کولرها چطور ویروس کرونا را به گردش در می آورند؟

ایرنا/ وجود هرگونه آلودگی مثل ویروس کرونا در فضای سربسته می تواند به وسیله فن کویل به چرخش در آمده و سایر افراد حاضر در اتاق هم در معرض آلودگی قرار بگیرند زیرا ویروس کرونا از طریق قطرات تنفسی به ویژه هنگام عطسه و سرفه و حتی صحبت کردن قابل انتشار است.

ویروس کرونا می تواند در فاصله یک تا دو متری از طریق عطسه و سرفه منتقل شود و تعداد ذرات آلوده که از این مسیر از بدن فرد ناقل خارج می شود بر اساس نوع و شرایط انتقال می تواند بین ده تا صدها هزار ذره آلوده باشد.

هرچند این ویروس از طریق تماس دست با محیط یا سطح آلوده به ویروس مثل تجهیزات، دستگیره درها، میز و صندلی، شیرآلات، نرده پله، پریز و کلید برق که به طور عمومی و مشترک استفاده می شود هم قابل انتقال است. حتی مواردی مثل اسکناس، کاغذ، اسناد که در اداره ها دست به دست می شود هم قابلیت انتقال ویروس کرونا به دست افراد و سپس در صورت تماس با چشم، دهان و بینی، ابتلا به این ویروس را به دنبال خواهد داشت.

حسین کیوانی ویروس شناس و استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران پیش از این درباره انتقال ویروس کرونا به ایرنا گفته بود، ویروس های تنفسی از جمله کرونا خود به خود حرکت نمی کنند؛ به عبارتی آنها نه پای حرکت و نه امکان جابه جایی دارند و این ما هستیم که زمینه جابه جایی و ورود ویروس به بدن را فراهم می کنیم. ویروس های تنفسی معمولا در اثر عوامل مکانیکی مانند باد، ذرات گرد و غبار، حرف زدن و دست زدن به جاهای آلوده به بدن منتقل می شوند و به عبارتی هیچ ویروس تنفسی نمی تواند خودش حرکت کند.

این ویروس شناس بیان کرد: درحال حاضر شواهدی مبنی بر اینکه ویروس از طریق هوا ممکن است منتقل شود مطرح شده که در فضای بسته به دلیل استفاده از وسایل سرمایشی و گرمایشی مانند کولر و پنکه، ویروس به چرخش در آمده و احتمال ابتلای افراد بالاتر می رود. هرچند رعایت فاصله گذاری و استفاده از ماسک احتمال انتقال را به شدت پایین می آورد، اما حضور طولانی مدت در فضاهای بسته پرتجمع می تواند تعداد ویروس را به سرعت افزایش دهد.

چرا تهویه مناسب اهمیت دارد؟

بر اساس راهنمای مبارزه با کووید 19 که در زمینه بهداشت دستگاه های تهویه در منازل و اماکن عمومی توسط معاونت بهداشت وزارت بهداشت منتشر شده، تهویه هوا یکی از ملزومات جلوگیری از انتقال ویروس محسوب می شود. تعداد پاتوژن ها و عوامل بیماری زا در فضاهای سربسته می تواند به میزان قابل توجهی افزایش پیدا کند. در نتیجه تهویه منظم و مناسب می تواند خطر عفونت را کاهش داده و تامین هوای تازه یا افزایش مقدار هوای تازه یک اقدام ارزشمند برای کنترل عفونت است.

در فصل های گرم سال، تهویه با استفاده از سیستم های خنک کننده مثل کولرهای گازی، کولرهای آبی، چیلر و پنکه انجام می شود که هر کدام از این موارد در جای خود قابل بررسی است.

بر اساس توصیه انجمن سرمایش و گرمایش آمریکا، فضاهای بدون تهویه ممکن است باعث اضطراب حرارتی شده و در نتیجه مقاومت افراد نسبت به عفونت را کم کند. بنابراین استفاده نکردن از وسایل خنک کننده هوا برای جلوگیری از انتشار ویروس کرونا پیشنهاد نمی شود. در این شرایط بهتر است توصیه های بهداشتی مثل فاصله گذاری فیزیکی، استفاده از ماسک، شستن مداوم دست ها، گندزدایی سطح ها جهت کاهش خطر انتقال ویروس کرونا جدی گرفته شود.

علیرضا رییسی معاون بهداشت وزارت بهداشت نیز پیش از این در همین رابطه گفته بود: ویروس کرونا در تجمعات شیوع بالاتری دارد. در زمستان در شهرهایی که تجمع بیشتر است شیوع بیشتر می شود؛ در تابستان هم چون مردم در اتاقی که کولر دارد بیشتر جمع می شوند، شیوع بیماری بیشتر می شود.

کولرهای آبی ایمن تر هستند

کولرهای آبی با توجه به این که در فضای بیرون ساختمان قرار می گیرند و هوا از بیرون تامین می شود، تهویه مناسبی را تامین می کنند. در واقع باید تامین هوای تازه توسط این کولرها از بیرون ساختمان و ترجیحا جایی که محل تردد نباشد انجام شده و هوای داخل محیط دوباره وارد کولر آبی نشود.

هنگام استفاده از کولرهای آبی در اماکن عمومی حداقل یک ساعت پیش از شروع ساعت کاری، باید این دستگاه ها جهت بهبود رقیق سازی هوا روشن شود و حداقل یک ساعت بعد از اتمام ساعت کاری خاموش شود.

همچنین باید برای برقراری جریان و عبور هوا و جایگزینی هوای تازه با هوای داخل ساختمان، چند دریچه یا پنجره باز گذاشته شود و دریچه های کولر هم طوری تنظیم شود که باد مستقیم به سمت افراد پرتاب نشود.

در فضاهای عمومی که از کولرهای آبی استفاده می شود هم توصیه شده که افراد حاضر از ماسک استفاده کنند.

افرادی که به ویروس کرونا مبتلا هستند یا افرادی که در قرنطینه خانگی به سر می برند باید از ماسک استفاده کرده و در اتاقی جدا از سایر افراد حضور داشته باشند و این اتاق باید پنجره ای به بیرون داشته تا امکان برقراری تهویه طبیعی وجود داشته باشد.

عباس شاهسونی رییس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت نیز درباره کولرهای آبی به خبرنگار سلامت ایرنا گفت: کولر آبی هوا را از بیرون مکش کرده و وارد فضای داخلی می کند. اگر کولر آبی در منازل استفاده می شود مشکلی ندارد. بهتر است که پنجره کمی باز باشد تا هوا به سمت بیرون هدایت شود.

وی بیان کرد: ولی اگر از کولر آبی در اداره ها و فضاهای عمومی استفاده می شود، بحث دیگری است. کولر آبی هوا را به جریان می اندازد و اگر کسی در این فضاها مبتلا به ویروس کرونا باشد و قطرات تنفسی او در هوا منتشر شده باشد، بهتر است همه افراد در اداره ها و فضاهای عمومی که از کولر آبی استفاده می شود، از ماسک استفاده کنند.

کولر گازی می تواند ویروس را جابه جا کند

کولرهای گازی هوای اتاق را داخل پنل به جریان انداخته و با جذب رطوبت و گرمای محیط، هوا را خنک می کنند. در واقع هوای داخل محیط را به گردش در می آورند. با توجه به این که انتقال ویروس کرونا از طریق قطرات تنفسی اتفاق می افتد، این قطرات به دلیل وزن بالا به سمت پایین حرکت کرده و به دلیل این که هوای ورودی کولر گازی از بالا گرفته می شود، عمدتا در داخل کولر گازی نمی چرخد، اما هوایی که کولر گازی جابه جا می کند ممکن است باعث جابه جا شدن ویروس کرونا شود.

بر اساس راهنمای مبارزه با کووید 19 که در زمینه بهداشت دستگاه های تهویه در منازل و اماکن عمومی توسط معاونت بهداشت وزارت بهداشت منتشر شده، برای استفاده از کولرهای گازی در این دوران بهتر است دما بین 24 تا 30 درجه سانتی گراد و رطوبت بین 40 تا 70 درصد تنظیم شود. همچنین در زمان استفاده از این کولرها نیز باید پنجره ها به میزان کمی باز گذاشته شود تا چرخش هوای خنک توسط دستگاه ها با ورودی هوای آزاد از طریق پنجره انجام شده و در واقع به نوعی هوا در جریان باشد.

همچنین فیلترهای کولر گازی در فضاهای عمومی باید به طور روزانه شست وشو و تمیز شود و دریچه به شکلی تنظیم شود تا باد مستقیم به طرف افراد پرتاب نشود. در فضاهای عمومی که از کولرهای گازی استفاده می شود، باید افراد حاضر در این مکان ها ماسک بزنند. در فضاهایی که هیچ پنجره یا دریچه ای برای تامین هوا از بیرون وجود ندارد، وضعیت انتقال ویروس کرونا خطرناک است و نباید از این نوع دستگاه ها استفاده کرد.

شاهسونی درباره کولرهای گازی نیز بیان کرد: کولر گازی هوای داخل را مکش کرده و خنک می کند و دوباره در همان فضا پخش می شود. بنابراین اگر ویروس در فضا وجود داشته باشد، ممکن است ویروس منتشر شود.

عبدالمحمد خواجه ئیان معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی بوشهر نیز پیش از این درباره احتمال انتشار ویروس کرونا در فضاهای سربسته به وسیله کولرهای گازی به ایرنا گفته بود: کولر گازی خانگی یک وسیله خنک کننده داخلی است و تا زمانی که فرد بیمار در محیط آن خانه حضور نداشته باشد، این وسیله به هیچ عنوان نقشی در انتقال بیماری نخواهد داشت، اما در صورتی که در یک محیط پرتراکم عمومی مانند اداره، فردی مبتلا وجود داشته باشد، کولر نقش موثری در انتقال ویروس از فرد مبتلا به دیگران دارد. اگر در یک محیط عمومی که به وسیله کولرهای گازی خنک می شود یک فرد بیمار وجود داشته باشد به دلیل وجود ویروس در بازدم و عطسه این افراد، با گذشت زمان تراکم ویروس در محیط افزایش می یابد و تعویض هوا می تواند به کاهش این تراکم کمک کند.

دبیر ستاد مبارزه با کرونا در استان بوشهر اظهار کرد: بهتر است در محیط های عمومی از یک سیستم تهویه مطبوع استفاده شود که قادر باشد هر پنج دقیقه یک بار حجم هوای محیط را تعویض کند.

کولرهای گازی را سرویس کنید

در پنل کولرهای گازی قطعه ای به نام اپراتور وجود دارد که شامل لوله های مارپیچ و تعداد زیادی ورقه فلزی در کنار هم است. وظیفه آن جذب حرارت محیط و انتقال از طریق گاز یا همان مبرد به بیرون است. با توجه به این که دمای این مبدل بسیار پایین است، گرما و رطوبت هوایی که از میان لوله ها عبور می کند را جذب کرده و سرمایش لازم را ایجاد می کند. حال اگر از قبل گرفتگی و آلودگی میان این لوله ها وجود داشته باشد، گرفتگی ها باعث ماندگاری رطوبت و ذرات میان کویل های اپراتور شده و در نهایت فضایی برای رشد قارچ، ویروس و باکتری فراهم خواهد شد. بنابراین توصیه می شود کولر گازی را قبل از شروع استفاده در فصل جدید، برای سرویس دوره ای و گندزدایی به کارشناس مربوطه بسپارید.

هنگام استفاده از پنکه هم پنجره را باز بگذارید

اگر فرد آلوده به ویروس کرونا در فضای سربسته حضور داشته و برای خنک کردن آن فضا از پنکه استفاده شود هم باید در یا پنجره باز گذاشته شود. پنکه ها در صورتی که در یا پنجره باز نباشد و فرد آلوده به ویروس کرونا در آن فضای سربسته حضور داشته باشد، می توانند ویروس و عوامل پاتوژن هوابرد را منتشر کنند.

بنابراین بهتر است بدانیم که خود کولر باعث انتقال ویروس کرونا از خارج از فضا نمی شود و این حضور فرد آلوده به ویروس کرونا در محل سرپوشیده و وجود نداشتن پنجره یا تهویه در آن محل است که می تواند منجر به چرخش و انتشار ویروس در فضا و در نتیجه ابتلای سایر افراد به ویروس کرونا شود. هرچند استفاده از ماسک و رعایت فاصله گذاری می تواند تا حد زیادی این خطر را کم کند، اما بهتر است افراد از حضور یا تجمع در محل های سرپوشیده برای مدت طولانی خودداری کرده و تا حد امکان در این محل ها پنجره ای را برای گردش مناسب هوا باز بگذارند. رعایت این نکته های کوچک است که می تواند از میزان ابتلای افراد به ویروس کرونا در جامعه کم کند. نکته هایی که بسیاری به آن توجه نکرده و بار سنگین جانی و مالی را به خود و نظام سلامت وارد می کنند.