأمین راه های دسترسی به باغ در دستور کار قرار گرفته که طی آن تخریب باغستان به حداقل می رسد.

وی یادآور می شود: تصور می کنم که شهرداری در مقایسه با سایر دستگاه ها مانند جهاد کشاورزی که مستقیماً مسئولیت دارند، نه تنها برای تخریب باغستان تلاش نمی کند بلکه در حفظ و نگهداری باغستان فعالیت دارد.

قرارگیری باغستان قزوین در محدودهٔ شهری و پیوستگی آن با هویت و محیط زیست شهری ازجمله ویژگی منحصربفرد باغستان سنتی قزوین است و انتظار می رود توسعه شهری بگونه ای ادامه پیدا کند که حفظ باغستان موردتوجه قرار بگیرد، طی چند سال گذشته شاهد ساخت وسازهای جدید در حریم باغات بودیم که برخی از آنها با مشارکت نهادهای دولتی و عمومی صورت گرفته و آسیب جدی به باغستان وارد کرده است.

احداث پل های قدس، امام رضا (ع) و خلیج فارس ازجمله اقدامات عمرانی صورت گرفته توسط مدیریت شهری است که منجر به تخریب مستقیم بخشهایی از باغستان سنتی قزوین و تغییر کاربری بخش های دیگری از آن شده است، این پروژه ها مخالفت فعالان محیط زیستی را به همراه داشت، پروژه های نسیم شمال و کمربندی شرق نیز پروژه های جدید مدیریت شهری است که سازمان های مردم نهاد محیط زیستی با ادامه روند ساخت آن ها مخالف هستند، اما نگاه مدیریت شهری به این پروژه ها چیست؟

پل امام رضا(ع) نمونه احترام به باغستان است

حکمت الله داوودی، رئیس شورای شهر قزوین تأکید می کند: مدیریت شهری بدون مجوز شورای عالی معماری، هیچ پروژه ای را اجرایی نمی کند، شورای عالی شهرسازی و معماری متشکل از 13 وزارتخانه است که همه آن ها مدافع محیط زیست هستند بنابراین عدم اجرای مصوبات این شورا در محدوده اختیارات شهرداری نیست.

وی می گوید: پل امام رضا (ع) یکی از پروژه هایی است که دوره قبل توسط شورای عالی شهرسازی و معماری تصویب شده بود، این پل از وسط باغستان عبور می کرد و تکمیل آن تخریب باغستان را در برداشت، علی رغم اینکه هزینه کلانی برای این پروژه صورت گرفته بود شورای پنجم طرح تغییر مسیر پل بطوریکه آسیب کمتری به باغستان بزند را به شورای عالی و معماری پیشنهاد کرد، با توجه به اهمیت باغستان مورد موافقت قرار گرفت و این پل طوری طراحی شد که در آینده نیز امکان تخریب باغستان وجود نداشته باشد.

فرج الله فصیحی رامندی، دیگر عضو شورای شهر قزوین مدیریت شهری را حافظ باغستان می داند و می گوید: برای اینکه باغستان آسیب نبیند بسیاری از پروژه های استانی و شهری را تغییر دادیم، پروژه کمربندی جنوب 30 سال است که تصویب شده و با اجرای آن حدود 70 هکتار از باغهای جنوب قزوین که آباد است از بین می رود، به منظور جلوگیری از تخریب باغستان و به جای این کمربندی پل دوطبقه بلوار جمهوری اسلامی را اجرا کردیم.

وی تأکید کرد: ادامه پل از مصلی به پل ابوترابی متصل می شد که طی آن 5/3 هکتار باغستان از بین می رفت، شورای پنجم به منظور حفظ باغستان مسیر آن را تغییر داد، اگرچه از نظر هندسی و مهندسی اجرای آن درست نیست، اما به منظور جلوگیری از تخریب باغستان کمربندی را به صورت اریب اجرا و هزینه سنگین 250 میلیارد تومانی به شهر تحمیل کردیم تا تخریب باغات به حداقل برسد.

نسیم شمال به باغستان تعرض نمی کند

دقیقی با اشاره به پروژه نسیم شمال اظهار می کند: نسیم شمال جاده ترانزیتی شهر قزوین بوده و مسافرها از شهرهای دیگر توسط این جاده وارد شهر قزوین می شدند، شهروندان قزوینی و افرادی که از نسیم شمال عبور می کردند نسبت به این معبر معترض و خواستار تعریض معبر بودند.

وی خاطرنشان می کند: علی رغم این که تعریض آن در حیطه وظایف راه و شهرسازی است، برای این پروژه بودجه تخصیص دادیم و تلاش کردیم که این مسیر را به گونه ای آماده سازی کنیم که سلامت شهروندان حفظ و ازلحاظ پوشش زمین و سطح آسفالت شرایط خوبی ایجاد شود، همچنین در این پروژه هیچ زمینی که متعلق به باغستان باشد را تخریب نکردیم.

سیاوش طاهرخانی، شهردار قزوین نیز ادامه می دهد: نسیم شمال بستری برای تردد شهروندان و محلی است که لوله گاز از آنجا عبور کرده است، بنابراین دستگاه های دیگر متولی هستند، اما با توجه به تقاضای شهروندان به عنوان شهردار یک تنه جلو آمدم.

وی یادآور می شود: ما به هیچ وجه خارج از مصوبات شورای عالی معماری و شهرسازی اقدام نمی کنیم و بدون مصوبه حتی یک بوته را از بین نمی بریم، طبق مصوبه این پروژه تعدی ندارد و یک درختچه نیز حذف نمی شود، تأکید می کنم که پروژه نسیم شمال به باغستان آسیبی نمی زند.

ساخت کمربند شرقی به هیچ وجه متوقف نمی شود

داوودی بابیان اینکه پروژه کمربند شرقی کمترین مداخله در باغستان را دارد، می گوید: پروژه کمربند شرق نیز قبل از شورای پنجم تصویب شده بود و با توجه به تخریبی که برای باغستان داشت ما روند ساخت را متوقف کردیم و مسیر پروژه را تغییر دادیم تا کمترین آسیب به باغستان را داشته باشد.

دقیقی نیز بابیان این موضوع خاطرنشان می کند: کمربند شرقی رینگ شهر را کامل می کند، شورای شهر در دوره های قبل این طرح را شروع کردند و ما تلاش می کنیم که این پروژه بصورت ابتر نماند در عین حال که ما به حریم باغستان ورود پیدا نمی کنیم، ممکن است تعداد کمی درخت تحت تأثیر قرار بگیرد که آنها را نیز به باغات دیگر جابه جا می کنیم.

وی درخصوص پروژه کمربندی شرق که داشتن و نداشتن پیوست زیست محیطی آن همچنان در هاله ای از ابهام است، می گوید: کمربندی شرق پروژه کاملاً محیط زیستی است و موضوعات مرتبط با عرض رودخانه، سیل، سیلاب و مسائل محیط زیستی موردتوجه قرارگرفته است؛ پروژه کمربندی شرق چند نگاه مختلف دارد که شامل پوشش فضای سبز، مسیر پیاده روی، مسیر دوچرخه سواری، توجه به ورزش همگانی، اثرات مثبت بر حمل ونقل و ترافیک است، درواقع این مسیر در جهت ارتقا سلامت شهروندان و کیفیت زندگی طراحی شده است.

ناگزیر هستیم که یک گوشه باغستان را از بین ببریم

این عضو شورای شهر قزوین یادآور می شود: این پروژه هیچ نگاه تخریبی به باغستان نخواهد داشت و عرض رودخانه نسبت به زمانی که پر آب است، 3 تا 4 برابر بازسازی شده تا خطر سیلاب وجود نداشته باشد.

فصیحی نیز خاطرنشان می کند: در برخی پروژه ها مجبورید مسیری را انتخاب کنید که آسیب را به حداقل برساند، نمی گوییم که کمربندی شرق لبه باغستان را نمی گیرد اما این امر اجتناب ناپذیر است، برای اینکه کمربند شرق و اتصال پل امام رضا (ع) به پل ابوترابی صورت بگیرد ناگزیر هستیم که یک گوشه باغستان را از بین ببریم.

وی تصریح می کند: این روند درگذشته در شهر و کشور اتفاق افتاده است، برای مثال شهریار قبلا باغ میوه و سبزیجات بوده که امروز به منطقه مسکونی تبدیل شده است، بلوار مدرس و خیام نیز مسیری بوده که درگذشته باغ بوده و امروز به منطقه مسکونی و تجاری تبدیل شده است، امروز شهرها بزرگتر شده و این امر تأثیرگذار است منتها باید تأثیر را به حداقل برسانیم.

این عضو شورا بیان می کند: باغستان قزوین 4 هزار هکتار بوده و هم اکنون 2 هزار و 400 هکتار است، هیچ تضمینی نمی توانیم داشته باشیم که تمام آن را حفظ کنیم، چرا که روند شهرنشینی، توسعه و احداث پروژه ها تغییر را به شهرها می آورد و نمی توانیم این را نادیده بگیریم.

سیاوش طاهرخانی، شهردار قزوین نیز بیان می کند: طرح کمربند شرقی را جابه جا کردیم تا کمترین آسیب به باغستان متحمل شود؛ وقتی مصوبه است ناگزیر هستیم که آن را اجرا کنیم و مسیری که کمترین درخت دارد را انتخاب و تملک کردیم.

وی خاطرنشان می کند: کمربند شرقی از میدان شورا به پیامبر اعظم از آنجا به پل ابوترابی و از آنجا به پل امام رضا (ع) با کمترین آسیب به باغستان متصل شود، برای این پروژه میلیاردها تومان هزینه شده و این رینگ باید تکمیل شود، از طرفی کمربندی شرقی پروژه ترافیکی خوبی است و باعث تسهیل در رفت وآمد و حمل ونقل می شود.

شهردار قزوین یادآور می شود: این پروژه ممتدی مانند جریان آب است من هم داخل آن آمدم و باید همراه آن حرکت کنم، قول می دهم که این پروژه کمترین آسیب به باغستان را داشته باشد.

توسعه همواره با تخریب همراه است

سعید دقیقی نیز خاطرنشان می کند: توسعه در هرجایی که صورت بگیرد همراه با تخریب است، این تخریب باید در برابر توسعه درصد پایینی داشته باشد، ما نمی توانیم توسعه همراه با عدم تخریب داشته باشیم، ما هیچ گونه ابنیه زمخت در سطح شهر ایجاد نکردیم که به واسطه آن سیما و منظر شهری از بین برود و در اجرای پروژه ها کیفیت زندگی شهروندان را موردتوجه قرار می دهیم.

وی تأکید می کند: رویکرد شورای پنجم نیز همواره حفظ باغستان بوده است، ما تلاش کردیم که پروژه های شهری به حالتی باشد که تخریب باغستان نداشته باشیم یا برای حفظ توسعه حداقل تخریب را داشته باشد.

فصیحی تأکید می کند: ضمن اینکه باید در حفظ محیط زیست کوشا باشیم، نباید دُگم و بسته فکر کنیم، این که بگوییم همه چیز باید همینطور باقی بماند موجب جمود فکری و رکود پروژه های عمرانی و پیشرفت شهر خواهد شد، ما باید تلاش کنیم که باغستان را حفظ کنیم اما باید بپذیریم که این امر در برخی موارد اجتناب ناپذیر است.

وی خاطرنشان می کند: فرض کنید که دستتان آسیب دیده است و برای اینکه سلامتی را حفظ کنید مجبور به قطع دست هستید، شما کدام را انتخاب می کنید؟ این اجباری است که باید در طبیعت بپذیریم و نمی توانیم آن را نادیده بگیریم.

باغستان یک اکوسیستم است

باغستان صرفاً از چند درخت تشکیل نشده، بلکه آن را باید به عنوان یک اکوسیستم طبیعی دید. با از بین رفتن باغستان فقط چند درخت از بین نخواهد رفت که به سطحی ترین شکل ممکن بگوییم درختان را منتقل خواهیم کرد، باغستان بارش زمستان و بهار را در خودش جمع و حفظ می کند و به این ترتیب با مدیریت آبهای سطحی، هم خودش از آب استفاده می کند و هم سفره های آب زیرزمینی را تغذیه می کند؛ این چرخه است که اهمیت دارد و با از بین رفتن باغستان، نابودی خاک، آبهای سطحی و زیرزمینی و سیستم اکولوژیک آن را شاهد خواهیم بود. در واقع، پروژه های توسعه شهری اکوسیستم باغستان را تهدید می کنند، بنابراین از مجموعه مدیریت کلان استان انتظار می رود نسبت به این موضوع حساسیت نشان داده و ادامه این روند را متوقف کنند.